Батыс Қазақстан инновациялық-технологиялық университеті

Есеп және аудит кафедрасы

2016-2017 Оқу жылына

5В050800 “Есеп және аудит ” мамандығы бойынша күндізгі және сырттай бөлім студенттеріне арналған екінші мемлекеттік емтихан сұрақтары

« Қаржылық есеп 2» пәні бойынша

«Ауыл шаруашылығында бухгалтерлік есеп ” пәні бойынша

«Автотранспорттық кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп» пәні бойынша

«Туризм және қонақ ұй бизнесіндегі бухгалтерлік есеп» пәні бойынша

“Есеп және аудит” кафедрасының отырысында бекітілді, хаттама 3, 31.10.2016 ж.

Орал 2016

«Қаржылық есеп 2» пәнінен мемлекеттік емтихан сұрақтары

1. Бірлескен кәсіпорындарды бірегейлендіру (қехс(ifrs)3). Сатып алу әдісін қолдану. Ұйым-сатып алушыны бірегейлендіру. Кәсіпорындарды біріктіру құны

Нарықтық экономикада бәсекелестікті жою ҥшін, сатып алушылардың ҥлесін тарту

ҥшін, кӛбірек пайданы тҥсіру ҥшін компаниялардың біріктірілуі ҧйымдастырылады. Бҧл

жерде бизнестің бірігуі - бҧл жеке бизнестердің бір бірлікке бірігуі. Немесе

компанияларды біріктіру бҧл бір экономикалықҧйым ретінде компаниялардың қосылуы

және осы қосылудың нәтижесінде басқа компаниялардың таза активтеріне мен

операцияларына бақылау жҥргізу.

Компанияларды біріктірудің 2 тәсілі бар:.сатып алу әдісі және қызығушылықтардың

біріктіру әдісі.«Бизнестің бірігуі» 3 ( IFRS ) ХҚЕС -ның компанияларды біріктіру 3 нысан

арқылы жҥргізіледі:сатып алу нысаны, эмиссиялық операциялар нысаны, .акционерлердің

операциялары. Барлық нысандар бас және туынды мекемелердің пайда болуына алып

келеді. Бҧл жерде олардың арасындағы қарым-қатынас ішкі операциялар ретінде

танылады. Сонымен қоса, біріктірудің бас нәтижесі болып, заңды тҥрде қосылу

қарастырылады. Әртҥрлі мемлекеттерде қосылу ерекше жҥргізіледі, бырақ осы ҥрдіске

келесі факторлар тән:

1.Екі компания біріккен кезде, бірінші компанияның активтері мен міндеттемелері

екінші мекемеге ӛтеді, яғни біріші компания жабылады.

2.Екі компания активтері мен міндеттемелерін біріктіріп жаңа компанияны қҧрайды,

сондықтан алғашқы екі компания жойылады.

Аталған стандартқа сәйкес біріктіру бойынша келесі анықтамалар бар:

1) Туынды компания-компанияның бӛлектену нәтижесінде филиалының пайда

болуы.

2) Бас компания-бҧл кәсіпорын ең негізгі қызметті атқарып барлық филиалдарға

басшылық етеді.

3) Кішігірім ҥлес-бас компанияға тиесілі емес, еншілес компаниялардың акционерлік

капиталының бір бӛлігі.

4) Әділетті қҧн - бҧл сомаға келісім жасау бойынша, бір-біріне тәуелді емес жақтар

активтерді және міндеттемелерді айырбастай алады.

5) Сатып алу мерзімі- бҧл бақылаудың нақты тҥрде компаниядан иемденушіге

(сатып алушыға) ӛту мерзімі.

6) Сатып алу- бҧл компанияның біріктірілуі .Бҧл кезде компанияның біреуі сатып

алушы болады.Олар басқа компаниялардың таза активтері мен операцияларын

бақылайды, сатушы компаниялардың активтерді беруге, алынған міндеттемелер мен

акция эмиссияларына айырбастайды.

7) Қызығушылықтардың бірігуі- бҧл компаниялардың бірігуі. Бҧл компаниялар

біріктірілген активтерге және операцияларға тәуекел мен пайданы бӛлуге бақылау

жасайды және бҧл компаниялардың ешқайсысы сатып алушы болып табылмайды. Бҧл

әдіске 2004 жылдың 1 сәуірінен тиым салынған

Сатып алушы айырбастау мерзіміне әділетті қҧнның жиынтық кӛлемі ретінде

біріктірілу қҧнын анықтауы керек:

1. сатып алушы иемденген компанияға бақылауға айырбасқа берілген, иемденген

компанияның таза активтері;

2. біріктіруге байланысты кез- келген шығын.

Танудың осы критериелеріне сәйкес келмейтін активтер мен міндеттемелер іскерлік

репутацияның оң немесе терісіне әсер етеді. Ол сатып алу кезінде пайда болады, ӛйткені

ол сатып алудың қалдық қҧны ретінде анықталады.

Компанияларды біріктіру есебі мысалы- сатып алу әдісі. ―Береке‖ компаниясы

―Дастархан‖ компаниясын 3000000 сатып алды. Компаниялар балансы сату операциясына

дейін келесідей тҥрде болды(барлығы шынайы қҧн бойынша):

1)― Береке ‖ компанияның бухгалтерлік балансы, теңгемен

Активтер Сома Міндеттемелер мен

капитал

Сома

1.Негізгі қҧралдар 2500 Меншікті капитал 3500

2.Босалқылар 1200 Бӛлінбеген пайда 2500

3.Дебиторлар 1000 Міндеттемелер 3000

4.Ақша қаражаттары 4300

Баланс 9000 Баланс 9000

2)― Дастархан ‖ компанияның балансы, теңгемен

Активтер Сома Міндеттемелер мен

капитал

Сома

1.Негізгі қҧралдар 1000 Меншікті капитал 2000

2.Босалқылар 600 Бӛлінбеген пайда 1000

3.Дебиторлар 1200

4.Ақша қаражаттары 200

Баланс 3000 Баланс 3000

Компанияларды біріктіргеннен кейінгі ―Берекелі дастархан‖ компаниясының

балансын қҧру қажет, теңгемен

ШЕШІМІ: ― Берекелі дастархан‖ компаниясының балансы теңгемен

Активтер Сома Міндеттемелер мен

капитал

Сома

1.Негізгі қҧралдар 3500 Меншікті капитал 3500

2.Босалқылар 1800 Бӛлінбеген пайда 2500

3.Дебиторлар 2200 Міндеттемелер 3000

4.Ақша қаражаттары 1500

Баланс 9000 Баланс 9000

Идентификацияланатын активтердің қҧнынан сатып алу қҧнының кез- келген ӛсімін

және айырбастау операциясының жасалған мерзімінің жағдайы бойынша міндеттемелерін

оң іскерлік репутация(гудвилл) ретінде суреттеуге және материалдық емес актив ретінде 36

тануға болады. Сатып алу кезінде пайда болатын іскерлік репутация, сатып алған

кәсіпорын алдағы экономикалық пайданы алу ҥмітінде жасалатын тӛлем.