«Астана Медицина Университеті» АҚ

Патологиялық анатомия кафедрасы

СӨЖ

Тақырыбы: Паренхималық дистрафиялар

Орындаған: АА

Топ: ББ

Тексерген: ВВ

Астана 2017 ж.

ЖОСПАР:

1. Кіріспе............................................................................................................3

2. Негізгі бөлім

1. Анықтамасы, жіктелуі.......................................................................4

2. Белоктық паренхималық дистрофия................................................5

3. Майлы паренхималық дистрофия....................................................11

4. Көмірсулы паренхималық дистрофия............................................15

3. Қорытынды..................................................................................................17

Пайдаланған әдебиеттер тізімі...................................................................18

Кіріспе

Дистрофия (грекше dys — бүзылу жөне trophe - қоректендіремін) деп, жасушалар мен тіндерде зат алмасуының бүзылуьша байланы­сты дамитын патологиялық үрдістерді түсінеміз.

Зат алмасу үрдісі, әсіресе биомолекулалардың бірлігі, тіршіліктің, өмір сүрудің биологиялық негізі болып есептелінеді. Организмнің қалыпты қызметі үшін қүрылыс материалы есебінде белоктар, энер­гия көзі есебінде майлар мен көмірсулар жөне минералдық затгар мен витаминдер қажет. Зат алмасу үрдісінің барысы организмнің туа біткен ферменпік жүйемен реттеліп отырады.

Патологиялық жагдайларда, әртүрлі себептерге байланысты зат алмасу үрдісі бүзылады. Бірақ та дистрофия дегенде тек зат алма-суының бүзылуын гана түсіну жеткіліксіз, себебі "трофика'⁹ сөзі кең магынаға ие. Сондықтан дистрофияны тек жасушадагы өзгерістер ғана деп қарау дүрыс емес, ол жасушаны қоршаган ор-таның, тіпті бүкіл нерв, эндокрин жүйелерінің өсерінің де көрінісі.

Дистрофияның даму механизмдерінің негізінде, зат алмасу үрдісін қамтамасыз етуші жасушалық жөне жасушааралық қарым-қатынастардың бүзылуы жатады.

Оның негізгі себептеріне: әртүрлі ферментопатиялар (туа не­месе түқым қуалау жолымен пайда болган ферменттер жетіепеушілігі), қан айналуының бүзылуына байланысты дамитын гипоксия, зат алмасуының нервтік, эндокриндік реттелуінің бүзылуы жатады.

Паренхималық дистрофия деп зат алмасу үрдісінің тек жасу­ша ішінде бұзылуын айтады. Бұлар: 1) белоктық (диспротеиноздар); 2) майлы; 3) көмірсулы паренхималық дистрофиялар деп бөлінеді.

Белоктық паренхималық дистрофиялар – жасуша ішіндегі белоктар әдетте майлармен қоспа түрінде (липопротеинді кешен) кездеседі. Тек ферменттер ғана таза химиялық зат түрінде болады.Жасушада белок алмасуының бұзылуымен қатар су-электро­лит алмасуы да өзгеріп, цитоплазмада су мөлшері өте көбейеді.Белоктық паренхималық дистрофияларға: гиалин-тамшылы дист­рофия, гидропиялық (сулы) дистрофиялар және түлеу жатады.

Паренхиматозды май дистрофиясы негізінен паренхимотозды клетка цитоплазмасында триглицеридтердің жинақталуымен сипатталады. Белоктардың липидтермен байланысы үзілген - декомпозиция жағдайында клетканың мембрандық құрылымдарының деструкциясы жүзеге асады және клетка цитоплазмасында бос күйдегі липоидтар пайда болады.

Көмірсулары алмасуының бұзылыстары көптеген біртектес патологиялық үрдістер мен дерттер кездерінде байқалады.

Көмірсулары алмасуының бұзылыстары:

• көмірсуларының ішек-қарында ыдырауы мен сіңірілуі;

• гликогеннің түзілуі мен ыдырауы;

Паренхималық дистрофия

Паренхималық дистрофия деп зат алмасу үрдісінің тек жасуша ішінде бұзылуын айтады. Бұлар: белоктық, майлы, көмірсулы паренхималық дистрофиялар деп бөлінеді.

Паренхималық дистрофияларға түйіршікті, гиалинді-тамшылы, гидропиялық (грекше: hydor – су, сұйықтық) және мүйізгекті (қасаңданған) дистрофиялар жатқызылады. Бұл дистрофиялар цитоплазмада денатурация мен коагуляцияның немесе гидратация мен колликацияның басымдылығына қарай цитоплазма белоктарының метаболизмі бұзылуының бір-біріне жиі ұласатын стадиялары болып табылады. Осы өзгерістердің ақырында коагуляциялық(құрғақ) немесе колликациялық (ылғал) некроз дамуы мүмкін.

Паренхималық дистрофиялар - заттардың алмасуы орындайтын қызметі жағынан жоғары специализациялы жасушаларда бұзылатын үдеріс. Алмасуы өзгерген заттың түріне қарай, паренхималық дистрофиялар белокты (диспротеиноздар), майлы (липидоздар) және көмірсулы түрлерге бөлінеді. Белоктық паренхималық дистрофиялар жасуша ішіндегі белоктар әдетте майлармен қоспа түрінде (липопротеинді кешен) кездеседі. Тек ферменттер ғана таза химиялық зат түрінде болады. Жасушада белок алмасуының бүзылуымен қатар су-электро­лит алмасуы да өзгеріп, цитоплазмада су мөлшері өте көбейеді.

Белоктық паренхималық дистрофиялар

Жасуша ішіндегі белоктар әдетте майлармен қоспа түрінде кездеседі.Жасушада белок алмасуының бұзылуымен қатар су-электролит алмасуы да өзгеріп,цитоплазмада су мөлшері өте көбейеді.Белоктық паренхималық дистрофияға:, гиалин-тамшылы дистрофия, гидропиялық дистрофиялар (сулы) және түлеу жатады.

Гиалинді – тамшылы дистрофия.

Гиалин тамшылы дистрофия жасуша цитоплазмасында гиалин белогіне ұқсас ірі-ірі белок тамшыларының пайда болуымен сипатталады.

Гиалинді – тамшылы дистрофия дамығанда цитоплазмада бір-бірімен бірігіп, клетканың цитоплазмасын толтырған, гиалинге ұқсас ірі белок тамшылары пайда болады да, клетканың ультрақұрылымдық элементтері қирайды.

Бірқатар жағдайларда гиалинді-тамшылы дистрофия фокальды (латынша: focus - ошақ) коагуляциялық (латынша: coagulatio - ұйыту) некрозбен аяқталады.

Диспротеиноздың бұл түрі бүйректерде жиі кездеседі де, бауырда сирек, ал миокардта өте сирек байқалады.

Дистрофияның бұл түрінің организм мен органдардың қызметіне әсері өте зор. Бүйректер өзекшелерінің эпителиінде дамыған гиалинді – тамшылы дистрофиядан несепте (зәрде), белок (протеинурия) пен цилиндрлер (цилиндрурия) пайда болады, қан плазмасы белогын жоғалтып (гипротеинемия), оның электролиттік балансы (қалыпты тепе-теңдігі) бұзылады. Гепатоциттердің гилаинді-тамшылы дистрофиясы – бауыр атқаратын қызметтің бірталай түрінің бұзылуына морфологиялық негіз

Бүйректің иірімді өзекшелер эпителиінің гиалинді-тамшылы дистрофиясы (г.-эоз. Бояуы)

Бүйректің ирелең өзекшелері эпителиін ұлғайған, ісінген, жасушалар шекарасы айқын емес, түтікшелер саңылау тарылған, саңылаудан эозинофилді ақуыз массасы байқалады.

Буйректің иірімді өзекшелер эпителиінің түйіршікті дистрофиясы (гематоксилин-эозин бояуы).

1.

1. Бүйректің ирелең өзекшелері эпителиінің цитоплазмасындағы ақуыздық қосындылар

Гидропиялық (сулы, вакуолді) дистрофия

Гидропиялық дистрофия жасуша цитоплазмасында сұйықтықпен толған вакуольдердің пайда болуымен сипатталады.Кейде цитоплазманың ультрақұрылымдары толығымен деструкцияланып жасуша сұйықтықпен толған баллонға ұқсап қалады,оның ішінде тек жүзіп жүрген ядросы ғана көрінеді.Бұл өзгерістерді баллондық дистрофия немесе жасушаның фокальды колликвациялық некрозы деп атайды.

1) онкотикалық және осмостық қысымның жоғарылауына байланысты судың қоршаған ортадан жасуша ішіне өтуі;

2) жасуша ішіндегі судың тасылып кету механизмінің бұзылуы нәтижесінде жиналып қалуы.Демек,гидропиялық дистрофияда тек қана белок алмасуы емес,су-электролит алмасуының бұзылуы деп қарау керек; 3)қалыпты жағдайда жасуша ішінде калий концентрациясы жасушааралық кеңістікке қарағанда едәуір көп.

Гидропиялық дистрофияда қалыптасқан жасушадағы ауыр өзгерістер нәтижесінде жасуша өз тіршілігін жояды.

Бауырдың гидропиялық дистрофиясы

Бүйректің гидропиялық дистрофиясы

Эпидермистің гидропиялық дистрофиясы

Миокардтың гидропиялық дистрофиясы

Патологиялық түлеу

Патологиялық түлеу – түлеу үрдісінің күшеюімен немесе оның қалыпты жағдайда кездеспейтін жерлерде ұшырауымен сипатталады.Патологиялық түлеудің тума түрі ихтиоз деп аталады.Ихтиоз теріде балықтың қабыршағындай қатты қатпарлардцң пайда болуымен ерекшеленеді.Бұл сырқатқа байланысты балалар өлі туылады немесе туғаннан кейін тез арада өледі.Түлеу үрдісі жалпақ эпителийден өсетін эпидермалық рак үшін де құбылыс болып,рак жасушаларының арасында кератинизация нәтижесінде рак інжулері деген қабат-қабат болып жайғасқан құрылымдар түзіледі.

Түлеудің екінші түрі қалыпты жағдайда түлемейтін шырышты қабықтарда ұшырап ерінде, жыныс ағзаларында лейкоплакия деген ат алған. Лейкоплакия ошақтарынан кейін қатерлі ісік өсіп шығу қаупі бар.

Гиперкератоз

Тері гиперкератозы