7

Бекітемін

ҚазИгзу әскери кафедрасының ТжИж циклының бастығы

запастағы полковник И. Лагус

___ ______________ 20___ ж.

«Мотоатқыш бөлімшеде тәрбие және әлеуметтік-құқық жұмыстарын ұйымдастыру» 800100 - әскери-есеп мамандығы бойынша оқитын судентерге «Тәрбие және идеологиялық жұмысының әдістемесінен» өткізілетін сабақтың

Жоспары

32 Тақырып. ТжИж бойынша рота командирі орынбасарының лауазымға кірісу кезіндегі қызметтік және әлеуметтік бағыты.

1.Оқу және тәрбие мақсатары.

- рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасарының негізгі міндеттерін түсіндіту.

- рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасарының лауазымға қабылдау және кірісу тәртібін жеткізу.

- тындаушыларды моральдық-психологиялық және жауынгерлік қасиеттерге қалыптастыру

2. Әдіс: дәріс сабақ.

3. Уақыт: 4 сағат (160 минут)

4. Өткізу орны: оқулық сынып

5. Әдебиеттер:

- Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі тәрбие және идеялогиялык жұмыстарды ұйымдастыру туралы ҚР ҚМ № 771 08.10.2010ж бұйрығы.

- «Бөлімшелерде тәрбие жұмыстарды ұйымдастыру» ҚР ҚМ № 620 03.09.2010 ж. бұйрығы.

- « ҚР ҚК Құрлік әскерлері ТжИЖ туралы» 30 .09.2013 жылғы № 416 Құрлік әскерлері қолбасшысының бұйрығы.

- «ҚР ҚК суицидық жағдайларды алдын алу шаралы туралы». ҚР ҚМ бұйрығы № 623 06.09.2010ж.

-  « Ротадағы психологиялық жұмыстар». Оқулық. М., Воениздат, 1983 г.

-  « Бөлімшелердегі тәрбие жұмыстаоы». Оқулық. Алматы, ҚР ҚМ, 1993 г.;

-  ҚР ҚМ 28.11.1995ж. № 27 Директивасы «ҚР ҚК МҚЖ ұйымдастыру және еңгізу туралы ».

-  « ҚР ҚК жалпыоқулық құқықты ұйымдастыру еңгізу және бекіту инструкциясы туралы » 24 .12. 2002 ж № 490 ҚРҚМО бұйрығы

- ҚР ҚК ТжИЖ органдары туралы ережелер

6.Материалдық қамтамасыз ету: әр түрлі плакаттар, оқу кинофильмдері, слайдтар, көрнекілік құралдар.

Оқулық сұрақтар және бөлінген уақыты

№ п/п	Оқулық сұрақтар	Уақыт (минут)
1.	Кіріспе бөлімі:	5
2.	Негізгі бөлім: 1-сұрақ. Офицердің әскери бөлімге әскери қызметін өтеу үшін келген кезіндегі қажетті құжаттары. Командир мен бастықтарға өзін таныстыру тәртібі. Ротадағы (батареядағы) тәрбие және әлеуметтік-құқықтық жұмыстарға қажетті құжаттар тізбесі. 2-сұрақ. Лауазымды қабылдап алу тәртібі. Лауазымға ену жоспары.Лауазымды қабылдау және кірісу тәртібі. .	70 35 35
3.	Қорытындау бөлімі:	5

Кіріспе бөлімі:

- взвод кезекшісінен рапорт қабылдау;

- студенттердін санын, сабаққа дайындықтарын және сыртқы пішінін тексеру;

- тақырыпты және оқу сұрақтарын хабарлау.

Кіріспе

Қазақстан Республикасы Қарулы Куштері басқару бойынша тәрбие және идеологиялық жұмыс негізгі бағытты құрайды. Ол әскери тұрмыстын бәрі жағын қамтиды және онын негізгі мақсаты жеке құрамды жоғары моральдық. Жауынгерлік және психологиялық қасиеттерді қалыптастыру.

Бұл қиын процессте тәрбие жұмысшыларының рөлі бйік, оларға тәрбие және идеологиялық жұмыстар мамандығы, әскери тұрмыстын өздігінен және спецификалык түрі болады

Жыл сайын офицерлер , олардын ішәінде әскери кафедра бытыргендерде, рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары болып тағайындалады. Жас офицерлер келген күннен бастап тәрбие жұмысынын ұйыдастыруші болу қажет.Тәжрибе көрсеткендей, бұл қызметте жетістіке жету лауазымға тез ұйғарудан,кірісуден байланысты.

1-сұрақ. Офицердің әскери бөлімге әскери қызметін өтеу үшін келген кезіндегі қажетті құжаттары. Командир мен бастықтарға өзін таныстыру тәртібі. Ротадағы (батареядағы) тәрбие және әлеуметтік-құқықтық жұмыстарға қажетті құжаттар тізбесі.

ҚР ҚК ТжИЖ органдарынын жалпы құрылымында рота командирінің ТжИЖ орынбасарлары жоғары орында түрады.ҚР ҚК реформалау кезінде тәрбие жұмысына жағдайына жауапкершілік пен рөлі үнемі өседі.

Мысалы, мотоатқыштар ротасын алайық.Бұл қуатты атысы ,жоғары шапшандылығы, жаппай жою қаруынан маневрлы және тиянақты сақтануы үшін заманауй қаруы және жауынгерлік техникасы бар бөлімше. Бұл әртүрлі ұлтары, мамандығы, дін тұтүнушылары бар жауынгерлер қызмет ететін әскери қиын организм.

Рота тәрбие және идеологиялық жұмысынын орталығы болып саналады.

Заманауй соғыстын жоғары сипатар мен ерешектілігі, жауынгерлердін моральдық-саяси, психологиялық, жауынгерлік даярлығын талап етеді, рота командирінің ТжИЖ орынбасарларынан кәсіби білім, шеберлік, әдет талап етеді, жауынгерлік дайындық сұрақтарына көніл бәлуге, жауынгерлерді оқыту және тәрбиелеуді міндеттейді.

Тәрбие жұмысы тапсырмаларынын қиындығы мен көпжоспарлығы ұйымдастырушылардын, жетекшілердін және тәрбиешілердін идеялық, әскери-кәсіби дайындықтарына, жеке сапасына жоғары талаптар қояды.

Осы қасиеттердін негізі идеялық көзжеткізузулік, жоғарғы принципты,берілген жұмыс орнына жауапкершілікті, кәсіби біліктілігі, іскерлік, мақсаттылық, еңбекқорлық және өнегелі тазалық болып саналады.

Осы барлық қасиеттер негізінде фундаментті құрайдыда, жетекшінін, ұйымдастырушінін және тәрбиешінің мүмкіншіліктері ашылады,басқада негізгі қасиеттер мен қадірлері дамиды және жетілдіріледі,

Рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары - бұл, ең алдымен, жеке құрамды жұмылдыруға және өз бірге ертуге қабілеті бар ұйыдастырушы.

Рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары –жауынгерлердын рухтық күшіне өнерлі әсер беретін, парасатты (ойлампаз) тәрбиеші, насихатшы.Нақты тәрбиеші - жауынгерлермен тығыз байланыста болғаны ерешекше көзге түседі. Оны күші, абырой, (авторитет) беделдігіде осында,

Тәкәпарлық (высокомерие), пандық (чванство), шынайы емес, әдепсіздік, дөрекілік, адамдарға селқостық (равнодушие) рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасарына лайықты емес.

Офицер-тәрбиешінің өнегелік улгісі де күші көп.Ол күнде көз алдында жүреді, оған теңеледі,қандай жағдай болсада одан көмек күтеді, еліктеуге лайықты.

Рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары – бұл, әр түрлі жастағы, жанұясы бар, ұлттық дәстүрлері бар, әр түрлі білімі мен тәрбиесі бар адамдармен істейтын жұмыс. Олардын алдында әр түрлі мінез-құлықты, икемділігі мен қабылетті бар адамдар. Сондықтан ол жақсы қабылетті психолог және ұзтаз болу кажет.

Офицер-тәрбиешіге ең жоғарғы марапатауы – жеке құрамнын оған сенімділігі, шексіз жауынгердін сый-құрметі, жетекші, ұйымдастыруші және тәрбиеші ретіндегі онын беделдігі,

Рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары рота командиріне бағынады және ротаның барлық жеке құрамның тікелей бастығы болып табылады. Онын міндеттері ҚР ҚК Ішкі қызмет жарғысы 141 тарауында анықталған

Рота командирынын жақын көмекшісі болғандықтан, ол онымен бірге, әскери ұжымнын тұрмысы мен қызметіне – жауынгерлік даярлыққа, саяси-моральдық жағдайына, әскери тәртіпке жауапкершілікті артады.

Рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары өз әсерін ықпал ету ротада орын табылмас. Оның жағдайы, тәрбие және идеологиялық жұмыстын негізгі ұйымдастыруші ретінде, ұйымдастыру және тәрбиелеу жұмысынын әдістерін және түрлерін әрдайым жетілдіруге міндеттейді.

Жауынгерлік даярлықты көтеру, жауынгерлердін далалық алған білімдерін қасиеттерін, әскери тәртіпті нығайтуға байланысты сұрақтар, ең жоғарғы орталық орында турады.

Офицер-тәрбиешінің мақсаттылығы - жұмыста ең негізін көруді білу. Көбінесе оны шешу керекті күнделікті қөп сұрақтар, екінші дәрежелі мәселелер тоқтатып қалады. Рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары қиын жағдайда болады.

Бөлімше белсенділер жұмысын ұйымдастырмаған, бәрін өзім жасаймын деген рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары, қйын жағдайда қалады.

Ұйымдастыру деген ол біріншіден белсенділерге нақты тапсырма қою, олардын орындағанын бақылау,тікелеу орынында кажетты көмек көрсету, өз үлгісімен оқыту және тәрбиелеу, бағыныстылардын өздігін және өнерлігін көрсетуде тиісті жағдай жасау.

Кабинетен шықпай жұмыс жұргізу тәрбиешінін қызметіне және беделіне үлкен зиян келдіреді. Рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары жеке құрамнын жауынгерлік шеберлігі өсетін жерде болу қажет: полигонда, танкодромда, атыс аланында, белсенділермен, жауынгерлермен сұхбаттасып оларға нақты көмек көрсету керек

Рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары жауынгерлермен сұхбаттасуды өткізудын шебері болу керек, және оны офицерлер құрамына, сержантарға, бөлімше белсенділерге үйрету керек.Сөз сөйлеу ашық, анық, сендіре болу керек, айтқан сөз жауынгерлерді әскери борышын ойдағыдай өтеуіне, уайымдатып, жігерлікпен жұмылдыру керек.

Рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары жауынгерлер туралы шынайы қамқорлық көрсетуге жаралған: тағамын, киім кешек жабдықтауын, жауынгердын тұрмысын, олардын газет, журналдармен қамтамасыз етуін,бос уақыты ұйымдастыруын және т.б.

Рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары қызметы жетістігі ол рота командирімен қаншалықты келісе жұмыс істегенінен, онын беделін көтеруден, дара басшылықты нығайтудан байланысты.Рота командиры мен оның ТжИЖ бойынша орынбасарынын қарымқатынасы іскерлік, өзаратұсінішпелік және принципті боле керек.

Бірінші сұрақ бойынша қорытынды: Офицер-тәрбиешінін қасиеті дарынды болуы. Ол негігзі анықталған белгілерден дамиды және жұмылдырады, оның кәсиби қызмет процессінде жетілдіріледі. Рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары әскери және қызметтік борышын атқаруда,бөлімшенін барлық жеке құрамына үлгі болу керек.

2-сұрақ. Лауазымды қабылдап алу тәртібі. Лауазымға ену жоспары.Лауазымды қабылдау және кірісу тәртібі. .

Жас офицер әскери қызметке шақырыла отырып, бөлімше командирінін ТжИЖ бойынша орынбасары лауазымына әскери бөлімге (гарнизонға) жолдау қағазын алғанда келесі талаптарды білу қажет:

Біріншіден, ол бірнеше ұймдастырулық жоспар құжаттары болу керек. Олар:

- іс-сапар куәлігі (бұйрық, қызмет орнына жолдау қағазы,) онда, әскери бөлімнін толық мекен-жайы, қызмет орнына келу күні көрсетілген;

- офицердін өзіне және отбасын жол жүру құжаттары, сондай-ақ 10 тонна меңшік мүлік тасымалдау тегін құжаттары;

- әскери бөлімде барлық жабдықтау түрлеріне (киім-кешек,азық-түлік және ақшалай аттестаттары, баспанасы бар туралы анықтама және жеке қару алу аттестаты) тіркелу құжаттары. Барлық құжаттар тиісті түрінде толтырулуы, лауазымды түлғалардын қолдары қойылыу және елтаңбалы мөрмен куәландірілуі қажет.

Екіншіден, офицер жана қызмет орнына барарда өзімен барлық берілген киім-кешек, қажетті азық-түлік қоры, жәнеде алғашқы уақытқа керек біраз ақша сомасы.

Тәжрибе бойынша әскери бөлімге аптанын басында немесе ортасында келген дұрыс, өйткені бұл тұрмыс және жабдықтау түрлері сұрақтарды шешуге мүмкіншілік береді.

Офицер әскери бөлімге келген сон бөлім командиріне немесе онын орнындағы тұлғаға өзін таныстыруға міндетті. Таныстыру кезінде парадтық киімде, ұқыпты әдемы алынған шашы, сырткы пішіні ұқыпты болу керек, өйткены бағыныстынын киген киім-кешегінен туралы командирде алғашқы әсер қалады. Сондай-ақ, командирмен сұхбаттасуға дайын болу керек. Әдетте, командир сұхбаттасу кезінде келген офицерге сұрақ қояды, бөлім жағдай туралы, олардын дәстүрлері туралы,бөлім алдындағы міндеттермен тапсырмаларды жеткізеді, тәжрибе жұмысы туралы айтады. Бөлім командирі өз ТжИЖ бойынша орынбасарын шақырып, біріге келісіп кадр бастығына, келген офицерді лауазымына тағайындауына бұйрық береді.

Бөлім командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары тағайындалған офицерге бөлімшесінін тәрбие жұмысынын дәрежесімен, саяси-моральдық және тәрбие жағдайымен,жақсы жақтарымен және кемшіліктерімен танысыуна негізгі көніл бөлуіне шоғырландырады, ротада бірінші күннен бастап қандай сұрақтарға көніл бөлуіне ақылын айтады.

Одан кейін офицер батальон командиріне және батальон командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары өзін таныстырады, олар оның алдағы жұмыстарына толықтырақ нұсқау бередіде, тікелеу командиріне – рота командиріне жібереді.

Лауазымға кірісуді негізгі кезені жанадан тағайындалған командирдін ТжИЖ бойынша орынбасарын бөлім офицерлеріне және батальоннын барлық жеке құрамға таныстыру болып табылады.Офицерлер құрамына оны бөлім командирі әдетте қызметтік кенесте таныстырады, ал жанадан тағайындалған офицер қыскаша өз өмір баяны туралы мәлімет береді.Батальон жеке құрамына жана рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасарын батальондық сапта тұрғанда таныстырады.

Жеке құрамға таныстырғаннан кейін рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары тікелеу лауазымды қабылдауға кіріседі.

Лауазымды қабылдау үшін әдетте 3 күн бөлінеді. Сол үшін лауазымға кірісуге қысқаша жоспар құрастырылады. Жоспар келесі іс-шаралардан түруы мүмкін:

- батальон офицерлерімен және бөлім ТжИЖ бөлімшесімен жеке танысуы;

- жауынгерлік және мемлекеттік-құқық дайындығы бойынша басшылық ететін құжаттарын оқу;

- саяси-моральдық және әскери тәртіп жағдайымен, жауынгерлік оқу бойынша програмасымен және сабақ кестесімен танысу;

- бөлімше белсенділерінің құрылы және құрамымен, техникалық тәрбие құралдарынын саны және жағдайымен танысу.

Жоспар ТжИЖ құжаттарын қабылдаудыда қарастырады.

ТжИЖ бойынша орынбасары рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасарында есепке алу құжаттары бар екенін білуге қажет, олар:

- рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасарынын қызметтік дәптері;

- бригаданын құпия бөлімінде болатын, командирлік дайындық бойынша дәптері;

- тәбие және идеологиялық жұмысы дәптері немесе папкасы (перспективтік және ағымдағы жоспары);

- рота жеке құрамынын жалпы жиналыс хаттамалары;

- рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасарынын педагогикалық күнделігі;

- әскери тәртіп бұзушық есепке алу журналы (қылмыс және оқиғалар);

- МҚЖ оқу және қатысу есепке алу журналы;

- өткізілген іс-шаралар құжаттар папкасы (сұхбаттасулар, баяндамалар, тақырыпты кештер, викториналар, диспутар және т.б.);

- бір жолғы іс-шаралар жоспар папкасы немесе дәптері (ПШК (ПХД), РТЖ (РТУ), ату өткізу, көлік жұргізу және т.б.);

- бөлімше белсенділер тізі және оларды оқыту дәптері.

Полк және батальонын талаптары,ТжИЖ бойынша рота командирінін орынбасарынын жумысынын көлемі бойынша басқада қызмет және есепке алу құжаттары болуы мүмкін.

Лауазымға кірісі – бөлімшенін әр түрлі тұрмыс және қызмет сұрақтарын камтитын, көпжақты процесс, бырақ, ол тез және жедел шешылуі керек. Жас офицерге лауазымға кірісу кезінде үзақ «тербелмей», тез арада жағдайды түсініп, қойылған тапсырмаларды уақтылы орындауға кірісу кажет.

Лауазымға кірісуді рота, батальон, бөлім ұйымдастырулық-штатық құрылымнан және полк орналасуынан, тарихынан және жауынгерлік дәстүрлерінен бастау қажет

Бөлім клубында, сарбаздар асханасында, жауынгерлік техника паркінде, оқулық сыныптарда, алыс аланында, әскери қызметшілер тұрартын ұйлерде, олардын жағдайын, жауынгерлік әзірлік тапсырмалары орындау білу үшін болу керек. Рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары әсіресе ақпараттық-тәрбие бөлмесі жұмысына, онын жинастыктауына (укомплектованность), рәсімдеуіне және жағдайына назар аудару кажет.

Штаттық-лауазымды кітапті, жауынгерлік және мемлекеттік-құқық дайындық жоспарларымен, оқу кестесімен, МҚД журналын тексеру, бекітілген техникалық тәрбие құралдарын және олардын сапалы жағдайын көру қажет.Барлық мөліметтерді жұмыс дәптеріне жазып отыру керек, кейін тыл қызметімен тексеруде керек болады.

Лауазымға кірісу кезінде жанадан тағайындалған офицер рота офицерлермен, сержантармен, белсенділерімен танысуға көп назар аударады.Ол олармен сұхбаттасу, практикалық жұмыс және әр түрлі іс-шаралар өткізу кезінде моральдық-психологиялық қасиеттерімен танысады.

Лауазымға кіріскен офицер ұжымдағы моральдық-психологиялық жағдайды және жеке құрамнын әскери тәртіпбін ең терен зертейді.

Осы үшін ол жоғары тұрған командирлердын бұйрықтарымен, офицер және сержантардын тәрбиелік тәжрибесімен, тәрбиелік теріс қылықтарын есепке алу жұйесімен танысады. Осы мәліметтер оған келешекте бөлімшедегі тәртіпті және құқықтықтәртіпті нығайтуда керек болады.

Тәжрибе көрсеткендей, лауазымға кіріскен офицер-тәрбиешігебірінші күнен бастап рота командирімен және офицерлермен дұрыс қарамақатынаста болған көп мағынасы бар.

Рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасарынын рота командирімен жолдастық, келісе жұргізілген жұмыстары тәрбие жұмысында жетістікті қамтамасыз етеді.Бырақ достық жұмыстар принцип негізінде, субординацияны сақтап және сыйластықпен жұру керек.

Рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасарынын басқа рота офицерлеріне тура бастығы болып саналады және ол жарғы бойынша анықталады.

Лауазымды қабылдау уақыты аяқталған сон мүмкіншілік бойынша лауазымды қабылдау және өткізу акты құрастырылады,онда лауазымды тапсырушы тұлғамен қабылдаушы рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасары, жәнеде комиссия мүшелері қоладарын қояды.

Акты мен бірге лауазымды қабылдағаны түралы рота командирінің ТжИЖ бойынша орынбасарынын баянаты қоса ұсынылады. Осы баянат бойынша бөлім бойынша бұйрық шығады,осы күннен бастап тағайындалған офицер толығынан өз функционалдық міндетін атқарады және өзіне берілген бөлімшенін хал жағдайына жауап береді.

Екінші сұрақ бойынша қорытынды: Лауазымға кіріскен офицер алдынғы офицер шешеалмаған сұрақтарға ылтипатпен және ойланып қарауға міндетті. Алдынғы офицер туралы мысқылдап, ойлар айта бермеген дұрыс дейді тәжрибе, рота тәртіптерін мен дәстүрлерін айыптап, тез арада шешілмеген сұрақтарды шешемдеген болмайды. Әдетте,жіберген кемшіліктерді түзеу қиынға түсер. Сол үшін рота командирімен, батальон командирінің ТжИЖ бойынша орынбасарымен, аға офицерлермен ақылдасып, олар хал жағдайды түсіндірген сон шешім қабылдау қажет.

Тақырып бойынша қорытынды: Тұрмыс орында тұрмайды. ҚР Қарулы күштерінде ұйымдастыру және тәрбие қызметінін органдары аәрқашан толықтырыланады.Лауазымға кіріскен офицер бірінші күннен бастап әскери ұжымнын тұрмысына белсенді кірісу қажет.Онын келесі жұмысы ,қызметтегі жетістіктері лауазымға кіріскены анықтайды.