Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
основы права.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
196.68 Кб
Скачать

43. Азаматтық іс жүргізу заңдары.

Қазақстан Республикасының азаматтық іс жүргізу заңдары соттардың осы Кодекспен жəне басқа заңдармен өз құзыретіне жатқызылған талап қою жəне өзге істерді қарау мен шешу барысында сот төрелігін атқаруы кезінде туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейді.

Азаматтық іс жүргізу заңының мерзімдегі жəне кеңістікте қолданылуы. Заң белгілі бір мерзімде күшіне енеді жəне оның күші бір мерзімде тоқтатылуы немесе жойылуы мүмкін. Жалпы ережеге сəйкес ҚР-ның заңдары баспасөзде жарияланғаннан кейін, егер олардың өздерінде күшіне ену мерімі көрсетілмесе, ол қабылданған мерзімінен бастап күшіне енеді. Ал заңда көрсетілсе, 10 күннен кейін ресми түрде күшіне енеді. Ал заңда көрсетілсе, ол қабылданған мерзімінен бастап күшіне енеді. Мысалы, ҚРАІЖК-сі 1999 жылғы 13 шілдеде қабылданды, ал бұл кодекс заң күшіне 1999 жылғы 1 шілдеде енді. Азаматтық сот ісін жүргізу іс жүргізу əрекетін орындау, іс жүргізу шешімін қабылдау кезіне қарай күшіне енген азаматтық іс жүргізу заңдарына сəйкес жүзеге асырылады. Жаңа міндеттер жүктейтін, процеске қатысушыларда бар құқықтардың күшін жоятын немесе оларды кемітетін, олардың пайдаланылуын қосымша шарттармен шектейтін азаматтық іс жүргізу заңының кері күші болмайды.

Азаматтық іс жүргізу заңы мемлекеттің бүкіл аумағында қолданылады. Жалпы ереже бойынша жаңадан шығарылған заңның кері күші болмайды, егер ол туралы арнайы заңда көзделмесе№ Сот қажетті түрде процессуалдық əрекеттер жасау кезінде заң күші бар процессуалдық əрекеттер жасау кезінде заң күші бар процессуалдық əрекеттер жасау кезінде заң күші бар процессуалдық нормативтік актіні қолданады. Азаматтық iс жүргiзу заңдары 1-бап. Азаматтық iс жүргiзу заңдарымен реттелетiн қатынастар

Қазақстан Республикасының азаматтық iс жүргiзу заңдары соттардың осы Кодекспен жəне басқа заңдармен өз құзыретiне жатқызылған талап қою жəне өзге iстердi қарау мен шешу барысында сот төрелiгiн атқаруы кезiнде туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейдi.

2-бап. Қазақстан Республикасының азаматтық сот iсiн жүргiзу туралы заңдары

  1. Қазақстан Республикасының аумағында азаматтық iстер бойынша сот iсiн жүргiзу тəртiбi конституциялық заңдармен, Қазақстан Республикасының Конституциясына жəне халықаралық құқықтың жалпы жұрт таныған принциптерi мен нормаларына негiзделген Қазақстан Республикасының Азаматтық iс жүргiзу кодексiмен айқындалады. Азаматтық сот iсiн жүргiзу тəртiбiн реттейтiн өзге заңдардың ережелерi осы Кодекске енгiзiлуге тиiс.

  2. Қазақстан Республикасының халықаралық шарттық жəне өзге де мiндеттемелерi, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесi мен Жоғарғы Сотының нормативтiк қаулылары азаматтық iс жүргiзу құқығының құрамдас бөлiгi болып табылады.

  3. Азаматтық сот iсiн жүргiзу туралы заңдар азаматтық, отбасылық, еңбек, тұрғын үй, əкiмшiлiк, қаржы, шаруашылық, жер құқықтық қатынастарынан, табиғи ресурстарды пайдалану мен қоршаған ортаны қорғау жөнiндегi қатынастардан жəне басқа да құқықтық қатынастардан туындайтын даулар бойынша iстердi, сондай-ақ ерекше жүргiзiлетiн iстердi қарау тəртiбiн белгiлейдi.

  4. Егер азаматтық iстер бойынша iс жүргiзу барысында əкiмшiлiк құқыққа сəйкес шешiлуге тиiс мəселенi қарау қажет болса, ол осы Кодекстiң 26-бабының ережелерiне сəйкес азаматтық сот iсiн жүргiзу тəртiбiмен шешiледi.

3-бап. Азаматтық сот iсiн жүргiзуде басым күшi бар құқықтық нормаларды қолдану

  1. Қазақстан Республикасы Конституциясының жоғары заң күшi бар жəне ол Республиканың бүкiл аумағында тiкелей қолданылады. Осы Кодекс пен Қазақстан Республикасы Конституциясы нормаларының арасында қайшылық болған жағдайда Конституцияның ережелерi қолданылады.

  2. Осы Кодекстiң нормалары мен Қазақстан Республикасы конституциялық заңының арасында қайшылық болған жағдайда конституциялық заңның ережелерi қолданылады. Осы Кодекс нормалары мен өзге заңдардың арасында қайшылық болған жағдайда осы Кодекстiң ережелерi қолданылады.

  3. Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттар осы Кодекстен басым болады жəне халықаралық шартта оның қолданылуы үшiн заң шығарылуы талап етiледi деп көрсетiлген жағдайларды қоспағанда, олар тiкелей қолданылады.