Глоссарий к теме практического занятия: «Гигиена – основная профилактическая дисциплина в медицине». Гигиеническая оценка микроклимата, освещения, отопления, вентиляции помещений.

русский язык

казахский язык

английский язык

Гигиена - (с греч – «приносящий здоровье»), один из разделов медицины, изучающий вопросы сохранения здоровья и предупреждения заболеваний.

Гигиена – (грек. hygіeіnos – «денсаулық келуші»), медицинаның бір саласы, денсаулықты сақтау, аурулардан алдын ала сақтану туралы ғылым.

Hygiene - (from greek language – «health bringing»), one of sections of medicine studying questions preservation of health and the prevention of diseases.

Предмет изучения гигиены - практически здоровые люди, их индивидуальное, коллективное и общественное здоровье, а также факторы окружающей среды, оказывающие влияние на организм человека.

Гигиенаның зерттейтін тақырыбы (нысаны) іс жүзінде дені сау адамдар, олардың жеке басының, ұжымының қоғамы денсаулықтары, сондай ақ адам ағзасына әсер ететін қоршаған ортанының факторлары.

Studying subject of hygiene - almost healthy people, their individual, collective and public health, and also the environment factors having impact on a human body.

Цель гигиены- сохранение и укрепление здоровья человека, предупреждение заболеваний.

Гигиенаның мақсаты - адамның денсаулығын сақтау және нығайту, аурудың алдын алу.

The purpose of hygiene - preservation and promotion of person´s health, the prevention of diseases.

Задачи гигиены – изучение факторов окружающей среды (природные и антропогенные) , влияющих на здоровье человека. Иcследование характера и закономерности влияния этих факторов. Научно обоснованная разработка гигиенических нормативов, правил и рекомендаций, а также внедрение их в практику здравоохранения в качестве рекомендаций. Прогнозирование санитарной ситуации на ближайшую и отдаленную перспективу.

Гигиенаның міндіттері – адамның денсаулығына әсер ететін қоршаған ортанының табиғи және антропогенді факторларын және олардың әсер ету заңдылықтарын зерттеу. Гигиеналық нормативтерді, ережелерді және шараларды ғылыми тұрғыдан негіздеу және дайындау, сондай-ақ оларды денсаулық сақтау практикасына ұсыныс ретінде енгізу. Жақын және алыс болашақтағы санитарлық жағдайға болжау жүргізіеді.

Mission of hygiene – studying of the factors of environment (natural and anthropogenous) influencing the person´s health. Research of the character and regularity of influence on these factors. Evidence-based development of hygienic standards, rules and recommendations, and also their introduction in practice of health care as recommendations. Forecasting of a sanitary situation for the near-term and remote outlook.

Санитари́я - система контроля по соблюдению гигиенических норм и правил, мероприятий, осуществляет его санитарно-эпидемиологическая служба. Практическое применение гигиены.

Санитария- бұл гигиеналық нормативтердің, талаптардың, ережелердің сақталуын бақылайтын жүйе, оны санитарлық-эпидемиологиялық қызмет іске асырады. Гигиенаның практикалық қолданылуы.

Sanitation - the monitoring system on observance of hygienic norms and rules, actions, carries out it sanitary and epidemiologic service. Practical use of hygiene.

Гигиеническое нормирование факторов – это определение концентраций, доз и уровней факторов различной природы, которые воздействуют на человека. Гигиеническое нормирование является основным звеном, на котором основывается профилактические мероприятия.

Факторларды гигиеналық нормалау дегеніміз адамға әсер ететін табиғаты әр түрлі факторлардың концентрацияларын, дозаларын және деңгейлерін анықтау. Гигиеналық нормалау алдын алу шаралары негізделетін негізгі буыны болып табылады.

Hygienic rationing of factors is a determination of concentration, doses and levels of factors of various nature which influence the person. Hygienic rationing is the main link on which is based preventive actions.

Биологические факторы – это различные живые организмы (бактерии, вирусы, простейшие, микроскопические грибы, съедобные и несъедобные грибы, гельминты, растения ), а также продукты их жизнедеятельности (токсины, вакцины, антибиотики).

Биологиялық факторларға дегеніміз бұл түрлі тірі ағзалар (бактериялар, вирустар, қарапайымдылар, микроскопиялық саңырауқұлақтар, гельминттер, жеуге жарамды және жарамсыз саңырауқұлақтар, өсімдіктер, т.б.), сондай-ақ олардың тіршілік өнімдері (токсиндер, вакциналар, антибиотиктер, т.б.).

Biological factors are various live organisms (bacteria, viruses, the elementary, microscopic mushrooms, edible and inedible fungi, helminths, plants), and also products of their activity (toxins, vaccines, antibiotics).

Психогенные факторы – это факторы влияющие на человека через вторую сигнальную систему: слово, речь, звуки, музыка, цвет, письмо, печатная продукция, взаимоотношения в коллективе и т.д.

Психогенді факторлар адамға екінші сигналдық жүйе арқылы әсер ететін факторлар:сөз, сөйлеу, дыбыстар, музыка, түрлі түстер, хат, баспа өнімдері, ұжымдағы арақатынастар, т.б. жатады.

Psychogenic factors are the factors influencing the person through the second alarm system: the word, the speech, sounds, music, color, the letter, printed materials, relationship in collective, etc.

Антропогенные физические факторы - это вибрация, шум, лазерное и ионизирующее излучение и др. Во многом они негативно влияют на организм человека.

Антропогенді физикалық факторлар – діріл, шу, лазерлік сәулелену, иондағыш сәулелену, т.б., бұлар көбінде адам ағзасына зиянды әсер етеді

Anthropogenous physical factors are a vibration, noise, laser and ionizing radiation, etc. In many respects they negatively influence a human body.

Санитарное обследование - это один из основных методов, позволяющих изучить факторы, влияющие на здоровье людей и санитарноөбытовые условия их жизни. Он состоит из двух видов: санитарного описания и углубленного санитарного обследования.

Санитарлық тексеру әдісі адамдардың денсаулығына және оларың санитарлық- тұрмыстық жағдайына әсер ететін факторларды зерттеуге мүмкіндік беретін негізгі әдістердің бірі болып табылады. Ол екі түрден санитарлық бейнелеп жазудан және тереңдетілген санитарлық тексеруден тұрады.

Sanitary inspection is one of the main methods allowing to study the factors influencing human health and sanitary domestic conditions of their life. It consists of two types: sanitary description and profound sanitary inspection.

Эпидемиологический метод – один из ведущих методов гигиены для изучения влияния различных факторов на здоровье не тольо на отдельного человека, но и на групп людей – коллектив, населения и популяции. С этой целью проводят : санитарно - статистическое изучение здоровья населения.

Эпидемиологиялық әдіс – гигиенаның негізгі әдістерінің бірі болып табылады және әр түрлі факторлардың тек бір адамның денсаулығына ғана емес ,сонымен қатар адамдар тобының-ұжымның, тұрғындардың популяцияның да денсаулығына тигізетін әсерін зерттеу үшін қолданылады.

Epidemiological method – one of the leading methods of hygiene for studying of influence of various factors on health not only on the certain person, but also on groups of people – collective, the population and populations. For this purpose carry out: sanitary - statistical studying of health of the population.

Поперечное (одномоментное ) исследование - оценивает влияние различных факторов на здоровьенаселения на момент исследования, т.е. не проводится динамическое наблюдение. Продольное исследование – исследования проводимые в течении длительного времени.

Көлденеңінен (бірсәттік) зерттеу, бұл кезде әр түрлі факторлардың халық денсаулығына тигізген әсері зерттеу кезінде бағаланады, яғни динамикалық бақылау жүргізілмейді.

Ұзынынан зерттеулер деп, жеткілікті дәрежеде ұзақ уақыт бойына жүргізілетін зерттеулер түсіндіріледі.

Transversal (one-stage) research - estimates influence of various factors on the health at the time of research, that is dynamic observation isn't made. Longitudinal research – the researches conducted during the long time.

Ретроспективное исследование – направлено на поиск причины развития заболевания, т.е. от наблюдаемого в данный момент заболевания исследователь переходит к анализу воздействий, бывших в прошлом.

Ретроспективті зерттеулер аурудың даму себептерін іздеуге бағытталан, яғни зерттеуші берілген сәттегі (уақыт кезеңінде) байқалған аурулардан бұрын болған әсерлерді талдауға өтеді.

Retrospective research – is directed on search of the reason of development of a disease, i.e. from the disease observed at present the researcher passes to the analysis of the influences which were in the past.

Проспективное исследование- при этом ведется длительное динамическое наблюдение за группами населения, подвергающимися и не подвергающимися воздействию определенных факторов, с целью установить причинно-следственные связи между имеющимся воздействием и нарушениями состояния здоровья, появляющимися через определенный промежуток времени.

Проспективті зерттеулер кезінде белгілі бір уақыт аралығы өткеннен кейін пайда болатын денсаулық жағдайындағы өзгерістер мен факторлардың әсері арасындағы себеп салдарлық байланысты анықтау мақсатында белгілі бір фактордың әсеріне ұшыраған және ұшырамаған халықтың топтарына ұзақ уақыт динамикалық бақылау жүргізіледі.

Prospective research - thus is conducted long dynamic supervision over the groups of the population which are exposed and not affected by certain factors with the purpose to establish relationships of cause and effect between the available influence and violations of a state of health appearing through a certain period.

Натурный эксперимент – это изучение влияния факторов внешней среды на здоровье людей или же изучение влияния факторов внешней среды при реальных (натурных) условиях трудовой и бытовой деятельности и жизни людей.

Табиғи эксперимент деп -сыртқы орта факторларының адамдардың денсаулығына тигізетін әсерін зерттеуді немесе шынайы еңбек жағдайында немесе тұрмыстық іс-әрекет жағдайы мен өмір сүру жағдайындағы сыртқы орта факторларын зерттеуді айтады.

Natural experiment is a studying of influence of factors of environment on human health or studying of influence of factors of environment under real (natural) conditions of labor and household activity and life of the people.

Цель гигиенического лабораторного исследования – выяснения характера действия и опасности факторов для установления их безопасных величин или уровней – гигиенических нормативов.

Гигиеналық зертханалық эксперименттің мақсаты – факторлардың қауіпсіз мөлшері мен деңгейлерін, яғни гигиеналық нормативтерді орнату, олардың әсер ету сипаты мен қауіптілігін анықтау болып табылады.

The purpose of hygienic laboratory research – clarification of nature of action and danger of factors to establishment of their safe sizes or levels – hygienic standards.

Предельно допустимая концентрация (ПДУ) – определенное значение негативного фактора, биологически, психологически (снижение интеллекта и эмоциональной способности, изменение умственной деятельности) не оказывающее влияние на организм человека и его наследственность.

Шекті мөлшерлі деңгей (ШМД) - организмге немесе онын ұрпағында биологиялық өзгерістерге, әртүрлі аурулар мен психологиялық өзгерістерге (интеллектуалдық және эмоционалдық қабілетінің төмендеуі, ақыл-ой жұмысының қабілеті) алып келмейтін жағымсыз фактордың жоғарғы мәні.

Maximum allowable concentration (MAC) – a certain value of a negative factor, biologically, psychologically (decrease in intelligence and emotional ability, cerebration change) not having impact on a human body and its heredity.

Преде́льно допусти́мая концентра́ция (ПДК) — концентрация химических элементов и их соединений в окружающей среде, которая при повседневном влиянии в течение длительного времени на организм человека не вызывает патологических изменений или заболеваний, устанавливаемых современными методами исследований.

Шектік рұқсат етілетін концентрация (ШРЕК) - ұзақ уақыт бойы күнделікті әсер ету кезінде адам организміне зиянды әсер етпейтін қазіргі заманғы зерттеу әдістерімен табылатын химиялық элементтердің және олардың қосылыстарының концетрациясы.

Maximum permissible concentration (MPC) — concentration of chemical elements and their connections in environment which at daily influence on a human body doesn't cause for a long time the pathological changes or diseases established by modern methods of researches.

Санитарная экспертиза – это проведение исследования и выдача заключения на предмет соответствия санитарно-гигиеническим требованиям.

Санитарлық сараптау – бұл санитарлық-гигиеналық талаптарға сай келуі туралы зерттеулер жүргізу және қорытынды беру.

Sanitary examination is a carrying out research and issue of the conclusion regarding compliance to sanitary and hygienic requirements.

Профила́ктика — комплекс различного рода мероприятий, направленных на предупреждение какого-либо явления и/или устранение факторов риска.

Профилактика - бұл  жалпы аурулардың алдын алуымен бірге, жалпы денсаулықтың нығайтуға бағытталған сақтандыру шараларының жүйесі

Prevention — different complex of the actions directed on the prevention of any phenomenon and/or elimination of risk factors.

Первичная профилактика направлена на устранение или же снижение до безопасного уровня факторов, являющихся причиной или же фактором риска заболеваний.

Біріншілік алдын алу- аурудың себебі немесе қауіп-қатер факторы болып саналатын факторларды жоюға немесе қауіпсіз деңгейге дейін төмендетуге бағытталған.

Primary prevention is directed on elimination or decrease to the safe level of the factors which are the reason or risk factor of diseases.

Вторичная профилактика заключается в раннем выявлении предпатологических состояний у внешне здоровых людей и проведении мероприятий по предупреждению перехода этих состояний в заболевания.

Екіншілік алдын алу - сырт көрінісі бойынша, дені сау адамдарда патологияның алдындағы жағдайды ерте анықтаудан және бұл жағдайлардың ауруға өтуінің алдын алу жөнінде шаралар жүргізуден тұрады.

Secondary prevention consists in early identification of prepathological states at externally healthy people and carrying out actions for the prevention of transition of these states to diseases.

Третичная профилактика (реабилитация) осуществляется у заболевших людей.

Үшіншілік алдын алу (қалпына келтіру)- ауырған адамдарға жүргізіледі.

Tertiary prevention (rehabilitation) is carried out at sick people.

Атмосфера - газовая оболочка, окружающая Землю и вращающаяся вместе с ней как единое целое.

Атмосфера - Жердің немесе кез келген космостық дененің газды

қабықшасы.

Atmosphere - the gaseous envelope surrounding the Earth and rotates with it as a whole.

Апобиосфера - высшие слои атмосферы, в которые никогда не поднимаются живые организмы и куда биогенные вещества заносятся лишь в очень незначительном количестве

Апобиосфера- атмосфераның жоғары қабаты, ешқашан микроағзалар көтерілмейді, биогенді заттар ғана өте аз мөлшерде кездеседі.

Apobiosfera - the higher layers of the atmosphere, in which never rise living organisms and where nutrients are recorded only in very small quantities

Атмосферная вода - вода, находящаяся в атмосфере в виде водяного пара или взвешенных продуктов конденсации: капель, ледяных кристаллов.

Атмосфералық су - атмосферадағы су, су буы немесе өнімдер конденсациясы ретінде орналасқан: тамшылары, мұз кристалдары.

Atmospheric water - water in the atmosphere as water vapor or condensation products suspended: drops, ice crystals.

Атмосферное давление - давление атмосферного воздуха на находящиеся в нем предметы и на земную поверхность.

Атмосфералық қысым - қазіргі уақытта жер бетіндегі бар заттарға ауаның қысымы.

Atmospheric pressure - the pressure of the air at present there items on the earth's surface.

Атмосферное излучение - собственное инфракрасное излучение атмосферы и облаков с длинами волн от 4 до 120 мкм.

Атмосфералық радиациялық – ұзындығы 4тен 120 мкм дейін атмосфераның өз инфрақызыл толқыны мен бұлттары.

Atmospheric radiation - infrared own atmosphere and clouds with wavelengths of 4 to 120 microns.

Аэробиосфера - приземной слой атмосферы, в котором постоянно присутствуют живые организмы и где они при наличии подходящих субстратов способны нормально жить и размножаться.

Аэробиосфера - тірі ағзалар бар және олар қолайлы субстрат қатысуымен өмір сүріп, әдетте көбейтуге қабілетті атмосфераның беткі қабаты.

Aerobiosfera - surface layer of the atmosphere in which living organisms are always present and where they are in the presence of suitable substrates are able to live and reproduce normally.

Аэросфера - земная оболочка, составленная надземной атмосферой и подземной тропосферой, включая почвенный воздух. Аэросфера - среда обитания аэробов.

Аэросфера - жер үсті атмосферадан және жер асты тропосферамен қоса топырақ ауасынан тұратын жер қабығы. Аэросфера - аэробтар мекені.

Aerosfera - earthly shell composed of above-ground and underground atmosphere, the troposphere, including the soil air. Aerosfera - aerobic habitat.

Вертикальный разрез атмосферы - распределение метеорологических элементов в вертикальной плоскости.

Атмосфераның тік бөлімі - тік жазықтықта метеорологиялық элементтердің орналасуы.

The vertical section of the atmosphere - the distribution of meteorological elements in a vertical plane.

Загрязнение атмосферы - привнесение в воздух или образование в нем физических агентов, химических веществ или организмов, неблагоприятно воздействующих на среду жизни и наносящих урон материальным ценностям.

Атмосфераның ластануы – ауаға химиялық заттар немесе организмдер, қоршаған ортаға теріс әсер ететін және мүлікке зиян келтіретін физикалық агенттер енуі немесе қалыптасуы.

Pollution of the atmosphere - introduction of the air or the formation it physical agents, chemical substances or organisms, adversely affecting the living environment and causing damage to property.

Мониторинг атмосферы - система наблюдения и контроля за содержанием радиоактивных, опасных химических и биологических веществ в атмосфере.

Атмосфераның мониторингі - атмосферада радиоактивті, қауіпті химиялық және биологиялық заттарды мазмұнды қадағалау және бақылау жүйесі.

Monitoring of the atmosphere - the system of supervision and control over the content of radioactive, hazardous chemical and biological agents in the atmosphere.

Русский язык

Казахский язык

Английский язык

Аммонизация -процесс добавления аммиака при водоподготовке.

Аммонизация –суды даярлау кезінде аммиакты қосу үрдісі.

Ammoniation-process addition of ammonia in water treatment.

БПК – этоколичество кислорода, необходимое для биологического разложения органики за определенный отрезок времени (1, 2, 5, 20 суток).

Оттегінің биохимиялық қажеттілігі (ОБҚ) – белгілі уақыт бірлігіндегі (1, 2, 5, 20 тәулік ішінде) судағы органикалық заттардың биологиялық ыдырауына жұмсалатын оттегінің мөлшері.

BOD - is the amount of oxygen required for biological degradation of organic matter for a certain period of time (1, 2, 5, 20 days).

Водоочистные устройства - технические изделия, предназначенные для очистки, доочистки, обеззараживания воды с целью улучшить ее качество для питьевых и бытовых нужд человека.

Су тазарту қондырғылары- адамның тұрмыстық қажеттілігін және ауыз су үшін судың сапасын жақсарту мақсатында тазарту және залалсыздандыру үшін тағайындалған.

Water treatment devices - technical products designed for cleaning, post-treatment, disinfection of water to improve its quality for drinking and household needs of the person.

Водопотребление-потребление водных ресурсов вне водных источников для удовлетворения нужд населения, промышленности, сельского и коммунального.

Суды тұтыну- тұрғындардың, өнеркісіп және ауылдың қажеттілігін өтеуге арналған су көздерінен тыс су қорларын пайдалану

Water consumption - water consumption out of water sources to meet the needs of the population, industry, agriculture and utilities.

Гигиенические нормативы качества питьевой воды - совокупность научно обоснованных и установленных санитарными правилами предельно допустимых значений показателей органолептических свойств,содержания химических веществ и микроорганизмов в питьевой воде,гарантирующих безопасность и безвредность

питьевой воды для жизни и здоровья человека независимо от продолжительности ее использования.

Ауыз су сапасының гигиеналық нормативтері- адам денсаулығы мен оның өмір сүруі үшін ауыз судың қауіпсіздігі мен зиянсыздығына кепілдеме беретін ауыз судың органолептикалық қасиеттерінің, химиялық заттар және микроағзалар көрсеткіштерінің шекті жіберілген мәндерінің ғылыми негізделген және орнатылған санитарлық ережелердің жиынтығы.

Hygienic standards of drinking water quality - a set of scientifically based and established by the sanitary rules limit values ​​of indicators of organoleptic properties of chemical substances and microorganisms in drinking water to ensure the safety and harmlessness drinking water for human life and health regardless of the duration of its use.

Гиперхлорирование воды-хлорирование воды повышенными дозами хлора.

Дегазация – удаление из нее растворенных газов; метод применяется для удаления из воды сероводорода и других дурнопахнущих газов.

Суды гиперхлорлау- хлордың жоғары мөлшерімен суды хлорлау.

Дегазация- еріген газдарды судан жою; судан күкірт сутегі мен сасық иісті басқа да газдарды жою үшін қолданылады.

Dechlorination water- reduction of residual chlorine in the water. Degassing - removal of dissolved gases from it; method used to remove water from the hydrogen sulphide and other odorous gases.

Дезактивация – удаление радиоактивных веществ.

Дезактивация – радиобелсенді заттарды жою

Decontamination - removal of radioactive substances.

Дезодорация – удаление привкусов и запахов достигается теми же методами, что и дегазация; для удаления запахов, вызванных наличием микроорганизмов, продуктов распада бактерий, грибков, водорослей и различных органических веществ.

Дезодорация – дегазация әдісінде қолданылатын тәсіл арқылы судың құрамындағы микроағзалардың, бактериялар, саңырауқұлақтар, балдырлар мен әртүрлі органикалық заттар туғызған судың исі мен татыған дәмін кетіреді.

Deodorizing - removal of tastes and odors is achieved by the same methods as degassing; to remove odors caused by the presence of microorganisms, decay products of bacteria, fungi, algae and various

Дефторирование– удаление фтора при его избыточном содержании в воде.

Фторсыздандыру- суда фторлың мөлшері артық болғанда артық мөлшерін жояды

Defluorination - removal of fluorine in excess of its water content.

Дехлорирование воды- уменьшение содержания остаточного хлора в воде.

Суды хлорсыздандыру- суда қалдық хлордың мөлшерін азайту.

Giperhlorirovanie water-chlorination of water higher doses of chlorine.

Зоны санитарной охраны — территории вокруг источников водоснабжения и водопроводных сооружений, где устанавливается особый режим, исключающий или ограничивающий возможность их загрязнения или заражения.

Санитарлық қорғаныс аумағы- сумен қамтамасыздау көздері маңайында ластану мүмкіндігін шектейтін ерекше қатаң тәртіп орнатылған аумақ.

Sanitary protection zone - the area around the water sources and water supply facilities, where a special regime that excludes or limits the possibility of contamination or infection.

Источник питьевого водоснабжения -водный объект (или его часть), который

содержит воду, отвечающую установленным гигиеническим нормативам для источников питьевого водоснабжения, и используется или может быть использован для забора воды в системы питьевого водоснабжения.

Сумен қамтамасыздау көзі- ауыз сумен қамтамасыз етуге арналған орнатылған гигиеналық талаптарға жауап беретін су нысаны болып табылады. Және ауызс умен қамтамасыздау үшін қолданылуы мүмкін.

The source of drinking water supply. Whater object (or part) which contains water that meets the established hygienic standards for drinking water sources, and is used or may be used for the abstraction of water in the drinking water supply system

Качество воды– это характеристика состава и свойств воды, определяющая пригодность ее для конкретных видов водопользования (категории водопользования).

Судың сапасы-суды пайдалану (суды пайдалану санаттары) нақтылы түрлері үшін судың жарамдылығын анықтайтын судың құрамы мен қасиеттері.

Water quality - a characteristic composition and properties of water, which defines its suitability for particular uses of water (water category).

Нецентрализованная (децентрализованная, местная) – сооружения, предназначенные для забора питьевой воды без подачи её к местам расходования, открытые для общего пользования или находящиеся в индивидуальном пользовании.

орталықтандырылмаған (жергілікті) жүйесі – бұл, ауыз суды тұтынатын орындарына жеткізіп бермейтің, жалпы халық пайдалану үшін ашық немесе жеке адамдардың пайдалануындағы құрылыстардан тұрғындардың өз бетімен су алуына арналған жүйе.

Non-centralized (decentralized, local) - Facilities intended for the abstraction of drinking water without supplying it to the places of consumption, open to the public or held by individual use.

Обезжелезивание – удаление железа осуществляется аэрацией, известкованием, коагуляцией, катионированием.

Суды темірсіздендіру - судан темірді кетіру аэрация, суға әк аралыстыру, коагуляция, катиондау арқылы іске асырылады;

Removal of iron - iron removal is carried out by aeration, liming, coagulation, cation exchange.

Обессоливание – полное опреснение, которое производится чаще при подготовке воды к промышленному использованию.

Суды тұзсыздандыру – өнеркәсіптік қолдануға дайындау кезінде суды толық тұщыландыру жиі жүргізіледі;

Desalting - complete desalination, which is often made in the preparation of water for industrial use

Озонирование воды - -использование озона в процессе водоподготовки для обеззараживания воды и улучшения ее органолептических свойств

Суды озондау- судың органолептикалық қасиеттерін жақсарту үшін және суды залалсыздандыруға арналған суды даярлау үрдісінде озонды қолдану болып табылады.

Water ozonation - use of ozone in water treatment. Water disinfection and to improve its organoleptic properties

Умягчение – полное или частичное удаление из воды катионов кальция и магния; может быть осуществлено реагентным, ионообменным или термическим методом.

Жұмсарту- кальций мен магний катиондарын судан жартылай немесе толық жою. Бұл реагнетті, ион алмасу немесе термиялық әдіс арқылы іске асырылады.

Softening - complete or partial removal of the water calcium and magnesium cations; reagent may be carried out, ion exchange or thermal method.

Фторирование – добавление фтора при его недостатке в воде.

Фторлау- суда фтор мөлшері жетіспеген жағдайда фторды қосады

Fluoridation - addition of fluoride in its water shortage.

Хлорирование воды- обеззараживание воды путем добавления в воду хлора или его соединений, образующих хлорноватистую кислоту или гипохлорит-ионы.

Суды хлорлау- суға хлор және оның қосылыстарын енгізу жолы арқылы іске асырылады.

Chlorination water- disinfection of water by adding water or chlorine compounds forming hypochlorous acid or hypochlorite ions.

Централизованная система водоснабжения – комплекс устройств, сооружений и трубопроводов, предназначенных для забора, подготовки или без нее, хранения, подачи к местам потребления питьевой воды и открытый для общего пользования.

Сумен қамтамасыздаудың орталықтандырылған жүйесі– бұл, су көздерінен механикаландырып су алуды, оның сапасын жақсартуды (тазарту, зарарсыздандыру және өңдеу) немесе онсыз, суды сақтауды, ауыз су пайдаланатын орындарға беруді қарастыратын, елді мекендерді сапалы ауыз сумен жеткілікті мөлшерде қамтамасыз етуге арналған шаралар мен құрылғылар, құрылыстар және су құбырларының кешені болып табылады.

The centralized water supply system - a set of devices, structures and pipelines intended for the abstraction, preparation or without storage, delivery to the places of consumption of drinking water and open to the public.

Русский язык

Казахский язык

Английский язык

Биогеохимические провинции- области на поверхности Земли, различающиеся по содержанию (в их почвах, водах ) химических элементов или соединений, с которыми связаны биологические реакции.

Биогеохимиялық провинциялар- тұрғындарында топырақта және осыған байланысты қоршаған ортаның басқа да нысандыранда микроэлементтердің жетіспеушілігі

The biochemical provinces- area on the Earth's surface, which differ in content (in their soils, waters) chemical elements or compounds, which are associated with biological reactions.

Водопроницаемость, или фильтрационная способность - способность почвы пропускать воду, поступающую с поверхности. Хорошая водопроницаемость препятствует накоплению воды в почве и заболачиванию, поэтому почвы с высокой водопроницаемостью, как правило, сухие и теплые, в них создаются благоприятные условия для процессов самоочищения.

Су өткізгіштігі, немесе фильтрациялық қабілеті- оның жер бетінен түскен суды өткізуін айтады. Жақсы су өткізгіштік топырақта судың жинақталуына және батпақтануға кедергі жасайды, сондықтан су өткізгіштігі жоғары топырақтар, әдетте, құрғақ және жылы болып, онда өздігінен тазару үрдістері үшін қолайлы жағдайлар туады.

Permeability or filtration capacity - the ability of the soil to pass water coming from the surface. Good permeability prevents the accumulation of water in the soil and water-logging, so the soil with a high water permeability, are generally dry and warm, they are favorable to self-cleaning processes.

Воздухопроницаемость - способность почвы пропускать воздух через свою толщу. Воздухопроницаемость зависит не от пористости, а от размера пор, поэтому хорошей воздухопроницаемостью обладают крупнозернистые крупнопористые почвы.

Топырақтың ауа өткізгіштігі -оның өзінің қабаттары арқылы ауа өткізу қабілетін айтады

Air permeability - the ability of the soil to pass air through its thickness. Air permeability is not dependent on the porosity and the pore size, so have good breathability macroporous grained soil.

Влагоемкость- характеризуется количеством воды, удерживаемой почвой в порах. Влагоемкость тем больше, чем меньше размер пор и больше пористость почвы. Большое количество маленьких пор делает мелкозернистые почвы весьма влагоемкими.

Ылғал сыйымдылық -топырақтың саңылауларында жиналатын су мөлшерімен сипатталады. Саңылаулардың өлшемі неғұрлым кіші және топырақтың саңылауларының жалпы көлемі неғұрлым жоғары болса, ылғал сыйымдылық соғұрлым жоғары болады.

Water capacity- characterized by the amount of water retained in the pores of the soil. The higher moisture content, the smaller the pore size and the greater the porosity of the soil. A large number of small pores makes a very fine-grained soil moisture capacity.

Капиллярность- способность почвы поднимать по капиллярам воду из нижних слоев почвы в верхние. Капилляры образуются частицами почвы. Чем меньше частицы и поры между ними, тем больше капиллярность.

Капиллярлық – суды капиллярлар бойымен топырақтың төменгі қабаттарынан жоғарғы қабаттарына көтеру қабілеті де дымқылдықтың туындауына себеп болады.

Capillarity - the ability of the soil to raise the water from the capillaries of the lower soil layers in the top. The capillaries are formed by particles of soil. The smaller the particles and the pores between them, the greater the capillarity.

Коли-титр – минимальное количество почвы в граммах, в которой содержится одна бактерия группы кишечной палочки.

Коли-титр - ішек таяқшалары тобындағы бір бактерия бар топырақтағы граммен белгіленген ең аз мөлшері

Koli-titer - the minimum amount of soil in grams which contains one coliform bacteria.

Микробное число – это количество микроорганизмов в 1 грамме почвы, выросших на 1,5% мясо-пептонном агаре при температуре 370С за 24 часа.

Микробтық сан – 370 С температурада 24 сағат ішінде 1,5% ет пептонды агарда өскен, 1 грамм топырақтағы микрооағзалардың саны

Microbial count - the number of microorganisms in 1 gram of soil that grew by 1.5% and meat peptone agar at a temperature of 370C for 24 hours.

Почва — поверхностный слой Земли, обладающий плодородием и представляющий собой полифункциональную гетерогенную открытую четырёхфазную (твёрдая, жидкая, газообразная фазы и живые организмы) структурную систему, образовавшуюся в результате выветривания горных пород и жизнедеятельности организмов.

Топырақ - түрлі топырақ түзуші факторлар әсерінен жер қыртысының жоғарғы қабатының түрі өзгеруі нәтижесінде пайда болған ерекше табиғи-тарихи дене болып табылады.

Soil - Earth's surface layer having fertility and is a multifunctional heterogeneous open four-phase (solid, liquid, gaseous phase and living organisms) structural system formed by the weathering of rocks and activity of organisms.

Санитарным число Хлебникова - отношение почвенного белкового азота (азота гумуса) к общему количеству органического азота (азот гумусаазот органических загрязнителей) в почве. В чистой почве санитарное число Хлебникова достигает 0,98-1,0.

Хлебниковтың санитарлық саны- топырақтағы белок азотының (қарашірік азоты) ондағы органикалық азоттың жалпы мөлшеріне (қарашірік азоты органикалық ластаушылардың азоты) қатынасын айтады.

Sanitary number by Hlebnikova - protein nitrogen ratio of soil (humus nitrogen) to the total amount of organic nitrogen (nitrogen humus + nitrogen organic contaminants) in the soil. The clean soil health Hhlebnikov number reaches 0,98-1,0.

Теплоемкость- свойство почвы, которое зависит от степени нагрева почвы солнцем, климатических условий, рельефа местности, характера и свойств почв, наличия растительности и других факторов. Сильнее всего солнцем нагреваются сухие каменистые грунты и песчаные почвы. Слабее нагреваются глина, торфяные почвы, чернозем, почвы, покрытые растительностью. Влажная почва почти не нагревается. Температура почвы существенно влияет на жизнедеятельность почвенных организмов и процессы самоочищения.

Жылу сыйымдылығы-күннің. Климаттық жағдайлар, жергілікті жердің бедеріне, топырақтың құрамы мен қасиеттеріне, өсімдіктердің болуына байланысты топырақтың қызу дәрежесіне байланысты топырақтың қасиеті. Бұнда ең әлсіз қызатын балшық, торфты топырақ, қара топырақ, өсімдік өскен топырақ болып табылады. Ылғалды топырақ қызбайды. Топырақ температурасы топырақтағы ағзалардың өміріне және өзіндік тазару үрлісіне едәуір әсер етеді.

Heat capacity- property of the soil, which depends on the degree of the sun heating the soil, climate, terrain and the nature and properties of soils, vegetation and the presence of other factors. Hardest sun heats dry rock soils and sandy soils. Gently heated clay, peat soil, black soil, soil covered with vegetation. Wet soil is hardly heated. The soil temperature significantly affects the livelihoods of soil organisms and processes of self-purification.

Титр анаэробов- (перфрингенс-титр) почвы – минимальное количество отходов в граммах, в котором содержится одна анаэробная клостридия.

Анаэробтар титрі – (Cl. Perfringens) бір анаэробты клостридиясы бар топырақтың граммдағы ең аз мөлшері.

Anaerobov-titer(titer perfringens) soil- the minimumamount of wastein grams, which contains oneanaerobicClostridium.

Русский язык

Казахский язык

Английский язык

Рациональное питание это научно обоснованное питание, способное восполнять потребность организма в пище в количественном и качественном отношении и тем самым обеспечивать возмещение всех энергозатрат, оптимальное осуществление всех физиологических функций, правильный рост и физическое развитие организма, высокий уровень работоспособности и сопротивляемости к вредным факторам окружающей среды, а также отдалять старость и увеличивать продолжительность жизни

Дұрыс тамақтану- бұл ғылыми негізделген тамақтану, яғни адам ағзасындағы физиологиялық барлық функциялардың оптимальді қамтылуы, ағзаның физикалық дамуы, дұрыс өсуі, жұмысқа қабілеттіліктің жоғарғы деңгейі, қоршаған ортаның зиянды факторларына қарсы тұруы сияқты функцияларды қамтуы, адам ағзасының тағамға деген қажеттілігін сапалық және сандық жағынан қамтамасыз ете отырып барлық энергиялық шығынның өтелуі .

A rational feed is scientifically reasonable feed that is able to fill food requirement of organism in a quantitative and qualitative relation and to provide the compensation of all energy consumptions, optimal realization of all physiological functions, normal growth and physical development of organism, high level of working ability and resistance of organism to harmful factors of environment.

Количественная адекватность полное возмещение энергозатрат организма энергетической ценностью рациона.

Сапалық адекваттылығы адам ағзасындағы энергиялық шығынның рационның энергетикалық құндылығымен өтелуі.

Quantitative adequacy is complete compensation of energy consumptions of organism by the power value of ration.

Качественная полноценность наличие в составе пищи всех необхадимых организму пищевых веществ белков, жиров, углеводов, витаминов, минеральных веществ, незаменимых компонентов в оптимальных количествах.

Сапалық толық құндылығы- адам ағзасына қажетті алмастырылмайтын компоненттердің ақуыз, майлар, көмірсу, дәрумендердің оптимальды мөлшерде болуы.

Quality full value is presence in composition food all insufficient food substances of organism as proteins, fats, carbohydrates, vitamins, mineral substances, irreplaceable components in optimal amounts.

Сбалансированность оптимальность состава, количества и соотношения пищевых веществ для работы ферментных систем организма, обеспечивающих их утелизацию.

Баланстылық адам ағзасының ферменттік жүйесі үшін қажетті ағзалық заттардың құрамы, сапасы және арақатынасының оптимальды болуы. Ол утелизацияны қамтамасыз етеді.

Balanced food is optimality composition of amounts and correlations of food substances for work of the enzymic systems of organism, providing them utilization.

Разнообразие рациона содержание в нем продуктов животного и растительного происхождения и достаточного количества пищевых волокон

Рационның әртүрлігі тағам құрамында жануар текті және өсімдік текті қоректік заттардың болуы және оларда тағамдық талшықтардың жеткілікті мөлшерде кездесуі.

Variety of ration is maintenance products of animal and vegetable origin and sufficient amount of food fibres

Энергетический баланс определяется путем сопостовления энергозатрат и энергетической ценности пищевого рациона. Если энергетическая ценность не покрывает суточных энергозатрат, то развивается отрицательный энергетический баланс, если же значительно превышает расход энергии, то наблюдается положительный энергетический баланс.

Энергетикалық баланс тағам рационының энергетикалық құндылығы және энергия шығынының сәйкестендірлуімен анықталады. Егер энергетикалық құндылық тәуліктік баланс энергия шығынын өтей алмаса, онда теріс энергетикалық дамиды, ал егер энергия шығынынан асып кетсе ,онда теріс энергетикалық баланс байқалады.

Power balance is determined by the way of compare energy consumptions and power value of food ration. If a power value does not cover daily allowance energy consumptions, then negative power balance develops, if absolutely exceeds the expense of energy, then observes positive power balance.

Энергетический обмен — это совокупность химических реакций постепенного распада органических соединений, сопровождающихся высвобождением энергии, часть которой расходуется на синтез АТФ. Синтезированная АТФ становится универсальным источником энергии для жизнедеятельности организмов.

Тағамның құрамындағы күрделі ағзалық заттар ыдыраған кезде едәуір мөлшерде энергия бөлінеді.Ол энергияның біраз бөлігі АТФ синтезіне жұмсалады. Ферменттердің қатысуымен күрделі ағзалық қосылыстардың ыдырауы кезінде энергия бөлінетін реакциялардың жиынтығы энергетикалық алмасу дейді.

Energy exchange is group com chemical reactions that occurs through decay of organic substances by energy releasing and formation of ATP. ATP is a universal source of energy for life of organisms

Биологически активное вещество - вещество, синтезируется организмом или поступает с пищей, которая стимулирует или подавляет процессы, происходящие в организме К биологически активным веществам относятся гормоны, ингибиторы, ферменты, фитогормоны.

Биологиялық белсенді заттар – организмнің қандай да бір қызметін атқаратын, арнайы жоғары әрекетті іске асыратын органикалық қосылыстар. Бұл заттарғаферменттер, гормондар, дәрумендер және т.б. заттар жатады. Ферменттер организм жасушаларының барлығында бар, олар күрделі химиялық реакцияларды ыдыратуды тездетеді

Biological active substance is a substance, synthesized by an organism or applies with food, that stimulates or represses processes that going in an organism. Biological active substances include hormones, inhibitors, enzymes and phytohormones.

Витамин - органическое вещество, образующееся в животном организме или поступает с пищей в очень незначительных количествах, но совершенно необходимой для нормального обмена веществ и жизнедеятельности организма.В таминов являются предшественниками коферментов, в составе которых они участвуют в различных ферментативных реакциях Конечно первоисточником витаминов являются пищевые растения Различают водорастворимые ( (В₁, В₂, В₆, В ₁₂, РР и С) и жирорастворимые витамины (А, Д, Е, К)

Дәрумен – адам мен жануарлардың тіршілігіне, олардың ағзасындағы зат алмасудың бірқалыпты болуы үшін аз мөлшерде өте қажетті биологиялық активті органикалық қоспалар. Дәрумендер коферменттін бастамасы, және әртүрлі фкрментативты реакциаларға қатысады. Дәрумендер суда еритін және майда еритін болып бөлінеді

Vitamin is an organic substance appearing in an animal organism or applies with food in very negligible quantities, but quite necessary for normal metabolism and vital functions of organism. Vitamins are the predecessors of co-enzymes, in composition that they participate in different enzymatic reactions. Main source of vitamins are vegetables. Differentiated water soluble (В₁, В₂, В₆, В ₁₂, РР and С)and fat soluble (A,D,E,K)

Авитаминоз — заболевание, являющееся следствием длительного неполноценного питания, в котором отсутствуют какие-либо витамины.

Авитаминоз немесе Адәруменділік - дәруменнің толық жетіспеушілігі .Тағамдағы витаминдердің  жетіспеушілігінен организмдегі зат алмасу процесінің бұзылуынан болатын ауру.

Avitaminosis is disease resulting from long term of insufficient feeding which is absence of some kinds of vitamins.

Белки - природные высокомолекулярные органические соединения, построенные из остатков 20 аминокислот, соединенных пептидными связями в длинные цепи В процессах жизнедеятельности организма белки выполняют пластическую, ре егуляторну, каталитическую, защитную, транспортную, энергетическую, рецепторную и другие функции.

Ақуыз — молекулалары өте күрделі болатын аминқышқылдарынан құралған органикалық зат; тірі организмдерге тән азотты күрделі органикалық қосылыс. Аминқышқылдары қалдықтарынан құралған жоғары молекуларлық органикалық түзілістер. Организмнін тіршілік процессінде ақуыздар пластикалык реттеуші каталитикалык қорғаныстық тасмалдаушы энергетикалық рецепторлық және баскада қызмет атқарады

Proteins are the natural high molecular organic compounds, built from residues of 20 amino acids, connected by peptid connections in long chains. In the processes of vital functions of organism proteins perform plastic, regulatory, catalytic, protective, transport, energy, receptor and other functions.

Углеводы составляют основную массу пищи. Они представлены моносахаридами ( глюкоза, фруктоза, галактоза), дисахаридами ( лактоза, сахароза, мальтоза), полисахаридами пищевыми (гликоген и крахмал), и непищевыми( клетчатка и пектиовые вещества)

Көмірсулар тағамның негізгі массасын құрайды.Олар моносахаридтер ( глюкоза, фруктоза, галактоза), дисахаридтер ( лактоза, сахароза, мальтоза), полисахаридті азықтық (гликоген и крахмал), және азықтық емес( клетчатка и пектинді заттар) жатады.

Carbohydrates make the bulk of food. They are presented by monosaccharide ( glucose, fructose, lactoglucose), disaccharides ( lactose, saccharose, maltose), polysaccharides food (glycogen and starch), and unfood ( cellulose and pectin substances)

Жиры является основным источником энергии. Выполняет определенную пластическую роль, входя как структурный элемент в состав цитоплазмы и оболочек клеток и участвуя в синтезе гормонов. С жирами поступают жирорастворимые витамины А, Д, Е, К.

Майлар энергияның негізгі көзі болып табылады. Жасуша мембранасының, цитоплазманың құрылымдық элементі ролін атқара отырып гормондар синтезіне қатысады, пластикалық қызмет атқарады. Майлармен бірге майда еритін дәрумендер А, Д,Е,К ағзаға түседі.

Fats is a basic energy source. Executes a certain plastic role, entering as a structural element in the complement of cytoplasm and shells of cell and participating in the synthesis of hormones. Applies fat soluble vitamins as A,D,E,K together with fats

Минеральные вещества относятся к незаменимым компонентам пищи. В тканях и жидкостях человеческого организма обнаружено около 60 минеральных элементов. Делятся на макроэлементы и микроэлементы.

Минералды заттар тағамның алмастырылмайтын компонентіне жатады. Адам ағзасының сұйықтығында және ұлпада 60 минералдық элемент табылған. Минералды заттар макро- және микроэлементтерге жіктеледі.

Mineral substances behave to the irreplaceable components of food. In tissue and liquids of human organism found out about 60 mineral elements. Divided by macronutrients and microelements.

Фосфолипиды входят в структуру клеточных мембран, обладают гипохолестеринемическими и липотропным действием, необходимы для развития ЦНС.

Фосфолипидтер жасушалық мембрана құрамына кіреді, ол ОЖЖ дамуында қажетті липотроптық және гипохолестеринемиялық әсер етеді.

Phosphotides are included in the structure of cellular membranes, possess hypocholesterinemic and lypothropic action, needed for development of CNS.

Железо является важнейшим минеральным элементом, входит в состав гемоглобина и различных гемсодержащих белков и ферментов. Недостаток приводит к развитию железодифицитной анемии и нарушением ферментативных процессов.

Темір маңызды минералды элемент болып табылады, ол гемоглобин және гемі бар ақуыздардың, ферменттердің құрамына кіреді. Жетіспеушілігі теміржетіспеушілікті анемия және ферментативті процестердің бұзылуына алып келеді.

Iron is a major mineral element, enters in the complement of haemoglobin and different hem containing proteins and enzymes. A defect results in development of iron insufficiency anaemia and violation of enzymatic processes.

Витамин А - ретинол, жирорастворимый витамин, необходимый для нормального обмена веществ в организме человека ретинол образуется из каротина, поступающего с пищей. Ретинол входит в состав животных жиров. При недостатке ретинола развиваются куриная слепота и ксерофтальмия.

Витамин А майда еритін витамин, адам ағзасына қалыпты зат алмасу үшін қажет, Ретинол каротиннен түзіледі, ол тағамнын қүрамында жануар майымен бірге ағзаға түседі.ретинол жетіспеушілігінен ақшам соқыр және ксерофтальмия дамиды.

Vitamin А - retinol, fat soluble vitamin, necessary for normal metabolism of organism. Retinol appears from a carotin that is applying with food. Retinol enters to content of animal fats. Insufficiency of retinol leads to development of night blindness and xerophtalmia

Аминокислоты — органические соединения, в молекуле которых одновременно содержатся карбоксильные и аминные группы. Аминокислоты могут рассматриваться как производные карбоновых кислот, в которых один или несколько атомов водорода заменены на аминные группы

Аминқышқылдар - молекуласында амин және карбоксил топтары бар органикалық қосылыстар. Аминқышкылдарын радикалындағы сутек атомдары амин тобына алмасқан карбон қышқылдарының туындылары ретінде қарастыруға болады.

Amino-acids are an organic compounds, that contains molecule of carboxyl and amine groups simultaneously in their composition. Amino acids can be examined as derivatives of hydrocarboxylic acids in that one or a few hydrogen atoms is substituted by amine groups

Русский язык

Казахский язык

Английский язык

Гигиена ЛПО (больничная гигиена) – отрасль гигиены, разрабатывающая гигиенические нормативы и требования к больничной среде обитания, направленные па обеспечение благоприятных условий для лечения больных и создание оптимальных условий труда медицинского персонала в ЛПУ.

Медициналық мекемелер гигиенасы – ережелер мен нормалардың жүйесін өңдеп шығаратын, науқас адамды емдейтін және ауруханаішілік індетті болдырмауға тиімді жағдай жасайтын гигиена ғылымының бөлімі. 

Hospital hygiene – branch of Hygiene,is developing standards and requirements to the hospital environment, to ensure a favorable environment for patients and create optimal working conditions of health personnel in hospitals.

Административно-поликлиническая зона – это участок с улицы, вблизи дороги.

Әкімшілік-емханалық аймағы – көшеге, жолға жақын орналасады.

Polyclinic administrative area – is site from the street, near the road.

Зона лечебных корпусов – участок, отстоящий от границ участка не менее чем на 30м. Инфекционное отделение располагается в глубине участка, на 30-40м далее от главного корпуса. Площадь застройки должна составлять 10-12% не более 15% от общей территории.

Емдік корпустар аймағы – учаскелер шекаралары 30 м-ден кем емес болуы керек. Жұқпалы аурулар бөлімшесі учаскенің түкпірінде, бас корпустан 30-40 м қашықтықта орналастырылады. Бұл аймақтың ауданы жалпы территорияның 10-12%, 15% құрайды.

Area medical buildings – It is located 30 meters from the border area. Infectious disease clinic is located in the heart of a site on the 30-40m further from the main building. Built-up area should be 10-12% less than 15% of the total territory.

Садово-парковая зона – должна составлять 60-70% от общей территории, и включает в себя зеленые насаждения по периметру участка (ширина 15м), больничный парк, цветники, зеленые насаждения вокруг вышеуказанных зон (15м).

Бау-бақшалық аймағы – жалпы территорияның 60-70 % құрайды, учаскенің периметрі бойынша қөгалдану аймағының ені 15 м болады, оған аурухана саябағы, гүлзарлар, жасыл желектер орындары жатады.

Garden area – should be 60-70% of the total territory, and includes green spaces on the perimeter of the site (width 15m), the hospital park, flower beds, green areas around the other zones (15 m).

Хозяйственный двор – располагается на 30-40м от больничных зданий, здесь раполагается прачечная, дезинфекционные камеры, складские помещения, овощехранилища, гаражи, мусороприемники, иногда пищеблок, занимает до 25% участка.

Шаруашылық ауласы – ауруханалық ғимараттардан 30-40 м қашықтықта орналасуы қажет. Бұл жерде киім жуатын орын, дезинфекциялаушы камералар, қоймалар, көкөніс сақтайтын жер, гараждар, қоқсық қабылдағышта, кейде ас блогы орналасады. Шаруашылық ауласы, жолдар жалпы территорияның 25 %-на дейін алып жатады.

Service yard – located 30-40 meters from the hospital buildings, there is a laundry, delousing chambers, warehouses, vegetable stores, garages, sometimes catering department, takes up 25% of the site.

Патологоанатомический корпус – зона максимально удаленная от зоны лечебных корпусов, имеет отдельный въезд. В общем на территории предусматривается не менее 2-х въездов.

Паталогоанатомиялық корпус аймағы – емдік корпустар аймағынан біршама қашық орналасып, 2-ден кем емес, жеке есігі болуы керек.

Pathological housing – zone farthest from the area of medical buildings, has a separate entrance. Generally in the territory include at least 2 entry.

Центролизованная система застройки – все отделения находятся в одном многоэтажном здании.

Орталықтандырылған құрлыс жүйесі – барлық бөлімшелері бір көп этажды ғимаратта.

Centralized system of construction – all departments are in the same high-rise building

Децентрализованная система застройки – отделения располагаются в отдельных павильонах, не связанных между собой.

Орталықтандырылмаған құрлыс жүйесі – бөлімшелері бір-бірімен байланыспаған бөлек павильондарда орналасқан.

Decentralized system of construction – departments are located in separate pavilions, unrelated

Смешанная система застройки – представляет собой 1 главный корпус 2-х этажный или 3-х этажный, в нем располагаются терапевтическое, хирургическое, иногда родильное отделение, остальные — в отдельных павильонах. Сочетает достоинства 1 и 2 систем. Недостатки те же.

Аралас құрылыс жүйесі – 1 бас корпус 2- әтажды немесе 3- әтажды, мұнда терапевтік, хирургиялық, кейде босану бөлімшесіорналасады, қалғандары – бөлек павильондарда. Бұл жүйенің артықшылықтары мен кемшіліктері 1 және 2 жүйенікіндей.

A mixed system of construction – is one main building 2-storey or 3-storey, it arranged a therapeutic, surgical, sometimes the maternity ward, the rest - in a separate pavilion. It combines the advantages of 1 and 2 systems. Disadvantages are the same.

Централизованно-блочная система застройки – все отделения расположены в отдельных блоках, соединенные утепленными переходами с 1 главным корпусом. В отдельные здания при этом выносятся только инфекционные и радиологические отделения. Все здания делятся на 2 группы: палатные и здания, требующие перманентной модификации — быстрого приспособления в различных ситуациях.

Орталықтантандырылған-блоктық жүйе – барлық бөлімшелері бөлек блоктарда, бір-бірімен және бас корпуспен жылы өтпелер арқылы байланысқан. Инфекциялық және радиологиялық бөлімдер бөлек шығарылған. Барлық ғимараттар 2 түрге бөлінген: палаталық және ғимараттық. Функционалдық бөлімдерге қойылатын гигиеналық талаптар.

Block-centralized system of construction – all departments are located in separate blocks, linked warmed transitions from one main building. In separate buildings imposed only infectious and radiology department. All the buildings are divided into 2 groups: the ward and buildings requiring permanent modification - quick adaptation to different situations.

Внутрибольничные инфекции (ВБИ) – это любое инфекционное заболевание, которое поражает больного в результате его госпитализации.

Аурухана ішілік инфекция (немесе нозокомиальды, госпитальды) – дегеніміз бұл науқастың  ауруханада емделуі барысында өз сырқатынан басқа сырқатты жұқтырып алуы. 

Hospital-acquired infections (HAI) – is any infectious disease that affects the patient as a result of his hospitalization.

Асептика – санитарные меры для предотвращения патогенного микробного повреждения.

Асептика – патогенді микробтармен зақымдалудың алдын алу шаралары.

Asepsis – sanitary measures to prevent the pathogenic microbial damage.

Стерилизация – полная ликвидация микроорганизмов и их спор на перевязочных материалах и инструментах.

Стерилизация дегеніміз – бұл аспаптарда, таңу материалдарында микроағзалар мен олардың спораларын толық жою болып табылады.

Sterilization – complete elimination of microorganisms and their spores on dressings and instruments.

КИС

Кафедра Общей гигиены и экологии

Страница 196 из 196