1 Қала және автомобиль

Негізінен қалаларда шоғырланған қоршаған ортаны ластайтын негізгі көздердің бірі болып табылатын көлік тұрағы әлемде орташа есеппен 1 ​​км2-қа бес автомобильден, ал дамыған елдердің ірі қалаларында олардың тығыздығы 200 ... 300 есе жоғары. Халықтың орталық аудандарда шоғырлануы әлемнің барлық елдерінде жалғасуда. Қалалардың дамуы және қалалық орталықтардың өсуі халыққа теріс әсерлер, атап айтқанда, автомобиль және көліктен қоршаған ортаны қорғау неғұрлым өзекті мәселеге айналды. Қазіргі уақытта, әлемде 300 миллион жеңіл, 80 млн. жүк автомобильдері мен шамамен 1 млн автобустар бар. Автокөліктер қоршаған ортаға елеулi зиян келтiруде, ең алдымен атмосфераға мұнай өнімдерінің үлкен сомасын бөледі. Қалалар мен ірі қалаларда шоғырланған транспорт көп болғандықтан, осы қалаларда лас ауа оттегімен қосылып ғана емес, сонымен қатар пайдаланылған газдардың зиянды компоненттерімен ластанған. АҚШ статистикасы бойынша көліктің барлық режимдері ауаға ластаушы заттардың жалпы көлемінің 60% құрайды, 17%-энергия, жылу ғимараттар мен өзге де объектiлердi үшін - 14%, басқалары - 9%. Автокөліктер бір жағынан, адамның өмірін жеңілдетеді, екінші жағынан - ол тура мағынада, улану болып табылады. Мамандар жыл сайын атмосфераға бір транспорт оттегінің орташа 4 тоннадан астам, көміртек тотығы шамамен 800 кг, азот оксидтерінің шамамен 40 кг және әр түрлі көмірсутектердің шамамен 200 кг-ға дейін шығаратын дәлелдеді.

2 Жол бойы территориясындағы шудан қорғау іс-шаралары

Қала құрылысы шешімдерінде шудан қорғану іс-шаралары келесі бағыттарда жүргізіледі: сәулет-жобалау, сәулет-құрылыс, арнайы шудан қорғау бағыттары.

Сәулет-жобалау әдістері жобалаудың бастапқы кезеңдерінде жүзеге асады: құрылыс үшін орын таңдауда, функционалды зоналарды өзара орналастыруда, көлік торабын ұйымдастыруда, селитебті құрылысты жоспарлауда мүмкін болады. Сәулет-жобалау әдістері келесі:

- территорияларды функционалды зоналау, яғни селитебті, емдеу, рекреациялық зоналарды өндірістік, коммуналды – қойма және негізгі көлік коммуникацияларынан бөлу;

- көше-жол торабын ұйымдастыру;

- магистральдарды бөлуде жер бедерінің шудан қорғау қасиеттерін пайдалану;

- шу деңгейін төмендететін жалпы қалалық жасыл желек жүйесін құрау; шудан қорғануға мүмкіндік беретін құрылыстың жобалық нұсқаларын жасау. Функционалды зоналау шудан қорғау қажеттіліктеріне сай жеке функционалды зоналарды айқын бөлу нәтижесінде өндірістік зоналарды, барлық көлік түрлеріне қызмет көрсету мекемелерін, трансформаторлы бекеттерді селитебті, емдеу, рекреациялық зоналардан максимальды қашық орналастыруға қол жеткізуге болады.

Қорғалатын объекттің жолдан алыстаған сайын шу деңгейінің төмендеуі есептемесі

Жеке автокөлікті дыбыстың нүктелік көзі деп қарастыруға болады, себебі оның өлшемдері қорғалатын объектке дейінгі қашықтықтан кіші. Жеке автокөлік дыбысы жан-жаққа біркелкі сфералық толқын түрінде таралады.

Көлік ағынының жеке автокөліктен айырмашылығы ағын сызықты шу көзі болып табылады[1]

Құрылыс ғимараттары маңайында тиімді шу режиміне қол жеткізу үшін тек бұл әдісті қолдану мүмкін бола бермейді, себебі жол бойы территориясында шулы аймақтар жүздеген метрге таралуы мүмкін.