ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Қ.И. СӘТБАЕВ атындағы ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Т.К. БӘСЕНОВ атындағы СӘУЛЕТ - ҚҰРЫЛЫС ИНСТИТУТЫ
«Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау» кафедрасы
Касенов Қ.М., Сатыбалдиева Н.Қ.
«Электр қауіпсіздік негіздері» пәні бойынша зертханалық жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқаулық
(5В073100 – «Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау» мамандығына арналған)
Алматы 2014
УДК 628.517.2(076)
Құрастырғандар: Касенов Қ.М., Сатыбалдиева Н.Қ.
5В073100 – «Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау» мамандығына арналған «Электр қауіпсіздік негіздері» пәні бойынша зертханалық жұмыс- тарды орындауға арналған әдістемелік нұсқаулық. – Алматы: Қ.И. Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ, 2014. Б 1-51.
Электр қауіпсіздігінің негіздері пәні бойынша зертханалық жұмыстар, электр желілерімен электр қондырғыларын пайдалану барысындағы 5В073100 – ТҚ және ҚОҚ мамандық студенттерінің электр қауіпсіздік саласындағы білімдерін бекітіп, тәжірибелік білім алуға арналған және мамандық түлектерінің квалификациялық сипаттарының талаптарына сай орындалған. Зертханалық жұмыстар дәріс сабақтарында алған теориялық білімдерін бекітуге септігін тигізеді. Кәсіби қызметінде қажетті біліктілігі дұрыс пайдалана білуін, электр тогымен зақымдалудан қорғау тәсілдерін есептеп білуін түзеді.
Кесте – 9. Сурет – 19. Әдебиеттер тізімі -12.
Рецензент: т.ғ.д., профессор Өмірбай Р.С.
© Қ.И. Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ, 2014 ж.
1 Зертханалық қондырғылар мен өлшеу аспаптарының сипаттамалары.
Электр қауіпсіздігінің зертханалық жұмыстарында Челябинск қаласының «Учебная техника» атты Инженерлі – өндірістік орталығының зертханалық өндіріс стендтері қолданылады.
Зертханалық стендтің аппаратты бөлігі блокты (модульді) принцип бойынша орындалған және құрамына келесілер кіреді: оқу мақсатында жобаланған электр желі элементтерінің шынайы көшірмесі, қоректендіру көздері; өлшеу түрлендіргіштері мен қондырғылары; проводниктер мен әдістемелік материалдарды сақтауға арналған қосалғы контейнері бар зертханалық үстел; экспериментте қажетті функционалды болктарды орнатуға арналған рамалар; топтама (комплекті) бейтарап және қорғаныс өткізгіштері бар, кернеулігі 380В үш фазалы электр желісінен қоректендіріледі.
Тұтынылатын қуаты В-А,............................ 200 аспайды.
Өлшемдері (ұзындығы / ені/ биіктігі), мм.................3650х900х1600
Массасы, кг,....................................................200 аспайды.
Топтаманың әдістемелік бөлігіне зертханалық жұмыстарды орындауға дайындалуға арналған мәліметтер сияқты шынайы сілтемелер жатады.
Зертханалық стенд модульдер топтамасы түрінде болады, оған зертханалық жұмыстарда қолданылатын қондырғылар кіреді. (1,2 кесте)
1.1 Зертханалық стендте орындалатын жұмыстар тізімі
Кесте 1
№ ЗЖ |
Зертханалық жұмыс тақырыптары |
1 |
Элекр желісінің тәртібімен оның бейтарапының электр қауіпсіздік жағдайына әсер етуін анықтау |
2 |
Қорғаныстық жерлендіріш ток жерге өткен кездегі құбылысты сипаттайтын қатынастарды анықтау |
3 |
Адам денесінің электрлік кедергісін сипаттайтын қатынастарды анықтау |
4 |
Электр қондырғыларының нөлге қосылуын натуралық моделдеу |
5 |
Бейтарап сымы оқшауланған электр желісіндегі оқшаулануды бақылау |
6 |
Жерлендіру кедергісін өлшеу |
7 |
Электр қондырғыларының өздігінен және қорғаныстық жерлендіргіштерін натуралық моделдеу |
8 |
Электр желісінің қорғаныстық сөнуін натуралық моделдеу |
1.2 Зертханалық стендте жүргізілетін тәжірибелерде қолданылатын қондырғылар
Кесте 2
Моделдер атауы |
Түрі |
Зертханалық жұмыс номері |
||||||||
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
|
Сызықты дросселдер блогы |
201.2 |
1 |
1 |
|
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
|
Үш фазалы трансформатор |
337 |
1 |
1 |
|
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
|
Электр желлісі аумағының моделі |
302 |
1 |
1 |
|
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
|
Адам моделі |
303 |
1 |
|
|
|
1 |
|
1 |
1 |
|
Жерге тұйықталу моделі |
309 |
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
Оқшаулау кедергісінің моделі |
310 |
1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
Жерлендіруді өлшеу моделі ЖӨМ1 |
311 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
Оқшаулауды бақылау қондырғысы ОБҚ1 |
312 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
Қорғаныстық сөндіру қондырғысы |
316 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
Жартылай сфералы электроды бар жерлендіргіш үлгісі |
321 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
Вертикальді түтікті электрды бар жерлендіргіш үлгісі
|
325 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
Бетке тартылған түтікті электроды бар жерлендіргіш үлгісі |
326 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
Қорғаныстық жерлендіру/ өзін-өзі жерлендіру үлгісі |
327 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
Нөлдендіру блогы |
328 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
Адам денесінің кедергісін зерттеуге арналған құрылғы
|
329 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
Мультиметр блогы |
341 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
Мультиметр блогы |
508.2 |
1 |
1 |
|
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
|
Электр жүйесі зертханалық стенд құрамына кіретін өткізгіштер көмегімен модульдерден жиналады, 1,2 және 3 кестелерге сай.