Ережелерді талқылау және оларды қабылдау.

Мәліметті түсінбеу себептері қысқаша талқыланып, ереже құруды ұсынады, ол параққа жазылады: бір-бірін бөлуге болмайды. Келесі талқылаудаң кейін, екінші ереже жазылады: бір-біріне кедергі жасауға болмайды.

Жүргізуші, тренингте әртүрлі өмірлік мәселелер талқыланады, деп хабарлайды, әрбір мәселе бойынша әркімде өзіңнің пікірі болуы мүмкін. Сұрақ қояды, бәрінің пікірлері бірдей

болу керек пе және тренингте дұрыс немесе дұрыс емес жауаптар мен пікірлер жоқ.

Қатысушылар бір-бірімен таласса да, ұрыспауға талпынады.

Жүргізуші парақта жазылған үш ережені көрсетеді: «Бір-бірін бөлуге болмайды», «Бір-бірін бөлуге болмайды», «Бір-біріне кедергі жасауға болмайды». Ережелер көп болуы мүмкін, бірақ ең маңыздылары жазылған, әрине олар өте қатал естіледі. Неге? Жауаптардағы «болмайды» деген сөзге назар аударады. Ұсынады, қалай бұл сөзді «болады» деген сөзге ауыстыруға болады.

Талқылаудаң кейін, жаңа нұсқау ұсынады (немесе қатысушылардың айтуымен жазылады) әрбір ереже бөлек параққа жазылады.

«Сен сөйлегенде ешкім бөлмесе, өз-өзіне сенімді бола аласын».

«Қатысушыларға кедергі жасамайтың, барлығын жасауға болады».

«Сені ешкім балағаттамайтындығына, ұміттенуге болады».

Ережелерді талқылап болғаннан кейін, оларды кез келген ретімен орналастыру ұсынылады. Ережелер «Психологиялық тренингте» деген жазуы бар ватман парағына жаспырылады. Бір немесе үш қатысушы кезектесіп ережелерді дауыстап оқиды. Сол кезден бастап тренинг өтіп жатқан бөлмеде ережелер ілініп тұру қажет.

Ііі. Қорытынды бөлімі.

Алған тәжірибені ұғыну. Жүргізуші қатысушыларға сабақта алаған әсерлерімен бөлісуді ұсынады.

24

Түрлі тіршілік қажеттіліктерін қанағаттандырып қана қоймай өзінің ой санасын психологиясында қалыптастырады. Адам еңбек ету процесінде сыртқы орта мен белсенді қарым-қатынас жасай отырып, біртіндеп сана-сезімі өсе бастады. Еңбекпен айналыс психикасының материалдық негізі – мидың , ми сынарларының ерекше дамуына ықпал жасады. Бұл өз тарапынан сезім мүшелерін дамуына жағдай жасайды және дыбысты тілдің пайда болуына да әсер етті, мұның өз тіршілік қажеттіліктеріне байланысты . Сөйлеу әрекетсіз адамдардың бірлесіп жұмыс жасауы, еңбек ету мүмкін болмас еді. Нәтижесінде біртіндеп адамға тән психикалық процестің (ойлау, ерік, зейін, қиял, елес, қабылдау) мазмұны кеңейіп қалыптаса бастайды. Музыка шылқулағы, табиғаттың көркемдігін көре алатын көздері , сезімтал талғамы және басқа сезім мүшелерінің дамуы жетілді. Бұл жағдай адамның өзіне , табиғат және өзін қоршаған басқа адамдарға қатынасын сезінуге, алдына мақсат қоя білуге мүмкіндік жасады. Санадан тыс жәнесаналы деген сөздермен байланысты сана ұғымы: философия, психология, психопотология, психиатрия, юриспруденция, өнер тану, тарих т.б. ғылымдар жиі қолданылады. Мұны психологияға тұңғыш енгізген Зигмунд Фрейд (1856-1939жж.).

Біз саналы процестермен қатар санадан тыс құбылыстарында боламыз, бұған түрлі инстинкт амалдар (ұйқысырап сөйлу, ұйқы кезінде жүру, гипнозға айналу, түс көру т.б.) жатады.

Сана дегеніміз – Карл Маркс бойынша ең таяу ортаны тану және өзін түсіне бастаған индивидтен тыс басқа адамдармен және заттармен арадағы шектеулі байланысты тану болып табылады. Сана жеке адамға тән дара қасиет. Адамға жеке санамен қатар, өмір сүрген ортасына байланысты қоғамдық сана болады. Бұл екеуі тығыз байланысты, яғни жеке адам санасының мазмұнына қоғамдық сана ықпал жасап отырады.

Мидың күшін қолдау үшін, міндетті түрде физиканы немесе т.б. заттардың, мысалы,автомобильдің құрылысын білу керек емес. Көп адамдар автомобильдің құрылысынбілмеседе оны жүргізіп жүр. Сол сияқты әрбір адам мидың күшін қолдап, өмірде тәжірибеге енгізе алады.

Визуализация немесе ойша елестету- ол жай ғана керек емес арман емес, олшығармашылық үрдіс, адамға өз күшін бағыттап, бақылауға көмектеседі.

Адамның миы және оның ойы галактикамен байланысты, яғни

5

сана-сезім физикалық әлеммен тығыз байланысты. Адамның ойы материализацияланған. Сана-сезімнің рөлі материалдық шындықты айқындайды.

Сана-сезім –күш қуат. Бұл бізге түсінуге көмектеседі, неге біздің қиялымыз, ойымыздағы бейнелер, тілек пен үрейлеріміз күнделікті іс-әрекетімізге үлкен әсер береді.

Біз бір мезгілде екі әлемде: ішкі және сыртқы ақиқатта өмір сүреміз. Ішкі – ол біздің ішкі сезіміміз, көз-қарасымыз, ал сыртқы- ол біздің өмір сүру ортамыз –адамдар, заттар,әртүрлі жағдайларымыз, орындар. Біз көбінесе өмірде сыртқы әлемге билік береміз, сол кезде өміріміздің ішкі әлемімізді елемейміз.

Біздің ішкі әлем өте сезімтал. Ішкі сана-сезім – бұл өте күшті күш, әсіресе сіздің өміріңіздегі әрбір аспентіде көрінетін. Сана-сезім – сіздің мазмұныныздың ең басты және өте маңызды бөлігісі, ол сіздің жетістіктеріңіз бен сәтсіздіктеріңізге әсер етеді.

Сабақ № 3

Тақырыбы: Визуализация туралы түсінік.

Мақсаты: ҰБТ-ға психологиялық тұрғыдан дайындық.

Визуализация туралы түсінік беру.

Міндеттері:

1. Оқушыларға визуализация және жемісті елестетудің

құпиясымен таныстыру;

2. Оқушылардың қиялдарын дамыту;

3. Оқушылардың сана-сезімінде ҰБТ-да жетістікке қол жеткізуін

қалыптастыру.

Адамды жеңімпаз жасайтын не?

Ақжолтай адамдармен жолы болмайтын адамдардың айырмашылығы қандай?

Барлық жоспарлардың орындалуының кілті – ол ми жұмысының нәтижесі. Шынында да мий ерекше.

Мысалы: Атақты кино жұлдыз, мультимиллионер, культурист Арнольд Шварценегер бес рет «Мистер Вселенная» деген атақ алған. Қалай ол бұл жетістіктерге жеткен, яғни өзіңнің мий жұмысының арқасында. Өйткені, ол кішкентай кезіннен өзін өте

6

ойыншықты бір-біріне беріп, өздеріңнің есімі мен өздеріңнің аты-жөнінде бар кез келген әріптен басталатын бойындағы бір қасиетін атайды. Бұл жаттығуды «қар кесегі» техникасымен орындауға болады: әрбір келесі қатысушы алдында балалардың айтқаның қайталап, содан кейін өзіңнің есімі мен қасиетін қосып атайды. Қорытындылау кезінде, жүргізуші балалардың әртүрлі қасиеттеріне және олардың бір-біріне ұқсамайтындығына назар аударады, бірақ олар өте әртүрлі болса да, оларға бірігіп жұмыс жасау керектігін ескертеді.