Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті

Медицина факультеті

Пропедевтика және ішкі аурулар кафедрасы

«БЕКІТЕМІН»

Кафедра меңгерушісі

______Алимбекова Л.Т.

_____________2017 жыл

«Фтизиатрия»

Пәнінен жазбаша емтихан сұрақтарына жауап эталондары

Түркістан, 2017

20 баллдық емтихан сұрақ

(ЕСТЕ САҚТАЙДЫ)

1. Сұрақ: Біріншілік туберкулез, анықтамасы, этиологиясы, патогенезі.

Жауап: Біріншілік туберкулез адамның қорғаныс серпілісі әлсіреген адамдарда вируленттілігі ТМБ пассивті жұғуында болады. Эпидемиялық жағдайдың шарттарына қарай бастапқы ТМБ жұқтырушылық көбінесе балалық шақта жүреді, сондықтан туберкулездің бастапқы формасын балалар мен жасөспірімдерде анықтайды. Алғаш анықталған туберкулезбен ауратын науқастардың 0,8-1 % бастапқы туберкулез құрайды.

Патогенез және патологиялық анатомиясы. ТМБ алғаш жұққаннан кейін морфологиялық өзгерістер плеврада, өкпеде, кеуде ішілік лимфа түйіндерінде түзіледы. Басқа ағзаларда бұл өзгерістер сирек.

Туберкулезді жұқпаның үдеуі жасуша аралық кеңістікке, сосын лимфаға және ТМБ тіршілік қалдық өнімдері мен зақымдалған макрофагтардың лизосомалды қанға түсуімен жүреді. Бұл биологиялық белсенді заттар қан ағысымен әр түрлі ағзаларға еніп, метаболитикалық және функционалды бұзылыстар туғызады. Қанға зақымдалған метаболизмнің токсикалық өнімдері түседы. Осылай уытталу синдромы дамиды. Осы синдромының жекеленген көріністері-ТМБ және адам ағзасындағы симбиоз кезінде дамиды, бірақ аурудың толық клиникалық көрінісі кешірек баяу типті жоғары сезімталдық және туберкулез гранулемасы пайда болғанда дамиды.

Жасушалардың ТМБ жоғарғы сезімталдығы және токсемия уытты-аллергиялық реакциялар дамуына алып келеді. Әр түрлі ағзала мен тіндерде уытты-аллергиялық тромбоваскулит, түйінді периваскулярлы және лимфоциттердің диффузды инфильтратынан, мононуклеарлы және плазматикалық жасушалардан морфологиялы көріністер пайда болады. Бұл өзгерістерді параспецификалық деп атайды.

Аурудың алғашқы сатысында перифериялық лимфа бездерінің үлкеюіне әкелетін лимфоидты тіндердің гиперплазиясы анықталады. Уақыт өте келе склеротикалық үрдістер дамиды. Түйіндердің көлемі кішірейеді, тығыздалады, кейде кальций тұздары жиналып қалады. Бұл өзгерістердің барлығын микрополиденопатия деп атайды.

Лимфа ағысының заңына сәйкес аурудың ерте кезеңінде көбінесе бронхопульмональды және трахеобронхиальды лимфа түйіндері зақымдалады. Бронхопульмональды лимфа түйіндерінің туберкулезді қабынуын бронхоаденит деп атайды.

Кеуде ішілік лимфа бездерінің туберкулезі инфильтративті және туморозды (ісікті) деп бөлінеді. Инфильтративті формады зақымдалу аймағы ауқымды емес, казеозды-некротикалық өзгерістер әлсіз, қоршаған тіндерде инфильтративті реакция бар. Туморозды формада зақымдалу аймағы ауқымды, казеозды-некротикалық өзгерістер көп, қоршаған тіндерде инфильтративті реакция әлсіз болады.

Бастапқы туберкулездік кешен- бастапқы туберкулездің ауыр формасы. Оның пайда болуына ТМБ жоғары вируленттілігі, массивті жұғуы, ағзаның резистенттілігінің төмендеуі әсер етеді. Бастапқы туберкулездік кешен-ТМБ еңген жерде дамиды. Аэрогенді жұғу кезінде әдетте алғаш альвеолалар зақымдалады. Өкпенің барлық бөлігін зақымдап, ацинозды казеозды пневмония дамиды. Осылай бастапқы аффект дамиды. Ол, көбінесе, өкпенің желдетілген бөлігінде субплевральды орналасады. Аффект аймағында арнайы лимфангитпен жүретін перифокальды қабыну дамиды. Одан кейін ТМБ лимфа ағысымен лимфа түйіндеріне өтеді. Ол жерде тез туберкулезді зақымдауға әкелетін қабыну реакциясы дамиды.