1. Зертханалық жұмыс. Тұрақты ток тізбегін моделдеу.
Мақсаты:
Electronics Workbench САПР элементін қолдану арқылы электр тізбекті моделдеуді тәжірибе жүзінде үйрену.
Оқудың нәтижесі:
САПР Electronics Workbench – тің көмегімен тұрақты тоқ тізбектерін моделдеуде қарапайым схемаларды жасау және редакциялау.
САПР элементтерімен ампарметр және вольтметр арқылы тізбектің вольт-амперлік сипаттамасын алу.
Мультиметрдің көмегімен схеманың жалпы кедергісін өлшеу.
Пайдаланылатын бағдарлама:
Electronics Workbench - 5.О
Сабақ жоспары:
Оқытушы басшылығымен жұмыс жасау.
Тұрақты тоқ тізбегін моделдеу
Өзіндік жұмыс.
Бағдарламаны іске қосу:
Талап етілетін бағдарламалар дискіге инсталлданған (орнатылған) деп қарастырылады. («Инструкция по установке программы на ПК» қараңыз)
I. Тұрақты тоқ тізбегін моделдеу.
1.1 Electronics Workbench бағдарламасының жалпы сипаты.
Windows жұмыс столындағы Electronics Workbench ярлыгы арқылы бағдарламаны іске қосыңыз. Бұл кезде экранда EWB-5.O бағдарламасының терезесі шығады. Оның жоғарғы жағында мына түрдегі бас меню (File,Edit,Circuit,Analysis,Window,Help), орындалатын функциялардың графикалық кескіндері және компоненттер мен бақылап – өлшегіш құралдар кітапханасының панелі көрінеді:
Схеманы жасау үшін керекті элементтер мен құралдарды батарея, резистор, диод, транзистор, микросхема, логикалық элементер, индикаторлар, фунукциональды құрылғылар мен құралдар бейнеленген панелдерден алып оларды Electronics Workbench бағдарламасының жұмыс столында орнатып қосу керек.
Экранның
жоғарғы оң жағында жиналған схеманы
іске қосу қосқышы
және моделдеу үрдісін тоқтататын кнопка
орналасқан.
1.2 Вольтамперлік сипаттамасын алу.
1. суреттегі схеманы қарастыралық. Бұл схемада тұрақты Э.Қ.К. екі жүктемелі резисторға жалғанған, олардың бірі айнымалы.
1cур.
Ескерту: Electronics Workbench бағдарламасында тұрақты кернеу көзінің Э.Қ.К. бейнесіндегі ұзын таяқша шығысты білдіреді, ол басқа шығысқа қарағанда оң потенциалды көрсетеді.
Зерттеу тапсырмасы: Амперметр және вольтметрдің көмегімен, қосқыштың тұтқасын қосу, ажырату арқылы және айнымалы резистордың кедергісін ауыстыра отырып, вольтамперлік сипаттаманы алу.
1 суретте бейнеленген, тізбекті зерттеу схемасы мына түрде болады
2 Сур. 1суретте көрсетілген тізбекті зерттеу схемасы.
Сәйкесінше тізбекті зерттеу схемасында кернеу мен тоқты өлшеу үшін амперметр және вольтметр пайдаланылады. Құралдар иконкаларының қалың сызықпен көрсетілген жақтары теріс клеммаларға сәйкес келеді. Тізбектің «жерге жалғау» элементінің потенциалы нолге тең болады, сәйкесінше, ол потенциалдарды санауда бастапқы нүктені қамтамассыз етеді. Electronics Workbench бағдарламасы схемалардағы «жерге жалғау» элементісіз, тәртіп бойынша, құралдар өлшеу жүргізбейді немесе олардың көрсеткіштері дұрыс болмайды. 2суреттегі схеманы моделдеу кезінде қосқыштардың жағдайын «Space» клавишасымен, ал айнымалы резистор жағдайын R клавишасы көмегімен басқару жүргізіледі.
2-суреттегі схеманы құрастыру.