5.3 Шекаралары көрсетілген өндірістік аудандар және қондырғылардың орналасуы

Өндіріс ауданының шекарасы оны жобалаған кезде нақты түрде белгіленуі тиіс. Яғни, оның аймағы заңды түрде әрі арнайы комиссия араласуы мен қадағалануы керек. Шекаралы аудандары берік әрі жанып кетуге қарсы материалдардан жасалуы тиіс. Өндірістің аудан территориясы көрсетілгеннен кейін ол территорияда ешқандай артық зат, қоқыс болмауы тиіс. Оның белгілен-ген шекарасы көрсетілген аймақты қамтып жатуы тиіс.

Ал қондырғыларға келетін болсақ, олар технологиялық ісамал бойынша рет-ретімен орналасуы тиіс. Және олардың жұмыс істеу тәртібіне байланысты бір - біріне өте жақын, әрі өте алыс болмауы тиіс. Әрбір қондырғыны жұмыс істеу талабына қарай орналастыруымыз тиіс.

Олар шомылдырғыш шан, суытқыш шандарға жақын, әрі тетікбөлшекті жақын арада апарып сала салатындай етіп ыңғайлы түрде жақын орналастырған біз үшін қажет.

5.3.1 Ғимараттың биіктік өлшемдері және бөлімнің тұтынушы өндірістік аудандарын есептеу

Термиялық цех үшін бір қабатты ғимаратты жобалау үнемді. Бір аудан алынады.

Цехтың жалпы ауданын есептеу үшін келесі бір пешке 30 - 35 м² бағыт нормасын қабылдауға болады [16]:

Цехтың негізгі ауданын келесі формуламен анықтаймыз:

Sосн = К · N,

(5.1)

мұнда: К - пештер саны, N - бір пештің ауданнының нормасы.

S_осн = 6 · 35 = 210 м².

Көлік жүретін және пеш аралықтарын негізгі ауданнан 25% алынады:

Sпроезд= ,

(5.2)

мұнда: N_проезд - көліктің жүру пайызы.

S_проезд = = 52,5 м².

Көмекші аудан негізгі ауданнан 30% алынады:

Sвспом = ,

(5.3)

мұнда: N_вспом - көмекші ауданның пайыздық көрсеткіші.

S_вспом = = 63 м².

ТББ (ОТК) бөлмесі негізгі ауданнан 10% көлемінде қабылданады:

Sотк = ,

(5.4)

мұнда: N_отк - ТББ бөлмесінің пайыздық көрсеткіші.

Шеберлер бөлмесі негізгі ауданнан 10% көлемінде қабылданады:

Sмаст = ,

(5.5)

мұнда: N_маст -шеберлер бөлмесінің пайыздық көрсеткіші.

S_маст = = 21 м².

Тетікбөлшектер қоймасы негізгі ауданнан 10% көлемінде қабылданады:

Sклад = ,

(5.6)

мұнда: N_клад - тетікбөлшектер қоймасының пайыздық көрсеткіші.

S_клад = = 21 м².

Жалпы көлем құралады:

(5.7)

S_общ = 210 + 52,5 + 63 + 21 + 21 = 367,5 м².

5.4 Жалпы цехтың көтерме-тасымалдау түрлерін (крандар) таңдау, ентаңбасы және жұмыс істеу тәртібі

Металлургиялық жүккөтергіш — металлургиялық және машина жасау зауыттарында көтеру- тасымалдау және әр түрлі технологиялық үрдістерді орындауға арналған жүккөтергіштердің ерекше түрі. Жүккөтергіште жұмыс істейтін жұмысшы басқаратын қарапайым көпірлі жүккөтергішке қарағанда металлургиялық жүккөтергіш тек қана машинистпен басқарылады. Жүкті қарпып алу үшін көптеген металлургиялық жүккөтергіштің қарпып алғыш бөлігі қатты аспаға ие, соның арқасында машинист кабинасынан көтеру- тасымалдау үрдістерін басқару жеңілдейді.

5.1 - сурет. Машина жасау зауыттарының болатты балқыту цехтарында қолданылатын жүккөтергіштің суреті

Машина жасау зауыттарының болатты балқыту цехтарында мынадай жүккөтергіштер қолданысқа ие:

• Мульдотасымалдау жүккөтергіші.

• Үйгіш және құйғыш жүккөтергіштер.

Ұсталы-баспалы цехтарда қолданылатын жүккөтергіштер:

• Соғылмалы жүккөтергіштер.

• Ұсталы-еденді жүккөтергіштер.

• Қондыру жүккөтергіштер.

Термиялықцехтардашынықтыружүккөтергіші қолданылады.

Илемдеу цехтарының қыздырғыш құдықтарына қызмет көрсететін құдықты жүккөтергіштердің көмегімен арнайы күректермен түптерді шлактан тазарту жүргізіледі. Еденді-үйгіш машиналар мен үйгіш жүккөтергіштерді мартен пешін алаулы құрылысында шихтаны «жобалауға» арналған. Металлургиялық жүккөтергіштер ауыр өнірістік шарттарда жұмыс істей отырып төрт негізгі жүктеу түрін сынайды:

• Статикалық жүктеу. Өз салмағы мен көтерілетін жүк салмағынан әсерлеседі.

• Динамикалық жүктеулер. Механизмдер мен жүккөтергіш бөлшектерінің екпіні мен тежелуі кезінде туады.

• Соғу жүктеулер. Туудың әр түрлі себебі бар.Жетерліктей жиі бір жерде жұмыс істейтін жүккөтергіштердің соғысуы болады.

• Технологиялық жүктеулер. Шихтаны үйгіш машинамен және мартен пештеріндегі жүккөтергіштермен «жобалау» кезінде туады. Сонымен қатар, олар бұйымдарды баспа және балғалармен соғукезінде жүккөтергіштер мен ұсталы манипуляторларда пайда болады. Металлургиялық жүккөтергіштер әдетте жабық ғимараттарда жұмыс істейтіндіктен желдің әсері оларға таралмайды.

Техникалық сипаттамалар

Жүккөтерудің мәнін белгілеуде бөлшек түрінде болады, мысалы: 10/5, бір арбашықта орнатылған алымында негізгі жүкшығырдың жүккөтергіштігі, ал бөлімінде көмекші жүкшығырдың жүккөтергіштігі көрсетіледі. Егер жүк көтеру мәндері өрнек түрінде берілсе (мысалы, 100+20), қосындылар әр түрлі арбашықта орнатылған жүкшығырлардың жүккөтергіштігін көрсетеді.

Жылдамдықтар:

- Негізгі арбашықтардың қарпығыш бөлшектерді көтеру жылдамдығы 0,04-0,32 м/с. Негізгі арбашықтардың қозғалыс жылдамдығы 0,4-тен 1 м/с дейін.

- Құю жүккөтергіштері үшін негізгі ілгектерінің көтеру биіктігі 18 м болғанда, жылдамдығы 0,08-ден 0,04 м/с дейін өзгереді.

- Жамбыларды (слиток) көтеру жылдамдығы: 0,32 м/с.

- Үю жүккөтергішінің негізгі арбашығының көтеру жылдамдығы: 0,1 м/с.

- Көмекші арбашықтың жүкті көтеру жылдамдығы: 0,2-0,25 м/с.

- Жүккөтергіштердің қозғасыс жылдамдығы:1 м/с бастап (құю) 2,6 м/с (шамы бар жүккөтергіштер).

Жүккөтергіштердің массасы 110—705 т құрайды [17].

5.1-кесте - Металлургиялық жүк көтергіштердің жүк көтергіштігі

Мульдо-магнитті	10/5; 12/7,5; 20/10
Мульдо-үйгіш	3,2+20; 5+20
Құймалы (миксерлі, құйғыш, таратып құйғыш)	100+20; 140+32; 180+63/20; 225+63/20;280+100/20; 320+100/20; 360+100/20; 400 + 100/20; 450+100/20; 500+100/20
Құйғыш еденді машиналар	10; 15
Мартен құймаларын шешуылге арналған жүк көтергіштер (қысқаштармен жұмыс кезінде)	12,5; 20; 32; 40
Мартен құймаларын шешуылге арналған жүк көтергіштер (ілгектермен жұмы кезінде)	32; 50; 80; 100
Құдықты	16/20; 20/50; 32/50
Отырғызу	2/10; 3
Шамы бар жүккөтергіштер	7,5; 15
Соғылмалы	75/30; 150/50; 250/75; 300/10
Шынықтырғыш	30/5; 60/10

Жүк көтергіштердің көпірлері арқалық және торлы болады. Олардың көбі қозғалудың екі механизмімен қамтылған. Соғылмалы жүккөтергіштердің көпірлерінде бөлек төрт қозғалыс механизмі орнатылған.

Өзіндік массасы мен көтерілетін жүктің массасына байланысты көпірлер құю жүккөтергіштері сияқты төрт, сегіз, он екі немесе он алты жүріс дөңгелектеріне сүйенуі мүмкін.

Конструктивті орындалу бойынша қосымша арбашықтар жалпы қолданылатын көпірлі жүккөтеогіштерден айырмашылығы аз. Басты арбашықтардың конструкциясы көтеру - тасымалдау үрдістеріне тәуелді металлургиялық өнірістің технологиялық үрдістерін орындау кезінде әр түрлі болады.

6 Қауіпсіздік және еңбек қорғау бөлімі