6.Асқазан ойық жара ауруы асқынуларының клиникасы мен диагностикасы және 7. 12 елі ішек жара ауруы асқынуларының клиникасы мен диагностикасы (2-еуі бір)

Асқынуылары: қан кету, перфорация , пенетрация, малигнизация, пилоростеноз, перигастрит т.б.

1.перфорация – ойық жараның тесілуі. Бұндай жағдайда асқазандағы зат қалдықтары іш қуысына шығады да, одан соң туатын клиникалық өзгерістер осы құбылысқа тікелей байланысты болып келеді. Клиникасы 3 фазада өтеді: 1-фаза – шок фазасы (алғашқы 3-6 сағат); 2-фаза – жалған ремиссия кезеңі; 3-фаза – жайылған перитонит сатысы. 1-фазада науқас эпигастрий аймағында кенеттен пайда болатын, аса күшті, пышақ сұққандай ауырсыну болады. Ауырсыну күштілігінен адам шокка түсуі мүмкін. Жүріп келе жатқан адам кенеттен жүрісін тоқтатып, отыруға не жатуға тырысады. Бет-әлпеті бозарып, маңдайынан суық тер ағады. Біраз мерзімнен соң ауырсыну оң жақ мықын аймағына, біраздан соң іштің барлық аймағына тарай бастайды. 2-фазада ауырсыну төмендеп, тіпті біржола жоғалуы мүмкін. Сондықтан бұл сатыны ғалымдар « жалған жақсы болу сатысы» деп атаған . бұл кезде іштегі патологиялық процесс кері дамымайды, керісінше өрши түседі, келе келе 3-фаза перитонитке ұласады. Ал науқастың өзін жеңіл сезінуін ғалымдар ішастар нерв жүйесінің адаптациялық (бейіиделу) қасиетімен байланысты құбылыс деп санайды. 3-фазада ауру адамның жалпы жағдайы төмендеп, нашарлайды. Пацинеттің бет-әлпеті өзгереді. Көздері ішке қарай тартылып , жақ сүйектері шығыңқырағаны, ернінің кебергені байқалады. (гиппократ беті) тілі өңезделіп, қатты құрғайды. Жиі қайталайтын ықылық мазалайды. Іш парезі пайда болады. Диагностикасы: пальпация тәсілімен ішті зерттегенде іштің алдыңғы қабатын құрайтын бұлшықеттердің қатайып, жиырылғаны байқалады (Щеткин-Блюмберг белгісі). Негізгі диагнозды рентгенография, ФГДС арқылы қоямыз.

2. малигнизация – қатерлі ісікке ауысуы. Клиникасы: ауру сезімі бұрынғыдан өзгеше тұрақты мазалайды, тағамға тәбеті төмендейді,жүрек айну, әлсін-әлсін құсу құбылысы болады. Науқаста депрессия байқалады, арықтап, жүдейді. Бұл белгілер қатерлі ісіктің бастапқы «кіші белгілері». ФГДС арқылы жарадан биопсия алып, ісікті дәлелдейміз.

3. пенетрация - көрші ағзаға жабысып тесілуі. Пенетрацияланған ойық жараларда ауру сезімнің жыл мезгілдерімен немесе тағам қолданумен байланысты болмайды. Ауру сезімі тұрақты болады және ойық жара жанасқан ағза ауруларының белгілері қосылуы мүмкін. Ойық жара пенетрацияланғанда тағайындалған консервативті емнің әсері ойдағыдай болмайды. Жоғарыда айтылып кеткен ағза аралық жыланкөздер пайда болса пациенттерді ащы кекірік, жүрек қыжылы мазалайды, ал құсық өт сұйығы немесе тоқ ішек ішіндегі заттармен аралас шығады. Пенетрация асқынуын анықтап, дәлелдеу үшін ауру адамның шағымын мұқият тыңдап, аспаптық зерттеулердің, атап айтқанда ФГДС және рентгенологиялық зерттеулердің нәтижелеріне жүгінеді. Олар ағзада созылмалы, түбі терең ойық жараны анықтайды.

4. қан кету - көп жағдайларда кенеттен пайда болады. Клиникасы науқастың жасына, жынысына, қосымша сырқаттың түріне, иммунологиялық статусына, қан жоғалту мөлшеріне тәуелді. Науқаста қан кету белгілері пайда болар алдында эпигастрий аймағында ауру сезімі пайда болады. Бұл сезім қан кету басталған соң біршама басылады немесе толық жоғалады (Бергман симптомы). Осымен бірге кенеттен әлсіреу, бас айналу, көздің қарауытуы, бас пен құлақта туатын шу, жүрек соғу, маңдайдан суық тердің шығуы сияқты белгілер орын алады. Құсық қан аралас болады, кофе тұнбасына ұқсас. Нәжісі қара май тәрізді (мелена), грегерсон симптомы оң. Науқаста тахикардия және артериялық қан қысымы төмендеген. Диагнозды ФГДС арқылы нақты қоямыз.

8. Өт-тас ауруының клиникасы мен диагностикасы

Өт-тас ауруы – өт қуығанда тастардың пайда болу ауруы. Тастардың құрамына қарай холестериндік, пигменттік, известтік тастар. Өт тас ауруы бар біраз адамдарда симптомдар байқалмауы да мүмкін. Симптомдары болмайтын өт қабының тастары симптомсыз деп аталады. Симптомсыз тастар өт қабының, бауырдың немесе ұйқыбезінің қызметін бұзылысқа ұшыратпайды. Көптеген науқастарда ауру сезімі оң жақ қабырға астында орналасып, оң жақ иық-қол, жауырынға беріледі. Сонымен қатар қыжыл, құсу, кекіру сияқты диспепсиялық көріністер болады. Өтті шығаратын түтіктердің таспен бітелуінде өт қабында қысым артады, бұл өт қабының түйілуінің ұстамасын туындатады. Ауырсыну, әдетте, бір сағаттан бірнеше сағатқа дейін созылады. Өт қабының түйілуі ауыр тағамды қабылдауға байланысты және әдетте, кешке немесе түнде болады. Өт тасы орналасуын өзгертіп, өт түтігін бітемейтін болғанда өт қабының түйілуі басылады. Егер өт түтігі бірнеше сағат бойы бітелген болса, асқынулар пайда болуы мүмкін. Асқынуларға жататындар: өт қабының қабынуы және зақымдануы немесе өт қабының, өт түтіктерінің немесе бауырдың инфекциялары.

Диагностикасы: Объективті зерттеу кезінде Кэр, Морфи, Ортнер симптомдары оң мәнді:

Мерфи симптомы – оң жақ қабырға астын басыңқырап, ауру адамға терең тыныс алуын өтінгенде пайда болатын ауру сезімі.

Образцов симптомы - өт қуығы проекцияланатын аймақты терең пальпациялаудағы ауру сезімі.

Мюсси-Георгиевский – оң жақ бұғана төс сүйегіне бекінген аймақтағы бұлшақет аяқшалары (m.sternocleidomasteideus) арасын саусақпен басқан кезде оң жақ қабырға астында туатын ауру сезімі

ЖҚА лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылауы мүмкін.

УДЗ ауырсынуды басатын шара қажет емес. Ультрадыбыс – өт қабындағы тастарды анықтаудың аса дәл әдісі.

Компьютерліктомография (КТ)

Холецистография. Тексеру, сондай-ақ, иминоди-сірке сулық қышқылды сцинтиграфия, HIDA сканерлеу немесе гепатобилиарлық сканерлеу деп аталады. Тексеру барысында өт жүйесінің суретін алу үшін зиянсыз радиоактивтік материал қолданылады. Холецистографияны өткізуде науқас арнайы үстелге жатқызылады, дәрігер көктамырға зиянсыз радиоактивтік заттектің азғантай көлемін енгізеді. Холецистография өт қабының жиырылуының бұзылыстарын немесе өт түтіктерінің бітелуін анықтау үшін қолданылады.