1. Инструкциясы: Барлық сұрақтарға толығымен жауап жазыңыз.
Мобилді телефонды қолдануға рұқсат етілмейді. Жауаптарыңызды анық және нақты жазыңыздар
Емтихан билеті №_1
Арналардың жиіліктік бөліну әдісі – алдыңғы топтар көмегімен стандартты біріншілік топтар спектрінің қалыптасуын түсіндіріңіз
Жауапқа берілетін уақыт 35 мин. Берілген сұрақтарға дұрыс толық дұрыс жауап берсеңіз 10 балл.
ТЖ-ті арнаның негізгі біріншілік тобының құрылуы
Бірінші арна–108 кГц, екінші арна -104 кГц және т.с.с.,он екінші арна - 64 кГц. Қабылдағышта аналогты сүгілер жалпы жиілік жолағын арнайы арналар арқылы таратады, түрленуден кейін қабылдау түрлендіргішінде, қайталанған ақпарат сигналы болып табылатын төменгі бүйірлік жиілік жолағы бөлініп алынады. Екі сатылы жеке түрлендіру қолдану арқылы БТ-ң қалыптасуы, барлық арналар үшін бірдей тасушы жиілікпен fт = 200 кГц болса, екінші кезеңде – мәні әртүрлі тасушы жиіліктермен (38-сурет) анықталады
fт =312-4*К,
мұндағы К –БТ-ғы ТК арна номері.
3Тж арнасының біріншілік тобының қалыптасуы
Түрлендірудің біріші сатысынан кейін, бөлініп алынған жоғарғы бүйірлік жиілік жолақтарына есептелген 200,3 - 203,4 кГц және fт = 200 кГц, өткізу жолақтары бірдей электромеханикалық сүзгілер қолданылады.
Артықшылықтары: жоғарғы сапалылық элементі бар, бүкіл құрылғының эксплуатациясын жеңілдететін және жасап шығыруын арзандататын өткізу жолағы бар, барлық арналарда бірдей электромеханикалық сызықтық сүзгілер бар. Кемшіліктері: түрлендірудің екінші сатысын енгізу, оның арналардағы бұрмаланулар мен бөгеуілдердің өсуіне және құрылғының бағасының өсуі.
Кейбір тарату жүйелерінде 12-арналық стандартты топта олардың жұмысының арзандауы мен арналы жолақты сүзгілері санын азайту үшін алдын ала құрылған төрт ушарналы топ құрылады, яғни алдын-ала модуляция да қолданылады. (1-ші суретте)
Аналогты сигналды алдын-ала құрылған тобы бұл 12 КГЦ спектр ені бар үшарналы сигнал келісі (2-ші сурет)
2. Электрлі байланыстың желілері мен тораптары туралы жалпы деректер, мәліметттерді айтыңыз (біріншілік, магистралды, зона ішілік, жергілікті)
Жауапқа берілетін уақыт 45 мин. Берілген сұрақтарға дұрыс толық дұрыс жауап берсеңіз 15 балл.
Желіде хабарларды коммутациялау үшін көптеген бағыттағы коммуникацияны қамтамасыз ету қажетті орындарда әдетте тарату линияларының соңында немесе транзитті орындарда, және желілік түйіндер (ЖТ) орындарында желілік станциялар (ЖС) тұрғызылады. Магистралды, ішкі аймақтық және жергілікті желілер ЖТ- мен және байланыс линияларымен бірігіп, БІРІНШІЛІК ЖЕЛІ құрылады. ӨБЖ- нің біріншілік желісі бойынша әртүрлі сигналдарды (телефондық, телеграфтық, факсимильді, газеттерді тарату, мәліметтерді тарату, теледидарлық және дыбыстық тарату) таратуды қамтамасыз ету үшін, сондай ақ, сигналдар коммутациясы процестерін қандай да бір маршруттар бойынша автоматты басқару үшін әр түрлі станциялық құрылғылар арасында қосымша құрылғы және қосымша байланыстар қажет болды. Біріншілік желінің негізінде сигналдарды таратудың әртүрлі жолдарын ыңғайлы ұйымдастыруға мүмкіндік беретін екіншілік желі пайда болды.
Екіншілік желі біріншілік желінің негізінде телефон байланысынан басқа, байланыстың басқа да түрлерін, мысалы, телеграфтық желілер, мәліметтерді тарату жүйелері, факсимильді байланыс, теледидар бағдарламаларын тарату, дауыстық тарату және т.б. ұйымдастыруға мүмкіндік береді.
Бір тарату линиясы бойымен N көздерінен (пайдаланушылар) N сигналдарын бір уақытта тарату үшін бұл сигналдарды қандай да бір ортақ сигналға біріктіру қажет, кері іс әрекет, яғни бөлу (қайта тығыздау) керек.
Тарату арнасы – бұл техникалық құралдардың және қолданылатын физикалық тарату линияларына тәуелсіз екі абоненттің арасындағы жиіліктің белгілі бір аумағындағы шектелген қуатты сигналды таратуды қамтамасыз ететін ортаның жиынтығы.
Барлық жергілікті (қалалық, ауылдық) және аймақтық байланыс жүйелері Ортақ Автоматтандырылған Байланыс Желісіне (ОАБЖ) (енді ӨБЖ – өзарабайланысқан байланыс жүйесі) біріктірілді, оның аумағында қазір қолданылатын байланыс линияларына, түйіндер мен станциялардағы қондырғыларға, коммутациялаушы құрылғыларға және т.б. ортақ талаптар қойылады. ӨБЖ желісі өлкелік қасиет бойынша тұрғызылады. Ең төменгі желі – жергілікті – қалалық, аудандық, ауылдық. Ары қарай – ішкі аймақтық желі – бұл желіде аудан орталықтық және облыс көлеміндегі қалаларды жалғастыра отырып, жергілікті желілер біріктіріледі. Ішкі аймақтық желі өлкелер және облыстар бойынша әкімшілік бөлінумен сәйкес келеді. Осы желінің көлемінде барлық телефон абоненттері нөмірді теруде сандардың бірдей мөлшерінен тұрады. Ішкі аймақтық желінің құрылымы әдетте радиалды болып келеді, яғни облыс орталығы басқа телефон түйіндерімен радиалды түрде берілген өлкеде байланысады. Магистралды желі ішкі аймақтық желіні ортақ ӨБЖ біріктіре отырып, барлық облыс орталықтарын бір - бірімен жалғастырады.
Территориялық белгісі бойынша біріншілік желілердің келесідей түрлері бар: жергілікті; аймақтық; магистралдық.
Жергілікті желі қала немесе ауылдық аймақтық шектерін қамтиды. Қалалық желілер осы желінің станциялар және түйіндер арасында арналар ұйымдастыруын және желінің абоненттік аймағында, яғни станция және абонент арасында қосымша арналар ұйымдастырылуын қамтамасыз етеді. Ауылдық желілер желінің берілген аймағында станция және түйіндерін байланыстыратын арналар, сонымен қатар абоненттік линиялар арналарын түзеді. Біріншілік желінің максималды қашықтығы 13900 км.
Аймақтық желі облыс (аймақ) территориясымен немесе автономдық республика территориясымен шектеледі және аймақ ішінде жергілікті желілердің желілік түйіндерін арналармен және трактілермен байланыстырады.
Магистралдық желі мемлекет шекарасымен шектеледі және түрлі аймақтық желілердің желілік түйіндерін (облыстық немесе республикалық орталығының жанында орналасқан) типтік арналармен және трактілермен байланыстырады.