6. Біріншілік және екіншілік байланыс желілері.

Байланыс желілері- әр түрлі физикалық ортаға байланысты аймақты жоғары деңгейде байланыспен қамтамасыз ететін желілер жиынтығы.

Ақпараттық сигналдың физикалық ортада таралуына байланысты байланыс желілері:

кабельді байланыс желілері – симметриялық, коаксиальді кабельдер

талшықты –оптикалық байланыс желілері

Жерсеріктік байланыс желілері

Радиорелейлі байланыс желілері

Ақпараттың барлық түрлерін таратудың біріктірілген кешенді техникалық құрылғыларын қолдануды қамтамасыз ету үшін байланыстың түрі және арналуы бойынша бөлінуін ескермейтін, біріншілік желі деп  аталатын, стандартты типтегі арналар мен тракттардың біртұтас желісі құрылады. Біріншілік желі дегеніміз тарату жолдары мен станцияларының және желілік түйіндердерінің жиынтығы, сонымен қатар оларды қосатын және құрайтын типтік арналар мен трактлардың желісі. Біріншілік желі қолданылуы анықталған (телефондық, телеграфтық, ТВ, вещаниялық, мәліметтер тарату) арналарды ұйымдастыру үшін керекті кешенді техникалық құрылғылардан және де коммутациялық түйіндер мен абоненттік құрылғылардан тұратын екіншілік желінің құрылуына негіз болады. Екіншілік желі дегеніміз коммутациялық құрылғылардың, коммутациялық түйіндердің, соңғы абоненттік құрылғылар мен арналардың, оларды біріктірушілердің жиынтығы.   Осылай ұйымдастырылған желі тиімдірек және сенімдірек. Мұндай сенімділік байланыс жолдарының әр түрлі типін қолдану және тармақталған желі құру арқылы қамтамасыз етіледі. Бұған қоса басқа түйіндерге баратын айналма, резервті жолдар қарастырылады.

7. Байланыс жолдары және сымдық тарату қалай топтастырылады?

Байланыс желісінде компьютерлік желілерді құру үшін оны әртүрлі физикалық ортада қолдану керек.Коммуникацияда физикалық орта ретінде қолданылады: металдар (негізінен мыс), сверхпрозрачное шыны (кварц) немесе пластик және эфир.Деректерді жіберудің физикалық ортасы ретінде "витая жұп", коаксиалды кабель, талшықты-оптикалық кабель және қоршаған кеңістік кабельдері юолып табылады.

Байланыс немесе деректерді беру желісі-бұл аралық аппаратура және физикалық орта,яғни берілетін ақпараттық сигналдар (мәлімет).

Деректерді жіберу арнасы-бұл байланыс желісін және деректерді жіберу аппаратын қамтитын деректермен екі жақты алмасу амалы.Деректерді жіберу арнасы өзара ақпарат көздері және ақпаратты қабылдағыштар болып байланысады.

Байланыс желісінде деректерді жіберудің физикалық ортасына байланысты бөлуге болады:

- сымды байланыс желісі жоқ изоляциялаушы және экрандаушы оплеток;

- кабельдік, сигналдарды жіберу байланыс желісінде мынадай кабель түрлері қолданылады "витая жұп", коаксиалды кабельдер немесе талшықты-оптикалық кабельдер;

- сымсыз (радио, жердегі және спутниктік байланыс), эфирде қолданылатын электромагниттік толқын сигналын жіберу үшін қолданылады.

Сымды байланыс желісі

Сымды (әуе) байланыс желісі телефондық және телеграфтық сигналдарды,сонымен қатар компьютерлік желілерді жіберу үшін қолданылады. Бұл байланыс желісі магистральдық байланыс желілері ретінде қолданылады

Сымды байланыс желілері аналогтық және сандық деректерді беру арналары болып ұйымдастырылуы мүмкін.Сымды желіде "қарапайым ескі телефон желісі" (POST - Primitive Old Telephone System) өте төмен болып табылады.Сонымен қатар осы желілірдің кемшіліктеріне бөгелуден қорғанушылық мүмкіндігі және қарапайым желіге рұқсатсыз қосылу жатады.