Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
4 нуска толық ответтері.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
2.47 Mб
Скачать

Жауаптары:

  1. Жетісудағы үйсін мәдениетінің ерекшеліктері.

«Жетісу» кезеңі (біздің заманымыздағы I—III ғасырлар) — үйсін мәдениеті эволюциясының дамыған сатысы. Бұл кезеңнің ескерткіштері көп және мәдениет жетістіктерін мейлінше толық сипаттайды. Оларға мына обалы қорымдар жатқызылады: Талғар, Бастау, Ақтас, Сарытау, Ақшоқы, Өтеген, Бесшатыр, Қадырбай, Шормақ, Ащысу, Ақтерек, Мойынтоғай, Сартоғай, Диқан, Күрті, Қызылауыз,Тайғақ, Алтынемел, Капшағай, Қалқан, Алатөбе, Ақтас, Қараша, Шошкөқалы, Ұзынбұлак, Қызылқайнар. Біздің заманымыздың шебіндегі қорымдарда обалар жүйесіз орналасқан. Дөңгелек қаланғаны көрініп тұратын үйінділер саны азаяды, беті ағашпен жабылған шұнқырлар саны кемиді. Мола құрылысының жаңа үлгісі - бүйірінде ұңғымасы бар шұнқыр пайда болады, ол шұнқырдан және оның бір жақ қабырғасынан қабірдің түбі деңгейінде қазылып, жерленетін өлік койылатын ұңғыма лақаттан тұратын болды. Ұңғыма әдетте шұңқырдың солтүстік қабырғасынан қазылған.

Қабір қазудың тағы бір түрі — «ақымды» түрі пайда болады. Бүл — сырғауылдар мен бөренелерді көлбете қойып жасалған қалкамен бөлінген жерден қазылған шұңқыр. Қалқаның жоғарғы жағы шұңқырдың солтүстік қабырғасына, түбі оңтүстік қабырғасына тіреледі. Қабірге қыш ыдыстар бұрынғыдан гөрі көбірек — көбінесе алты-жеті ыдыс қойылатын болды, ыдыстың түрлері де өзгереді: оның түбі бұрын дөңгелек болса, енді жайпақ болып келетін болды.

  1. Патшалық Ресейдің Қазақстанның оңтүстік аумағын жаулап алуының тарихи маңызы.

Ресейдің жалпы Оңтүстік Қазақстанды әскери жаулауы Ақмешіт, Түркістан, Әулиеата, Шымкент, Ташкент т.б. бекіністердің қорғаушыларына деген ерекше қатыгездікпен жүзеге асырылды. Орыс әскерлері мұсылмандардың қасиетті жерлерін (Қожа Ахмет Яссауи, т.б.) қорлап, оларды қиратты. Ақмешітті 25 күн қатарынан атқылап талқандады, Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесіне зеңбіректің 12 снаряды атылып, оның 11-і кесененің қабырғаларын ойып кетті. Шымкент қаласын қорғап, қаза тапқандардың саны 3170-ке дейін жетті, Сайрам қаласы жермен-жексен етіліп талқандалды. Шоқан Уәлиханов өзінің діндестері мен руластарына орыс әскерлерінің көрсеткен тағылық әрекеттеріне байланысты одан әрі жорыққа қатысудан бас тартуға мәжбүр болды. Оңтүстік Қазақстан мен Орта Азия тұрғындары қарсылық көрсеткендері үшін қатыгездікпен, аяусыз басып-жанышталды. Ресей болса, бұл әрекеттерін үкіметтің, “өзіне бағынышты территориядағы елдерді көшпенділер шапқыншылығынан қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған үкіметтің Орталық Азиядағы саясатының қорғаныстық сипаты” деп мәлімдеді. Осылайша, ХІХ ғасырдың 60 жылдары Оңтүстік Қазақстанды жаулап алғаннан кейін Қазақстанның бүкіл территориясы ұзақ уақытқа Ресейдің отарына айналды. 1867-68 жылдары Түркістан және Далалық өлкені басқару туралы “Уақытша Ереженің” қабылдануымен Орта Азия және Қазақстан Ресей империясының отары ретінде заңдастырылды.

3. Сурет бойынша оқиғаны сипаттаңыз.

Тыңайған жердің игерілуі 1954 жылы басталды.1954 жылы наурызда КОКП Орталық Комитетінің пленумында Астық өндіруді арттыру, тың тәне тыңайған жерлерді игеру туралы қаулы қабылданды. Тың игеру негізінен Орал мен Сібірде, Солт Кавказ бен Қазақстанда жүргізілді. Қазақстанда жалпы 25 млн гектар жер жыртылды. Тың игеру Ақмола , Қостанай, Солтүстік Қазақстан , Көкшетау , Торғай , Павлодар облыстарында жүзеге асырылды.Бұл – Қазақстанның солтүстік облыстары еді. Тың игеру кезінде ұлттық маман кадрлар көбейді.Қалалармен өнеркәсіп орындары салынды.Мәдени ошақтар пайда болды.Техниканы меңгеру басталды.Халықтар арасында достық қарым – қатынас орнап,

басқа ұлттар мәдениетінің жетістіктеріне үйренді.Басқа салалардың дамуына әсер етті.

Одақ бойынша астықты аймаққа айналды. Алайда қазақ тілі тұрмыстық тіл болып қалды.

Қазақ мектептері жабылды.Демографиялық күйзеліс басталды.Тың игеру экстенсивті әдіспен жүргізіліп,мал шаруашылығының жайылымдық жерлері тарылды.Топырақ эрозиясы күшейді.Жердің құнарлы қабаты желге ұшты.Ет пен сүт өнімдерінің тапшылығы туды.Пайдакүнемдер көбейді.Тың игерудің осындай жақсы да жаман тұстары бола тұра, ол Қазақстанның сан ғасырлық тарихында маңызды орын алады.

26-билет

  1. Ортағасырлық Қазақстан тарихындағы қыпшақтардың саяси тарихы.

  2. Жоламан Тіленшіұлы мен Саржан Қасымұлы бастаған көтерілістерді салыстыра отырып, талдау жасаңыз.

  3. Сурет бойынша оқиғаны сипаттаңыз.