1. бактериохлорофильдер;

2. хлорофильдер;

3. Фикобилиндер;

4. каротиноидтар;

5. бактериохлорофильдер; каротиноидтар;

232. Фототрофты бактерияларда оттектi фотосинтезге қатысатын пигментті топ:

1. ксантофильдер;

2. хлорофильдер;

3. фикобилипротеиндер;

4. ксантофильдер; хлорофильдер; фикобилипротеиндер;

5. бактериохлорофильдер.

233. Күлгiн бактериялар, гелиобактериялар және прохлорофиттер жарықты жинайтын пигменттердiң локальденуiнің белгіленуі:

1. белкотармен комплекстi түрде мембранада интегрленген;

2. хлоросомада;

3. карбоксисомада;

4. фикобилисомада;

5. хлоросомада; карбоксисомада;

234. Цианобактерияларда жарық жинайтын пигменттердiң негiзгi жинақтаушы массасы:

1. хлоросомада;

2. фикобилисомада;

3. карбоксисомада;

4. мезосомада;

5. интегрленген ЦПМ-да.

235. Жасыл бактерияларда жарық жинайтын пигменттердi жинақтаушы орын:

1. карбоксисомада;

2. фикобилисомада;

3. хлоросомада;

4. карбоксисомада; фикобилисомада;

5. мезосомдар.

236. Конструктивтi метаболизмде СО2 пайдалануға қарқынды өту үшiн, соңғы қорытындыда автотрофияға әкелiп қойған:

1. хемогетеротрофты метаболизм қойнауына;

2. хемолитогетеротрофты метаболизмдi;

3. фотолитоавтотрофты метаболизмдi;

4. фотогетеротрофты метаболизмдi;

5. хемолитогетеротрофты метаболизмдi; фотолитоавтотрофты метаболизмдi; фотогетеротрофты метаболизмдi;

237. Фотосинтездеушi эубактериялар расында кең таралмаған СО2 фиксацияның жасыл күкiрт бактериялардан ерекшеленетін жолы:

1. қалпына келтiрушi ЦТК, ашық Д.Арноном;

2. қалпына келтiрушi пентозофосфатты цикл;

3. тұйықталмаған циклде ацетил - Ко А -жолы;

4. фотосинтездiң С4 жолы бойынша СО2 фиксациясы;

5. фотосинтездiң САМ жолы бойынша СО2 фиксациясы.

238. Көмiрқышқылдардың автотрофты ассимиляциясының негізі болып табылатын жол:

1. фотосинтездiң С4 жолы бойынша СО2 фиксациясы;

2. қалпына келтiрушi пентозофосфатты цикл;

3. тұйықталмаған циклде ацетил - Ко А -жолы.

4. фотосинтездiң САМ жолы бойынша СО2 фиксациясы;

5. қалпына келтiрушi ЦТК.

239. Күлгiн күкiрт бактериялар үшiн тән тіршілік түрі:

1. фотоорганогетеротрофия

2. хемоавтотрофия

3. фотолитоавтотрофия;

4. хемолитоавтотрофия;

5. хемолитогетеротрофия.

240. Күлгiн бактериялар үшiн тән тіршілік түрі:

1. фотоорганогетеротротрофты;

2. хемоавтотрофия;

3. хемоавтотрофия;

4. Фотолитоавтотрофия;

5. фотоорганогетеротротрофты; хемоавтотрофия; хемоавтотрофия;Фотолитоавтотрофия;

241. Қоректену түрі бойынша жасыл күкiрт бактериялар сипаттамасы:

1. облигатты хемогетеротрофтар және анаэробтар

2. факультативтi хемоорганогетотрофтар

3. облигатты фотолитоавтотрофтар және қатаң анаэробтар

4. факультатифтi хемолитотрофтар және облигатты аэробтар

5. облигатты фотоорганогетеротрофты және облигатты аэробтар.

242. Гелиобактериялар ерекшеліктері:

1. анаэробты шарттарда өсу тек жарық кезiнде болады

2. көмiртегi көзi ретiнде кейбiр органикалық заттар саналады

3. СО2 фиксациясының жолы автотрофты болуы мүмкiн

4. белсендi азотофиксаторлар

5. барлық жауаптар дұрыс

243. Гелиобактериялар ерекшеліктері:

1. барлық фотосинтездеушi эубактериялардың ең көне түрi;

2. гелиобактериялар - пластидтердiң ата тегi;

3. Bacillus тусының жеке өкiлдерiмен морфологиясында белгiлi бiр ұқсастық бар;

4. барлық фотосинтездеушi эубактериялардың ең көне түрi; гелиобактериялар - пластидтердiң ата тегi;

5. сыртқы орта факторларының қарым-қатынасы

244. Цианобактериялардың морфологиялық белгiлерi бойынша ажыратылатын қатарларында бөлінген негiзгi таксономиялық топ саны:

1. 2

2. 5

3. 1

4. 4

5. 3

245. Цианобактериялардың органикалық қосылыстарды қолданумен қаранғы жерде өсуге қабiлетсiздiк байқалу себебі:

1. азотфиксацияның күшеюiнен;

2. органикалық заттарғға қабiлеттiлiк жоқтығынан;

3. ЦТК-ның үзiлуiне байланысты;

4. оттексiз фотосинтезге қабiлеттiлiк;

5. генетикалық материалдыњ құрайтын бөлiгiнiң ерекшелiгi.

246. Азотфиксация процесінде цианобактериялардың нитрогеназды белсенділігіне тәуелді сыртқы ортаның факторы:

1. рН орта

2. О2 жоғарғы концентрациясы

3. температура

4. рН орта; температура

5. сәулелену факторларына

247. Прохлорофиттiң сипаттайтын ерекшелiгi молекулалы оттектiң улы әрекетінен қызмет атқаратын фермент:

1. пероксидаза

2. амилаза

3. каталаза

4. супероксиддисмутаза

5. альдолаза

248. Қазiргi кезде прохлорофиттер эндосимбиоттар негiзiнде қарастырылып жүр, эволюция кезіндегі өзгеріс:

1. хлоросоманың пайда болуына;

2. митохондрияның пайда болуына;

3. эукариотты клеткалардың қалыптасуына;

4. фикобилисоманың түзiлуiне;

5. хлоропласттардың жасыл балдырлардың және жоғарғы сатыдағы өсiмдiктердiң пайда болуына.

249. Табиғатта фототрофты эубактериялардың таралуын анықтайтын негізгі фактор:

1. жарық

2. О2

3. қоректiк заттар

4. рН орта

5. жарық; О2; қоректiк заттар

250. Табиғатта күлгiн және жасыл бактериялар кеңінен таралған орта:

1. жарық анаэробты су ортасында;

2. сульфидке бай тұзды және тұщы су қоймаларда;

3. әр түрлi топырақтарда;

4. жарық анаэробты су ортасында; сульфидке бай тұзды және тұщы су қоймаларда;

5. аэрациялық экологиялық нишаларда.

251. Несерлi күлгiн бактериялар өсіп дамитын табиғи орта:

1. органикалық заттарға бай жерлерде;

2. сульфаттар аз жерлерде;

3. сульфидтер жеткiлiктi жерлерде;

4. фототрофты күкiрт бактериялар жоқ жерлерде;

5. органикалық заттарға бай жерлерде; сульфаттар аз жерлерде;

252. Жасыл жiп тәрiздi бактериялардың штаммасы үшiн қалыпты экологиялық нишаны анықтаңыз:

1. нейтральды ыстық көздер;

2. сiлтiлi пайда болуына;

3. О2 аз көздер ( микроэрофильдер)

4. 45-75 0 С температуралы су көзi

5. барлық жауабы дұрыс.

253. Цианобактериялар кеңiнен таралған таралған табиғат шарттары:

1. барлық жерде;

2. мұзды және температурасы 70 -80 С ыстық жерлерде.

3. әр түрлi су қоймаларында;

4. топырақта, шөлдерде

5. барлық жауабы дұрыс.

254. Фототрофтты эубактериялардың табиғаттағы маңызы:

1. көмiрсуларының айналымына қатысады;

2. азот және күкiрт айналымына қатысады;

3. оксигендi фотосинтездi жүзеге асырады;

4. көмiрсуларының айналымына қатысады; азот және күкiрт айналымына қатысады; оксигендi фотосинтездi жүзеге асырады;

5. қорғаныс қызметiн жүзеге асырады.

255. Тотықсызданған күкiрт қосылыстарын тотықтыруды маңызды роль атқаратын эубактериялар:

1. фототрофты

2. хемотрофты

3. тионды

4. түссіз күкіртті

5. барлық жауабы дұрыс

256. Бiрiншi топқа жататын темiр бактерияларының негізгі қасиеттері:

1. қабығғы бар, жiпше түр;

2. темiрдiң тотығуында, қатысатын эубактериялар;

3. темiр мен марганецтiң тотыѓуы энергия алуымен байланыссыз;

4. оксигендi фотосинтездi жүзеге асырады; темiрдiң тотығуында, қатысатын эубактериялар; темiр мен марганецтiң тотығуы энергия алуымен байланыссыз;

5. темiр мен марганецтiң тотығуы энергия алуымен байланысты.

257. Екiншi топтағы эубактериялар құрайтын өкілдері:

1. ацидофильдi аэробтар;

2. темiрдi тотықтырушы энергияны алумен;

3. тотықсызданған күкiрт қосылысының нәтижиесiнде энергияны алу;

4. облигатты хемолитотрофтар, ассимиляция үшiн темiр тотығуындағы энергияны пайдалану

5. СО2 пайдалану

258. Темiр бактериялардың тіршілік ету ортасы:

1. сульфидтiң туған жерi, жер астындағы суда;

2. темiрдiң қайнар көзi бар қышқылды суда;

3. көп мөлшердегi темiр тотығы бар қышқылды көлде;

4. кейбiр өкiлдерi көп мөлшердегi органикалық заттар бар ортаны қолдайды.

5. барлық жауабы дұрыс

259. Таза культурада нитрлендiрушi бактерияларды тапқан ғалым:

1. С.Н. Виноградский;

2. М. Бейеринк;

3. Л.Пастер;

4. П.А. Костычев;

5. А. Басси.

260. Нитрлеу процесi табиғатта азот айналымында маңызды болуымен қатар, оның терiс жақтары да бар. Нитрлеудiң терiс жағын ата:

1. топырақтың қышқылдануына єсер етедi

2. NH тотықтыра отырып нитраттардың түзілуіне әсер етеді, содан кейін топырақтан шайылады

3. өсiмдiктер организмiне кейбiр заттардың түсуiне әсер етедi

4. кейбiр қосылыстардың ерiгiштiгiн жақсартады

5. кейбiр тiршiлiкке қажет элементтердiң қолайлығын төмендетедi

261. Сульфатредуциялық эубактериялардың табиғатта кеңiнен таралғаны белгiлi. Соған байланысты осы микроорганизмдердiң тiршiлiк ортасында басты рөл атқаратын процесс:

1. күкiрттi сутектiң түзiлуi;

2. сульфид минералдарының жиналуы;

3. әр түрлi металл бұйымдарының коррозиясы;

4. күкiрттi сутектiң түзiлуi; сульфид минералдарының жиналуы; әр түрлi металл бұйымдарының коррозиясы;

5. конструктивтi метаболизмде органикалық қосылыстарды пайдалану.

262. Метилотрофтар кездесетін орта:

1. су қоймаларда және әр түрлi топырақтарда;

2. шiрiген өсiмдiк қалдықтары мен сасық суларда;

3. күйiс қайыратын жануарлар қарнында;

4. су қоймаларда және әр түрлi топырақтарда; шiрiген өсiмдiк қалдықтары мен сасық суларда; күйiс қайыратын жануарлар қарнында;

5. ауа бассейнiнде.

263. Сiрке қышқылы микробиологиялық өнеркәсірте қолданылу мақсаты:

1. асхана сiрке қышқылын өндiру үшiн;

2. аскорбин қышқылын өндiрiсiнде;

3. асхана сiрке қышқылын өндiру өшiн; аскорбин қышқылын өндiрiсiнде;

4. мал азықтық ақуыз өндiрiсiнде;

5. аминоний қышқылдарының түрлерiн алуда.

264. Аммонификация -....

1. ақуыздың ыдырау процесi жєне аммиактың түзiлуiмен аяқталады;

2. майлардың ыдырау процесi;

3. қанттың ыдырау процесi;

4. целлюлозаның ыдырау процесi;

5. бейорганикалық қосылыстардың тотықсыздану процессi.

265. Аммонификация - ақуыздардың амминқышқылдарына дейiн ыдырауға апаратын процесс. Әрi қарай трансформацияға ұшыратады, сондықтан негiзiн құрайды:

1. аминдеу;

2. дезаминдеу;

3. қайтааминдеу;

4. аминдеу; қайтааминдеу;

5. карбоксилдеу.

266. Дезаминдеу процесiнде өтетін процесс:

1. дезаминдеу процесiмен тотықтыру;

2. гидролитикалық дезаминдеу;

3. дезаминдеу процесiмен тотықтыру; гидролитикалық дезаминдеу;

4. карбоксилдеу;

5. метилирлену

267. Аммонификация процесi тұрмыста "шiрiту" - деп аталу себебі:

1. жағымсыз иiсi жиналған тағамға;

2. метилмеркаптанның жинақталуына;

3. алғашқы аминдердiң жинақталуы "өлiк уы"- деп аталатыны белгiлi;

4. күкiрт сутектiң жинақталуы;

5. барлық жауабы дұрыс.

268. Табиғаттағы барлық табиғи қосылыстармен қалыспай целлюлоза да синтезделедi, химиялық құрамы жағынан целлюлоза көптеген әсерлерге инерттi материал болып есептеледi. Бұл полимерлiк қосылыста тасымалдауға қабілетті бактерия тобы:

1. Сlostridium туыс өкiлдерi;

2. микроскопиялық саңырауқұлақ флорасы;

3. миксобактериялар;

4. микрофлора өкiлдерi күйiс қайыратын жануарлардың қарындары және т.б

5. 5. 5. Сlostridium туыс өкiлдерi; микроскопиялық саңырауқұлақ флорасы; миксобактериялар; микрофлора өкiлдерi күйiс қайыратын жануарлардың қарындары және т.б.

269. Целлюлоза қиын ыдарайтын қосылыстар екенi белгiлi, сондыќтан целлюлозалық комплекс тасымалдауды жүзеге асырады:

1. Эндо-1,4-глюконаза;

2. Экзо-1,4-глюконаза;

3. Бетта - глюкозидаза;

4. Эндо-1,4-глюконаза; Экзо-1,4-глюконаза; Бетта - глюкозидаза;

5. Каталаза, пероксидаза.

270. Нитраттың нитритке дейiнгi тотықсыздану процесiн нитратты тыныс алу деп атайды. Нитронның газ тәрiздi және молекулалық азотқа дейiн тотықсыздану процесi:

1. денитрификация;

2. азотфиксация;

3. аммонификация;

4. ассимиляциялыќ нитратредукция;

5. азотфиксация; аммонификсация;

271. Азоттың табиғаттаѓы айналымына бір жағынан денитрификация - қажетті звено, бір жағынан теріс әсер ету себебі:

1. микрофлора өкілдерінің өзара байланыстарын бұзады

2. азотты топырақпен байланыстырады

3. көптеген микрофлора өкілдерінің өсу және дамуын тежейді

4. нитратредукциясының ассимиляциясына әсер етеді

5. микрофлора өкілдерінің өзара байланыстарын бұзады; азотты топырақпен байланыстырады

272. Вирустардың про - эукариоттардан ажыратылуы:

1. организм емес;

2. белоксинтездеушi жүйе жоқ;

3. нуклеин қышқылының бiр түрi және белок қабықшадан тұрады;

4. иіссiз клеткасыз көбеюiне қабiлетсiз;

5. организм емес; белоксинтездеушi жүйе жоқ; нуклеин қышқылының бiр түрi және белок қабықшадан тұрады; иессiз клеткасыз көбеюiне қабiлетсiз;

273. Вирустың шығу тегiнде ұсынылған негізгі болжамдар:

1. вирустар бактериялардың ұрпағы, дегенеративтiк эволюциядан өткен

2. вирустар өте ертедегi тiршiлiк еткен клеткасыз форманың ұрпағы,паразиттiк өмiр сүруге көшкен

3. вирустар ертедегi клеткалы генетикалық құрылым, автономды болған, бiрақ клеткаға тәуелділігін сақтаған

4. вирустар - космостық келушiлер

5. вирустар бактериялардың ұрпаѓы, дегенеративтiк эволюциядан өткен; вирустар өте ертедегi тiршiлiк еткен клеткасыз форманың ұрпағы,паразиттiк өмiр сүруге көшкен; вирустар ертедегi клеткалы генетикалық құрылым, автономды болған, бiрақ клеткаға тәуелділігін сақтаған

274. Приондар типсiз вирустарға жатады. Адам және жануарлар организмiне түсiп, трансмиссиялық ерiтiндiтәрiздiлер миды зақымдайды. Приондар вирустардандың ажыратылуы:

1. нуклейн қышқылдары жоқ;

2. туған ақуызды кодтаушы гендердiң бақылаудан шығып қалуы нәтижиесiнде пиондарда болатын аурулар;

3. белоктан құралған

4. нуклейн қышқылдары жоқ; туған ақуызды кодтаушы гендердiң бақылаудан шығып қалуы нәтижиесiнде пиондарда болатын аурулар; белоктан құралған

5. тек қана нуклейн қышқылдарынан тұрады

275. Вироидтар типсiз вирустарға қатысады. Олар өсiмдiктерде инфекциялық ауру тудырушылар, кәдiмгi ауру тарататын вирустардан айырмашылықтары жоқ. Вироидтардың өзіне тән белгісі:

1. ақуыз қабығы жоқ;

2. РНК-ның циркулярлы суперспиральданған молекуласымен көрсетiлген;

3. ақуыз қабығы жоқ; РНК-ның циркулярлы суперспиральданған молекуласымен көрсетiлген;

4. ақуыз бар;

5. нуклеин қышқылдары болмайды.

276. Ретровирустар тобына жататын вирустар:

1. РНК - барлар;

2. керi транскрипция процесi тән қасиет (ревертаздар);

3. онковирустар;

4. ВИЧ;

5. РНК - барлар; керi транскрипция процесi тән қасиет (ревертаздар); онковирустар; ВИЧ;

277. Қазiргi уақытта герпес вирусын, ВИЧ тәрiздi деп есептеу себебі:

1. иммунды системаға әсер етедi;

2. ең алдымен Т-лимфоцит жүйесiне, жекеше Т -хелперге әрекет ете алады

3. әр түрлi патологиялық процестердi шақырады

4. иммунды системаға әсер етедi; ең алдымен Т-лимфоцит жүйесiне, жекеше Т -хелперге әрекет ете алады

5. дұрыс емес сфералық пішіннен тұрады

278. Капсид вирионнан тұратын құрылым:

1. аллостерикалық ақуыздан;

2. капсомерден;

3. гистондардан;

4. индуцибельдi ақуыздар, ферменттерден;

5. көмiрсу мен липидтердiң жоғарғы мөлшерi.

279. ДНҚ құрамды вирустар тобына жататын вирустар:

1. аденовирустар;

2. шешек жєне герпес вирустары;

3. ретровирустар;

4. аденовирустар; шешек және герпес вирустары;

5. тұмау вирустары.

280. РНҚ құрамды вирустар тобына жататын вирустар:

1. тұмау вирустары;

2. ретровирустар;

3. онковирустар;

4. аденовирустар;

5. тұмау вирустары; ретровирустар; онковирустар;

281. Бактериофагтардың құрылысын жүргізетін зерттеу объектісі:

1. Т Escherichia coli фагтар сериясы

2. әр түрлі бактериялық обьектілерде

3. өсімдік материалдарында

4. жануарлар материалында

5. клетка сырты материалында

282. Зерттелетін ортада бактериофагтардың көп мөлшерде болуы бір клеткада фагтық бөлшектердің адсорбцияланатын максимальды саны:

1. 2-5

2. 25-75

3. 100-145

4. 200-300

5. 100-200

283. Фагтың клетка ішінде дамуыжататын әдіс:

1. ионды-ауысатын

2. орналастыратын

3. белгіленген атомдар

4. хроматографиялық

5. фазово-контрастты

284. Фагтың дамуындағы латентті саты:

1. жасырын саты

2. вирулентті саты

3. лизогенді

4. литикалық цикл

5. литикалық цикл; лизогенді

285. Фаг, неинфекциялық жағдайда, аналық клеткаларға берілуі:

1. вирион

2. профаг

3. бактериофаг

4. колифаг

5. Фаг Т-2

286. Лизис тудыратындар, фагтар, олармен зақымдалған бактериялар :

1. профагтар

2. умеренді фагтар

3. колифагтар

4. вирулентті фагтар

5. профагтар; умеренді фагтар

287. Құрамында РНК- бар вирус қатысатын топ:

1. риновирустар

2. паповавирустар

3. колифагтар

4. үлкен бактериофагтар

5. рибовирустар

288. Кейбір РНК - бар вирустарда кері транскрипция процесіне жауапты фермент:

1. липаза

2. пероксидаза

3. ревертаза

4. лигаза

5. гидролаза

289. Фагтарды практикада пайдалану неге негізделген:

1. қатаң спецификалық әсері

2. инфекцияның таралу жолдары мен көздерін мүмкіндігін белгілеуге

3. инфекциялық аурулардың профилактикасы және емдеу үшін қолдануға

4. қатаң спецификалық әсері; инфекцияның таралу жолдары мен көздерін мүмкіндігін белгілеуге

5. биотехнология және генді инжинерияда фагтарды аздап пайдалану

290. Биотехнология жєне гендік инженерия да фагтарда ќандай маќсатта аздап пайдаланады:

1. ДНК рекомбинантты векторлар алу үшін

2. лизогенді процесстерін меңгеру үшін

3. жұқпалы аурулардың алдын алу шаралары үшін

4. қоздырғышты анықтау немесе ішкі түрі варианттары үшін

5. микроденелердің бөлінген түрлері идентификация үшін

291. Бактериялардың генетикасында көбіне зерттелген белгі:

1. ұсақ өлшемдері;

2. көбеюдің жылдамдығы;

3. біркелкі гендер жиынтыѓы

4. плазмидтің болуы

5. ұсақ өлшемдері; көбеюдің жылдамдығы; біркелкі гендер жиынтығы

292. Микроорганизмдердің өзгергіштік негізіне не жатады: