3. Суретке қарап отырып, оқиғаны сипаттаңыз.
Жауабы: Қазақстандағы лагерьлер жүйесі
Қазақстаннның 1930 – 1950 жылдардағы әкімшіл- әміршіл жүйе аясында қалыптасқан, сталиндік жазалау шараларын жүзеге асыру үшін ең өктем де сорақы істері – Қазақстанда лагерьлер жүйесінің қаптауы. ГУЛАГ- еңбекпен түзеу лагерьлерінің бас басқармасы (1930 – 1950). ГУЛАГ-тың құрылуы Сталиннің бұйрығымен 1929 жылдан бастап жүзеге аса бастады. 1930 жылдың 25 сәуірінен бастап ОГПУ-дың бұйрығымен УЛАГ (Управление исправительно-трудовых лагерей) құрылды. 1930 жылдан бастап бұл атау ГУЛАГ (Главное управление исправительно-трудовых лагерей ) болып өзгертілді.1934 жылдың 10 -шілдесінде Ішкі Істер жөнінен арнайы комиссариат құрылып,оның құрамына ГУЛАГ кірді. 1934 жылдың 27- қазанынан бастап барлық Ұлттық комиссариаттың еңбекпен түзеу лагерьлері ГУЛАГ-қа өтті. Жалпы ГУЛАГ-тың құрамында 953 лагерь, мыңдаған лагерьлік пункттер мен бөлімшелер,425 колония,2000 спецкомендатура болса,соның ішінде Қазақстанда 11 ірі лагерь (КарЛАГ, АЛЖИР, Песчанный, СтепЛАГ, Ақтөбе, ЖезқазғанЛАГ, Петропавл, Кеңгір, Өскемен, Дальный, ҚамысЛАГ), 15-ке жуық лагерьлік пункттер (Ақтөбе, Жамбыл, Ырғыз, Қазалы, Қызылорда, Көкшетау, Қостанай, Семей, Түркістан, Орал, Шымкент, Екібастұз) болды.С.Сейфуллин,Б.Майлин,С.Асфендияров,Т.Рысқұлов,Ж.Шанин,Т.Жүргенов және т.б. ұлт зиялылары репрессияға ұшырап(Сталиндік қуғын- сүргін кезеңдері 1 кезең – 1929-1933 жылдар 2 кезең – 1937-1938 жылдар 3 кезең – 1947-1953жылдар), осы лагерлерьде азап шекті.
15-билет
Мөде тұсындағы Ғұн мемлекеті.
Жауабы:
Ғұн мемлекетінің өрлеуі б.з.б. ІІІ ғасырда өмір сүрген Тұман шаньюйдің ұлы Мөденің атымен байланысты. Б.з.б. ІІІ ғасырда Мөде Қытаймен кескілескен соғыс барысында ғұн тайпаларын біріктіріп, ғұндардың билеушісі – шаньюй деген атақ алады. Мөде ғұндарды күшті державаға айналдыру үшін әскери реформалар жүргізді. Мемлекет 3 бөлікке бөлінді:
1)Оң қанат
2)Сол қанат
3)Орталық қанат
Ол шексіз билікке – «Аспан ұлы» деген атаққа ие болды. Сол кезде ғұн, үйсін, қаңлы елдері бір-біріне көрші, жақын елдер еді. Мөденің басшылығымен ғұндар өздерінің оңтүстігіндегі дунхуларды талқандады. Олар Саян-Алтай тайпаларына және Үйсіндерге шабуыл жасап, өзіне қаратты. Мөде батыста Юечжи тайпаларына жорық жасап, оны бағындырды. Б.з.б. 200-ші жылдары ғұндар Ордосты қаратып алды, Қытай Хань әулетінің негізін қалаушы Лю Баньмен соғысып оны жеңді. ¥лы Қытай қорғаны салынуының бір себебі осы ғүндардың шабуылынан қорғану амалы еді. Қытайдың "Жылнама" атты байырғы кітабында айтылатын "тұрағы жоқ, үйі жоқ ғұндар бәле болды ғой" деп келетін жолдар ғүндардың Қытай еліне қатты қауіп төндіргенін көрсетеді.
Ғұндардың Хань әулеті арасындағы соғыс б.з.б. 188 жылы Хань әскерінің жеңілісімен аяқталды. Мөде Қытай ханшасын өзіне әйелдікке алды, сонымен бірге Хань империясы ғұндарға жыл сайын салық төлеп тұруға тиісті болды. Осы кезде ғұн басшыларының қол астына қазіргі Кореядан бастап қазақ жеріне дейінгі жер бағынатын болды.