3.4 Газ қауіпті жұмыстар

Газ қауіпті орындардың тізімін ұйымның техникалық бастығы бекітеді. Газ қауіпті орындардың тізімін барлық жұмысшы және инженер-техникалық қызметкерлер хабардар етіледі.

Газ қауіпті орындардағы жұмыс технологиялық регламентке сәйкес жүргізіледі.

Барлық жұмыскерлер жеке сүзгіш противогаздармен қамтамасыз етіледі.

Қауіп-қатерлі жұмыстарға цех басшысы немесе оның орынбасарының (механикпен) наряд - рұқсатнамасымен жіберіледі. Жөндеуші тұлғаға берілген наряд - рұқсатнамада жөндеуге дайындау және жұмыстарды өткізу кезіндегі қауіпсіздік шаралары туралы мәліметтер болады.

Аппараттардың, резервуарлардың, өлшегіш-ыдыстардың, цистерналардың, құдықтардың және тағы басқалардың ішінде жүргізілетін жұмыстар технологиялық регламентте көрсетілген қауіпсіздікті қамтамасыз ету шараларының талаптарына сәйкес жүргізіледі.

3.5 Өндірістердегі ерекше талаптар

Жарылыс қауіпті және жарылыс өрт қауіпті заттарды пайдаланатын бөлімшелер мен цехтарды жобалау, пайдалану өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

Сұйық аммиак қоймаларын жобалау және оларды пайдалану олардың нормативтер және құрылыс талаптарына сәйкес іске асырылады.

Сұйық аммиак құйылған теміржол цистерналарын қабылдау, оны қоймалық резервуарларға (ыдыстарға) құйып алу және босатылған цистерналарды жүруіне дайындау технологиялық регламенттің талаптарына сәйкес жүргізіледі.

Нитрофосфат және нитрофосфаттың басқа да қосындылары өндірісінің цехтары үшін азот қышқылы қоймаларының құрылғысы мен жобасы Азот өндірісін өндіру қауіпсіздік талабына сәйкес жүзеге асырылады.

Теміржол құрамы қоймаға кірер алдында және қоймадан шығар кезде ескерту мақсатымен алдын ала дыбыс белгісі, ал түн мезгілінде қосымша жарық белгісі беріледі.

Фосфатты, бор және магнезитті шикізаттарды және соданы шикізаттарды қабылдауға және оларды өндіріске жіберуге арналған тасымалдау құрылғыларымен жабдықталған, жабық ыдыстарда (силостар, бункерлер) немесе шикізаттар қаптарда болса шатыр түріндегі қоймаларда сақтайды. Фосфат, бор шикізаттарын және соданы кәсіпорын аймақтарында ашық алаңда сақтауға рұқсат етілмейді.

Силостық тік қоймалар атмосфералық жауындардың және ылғалдардың, бөгде заттардың түсуінен қорғайды.

Силостық тік қоймалардың жоғарғы жақтары барлық люктері мен тесіктерін жабық ұстайды және кез келген санкциясыз ашылудан сақтандырады.

Фосфатты шикізат салынған бункерлер мен силостық тік қоймалардың ішіндегі тұрып қалған қақтарды түсіру үшін арнайы құрылғымен жабдықтайды. Бункерлер мен силостық тік қоймалардың ішіндегі тұрып қалған қақтарды қолмен түсіруге болмайды.

Апатиттік концентрат, фосфорит ұндарын, бор және магнезитті шикізаттарды сақтайтын қоймалардағы қабылдау траншеялары құрылғылармен жабдықталып, толық жарықтандырылады, қоршалады және өтетін кішкене көпірлермен және вагон едені деңгейінде жүк түсіру алаңымен жабдықталады.

Жүк тасымалдағыш құрылғылардың қозғалысы басқару орнынан қарағанда машинистің көзіне толық көрінуін қамтамасыз етеді.

Сусымалы материалдарды тасымалдауға арналған ұңғылы пневмосорғылар шекті қысымға реттелген бақылау-өлшеу және автоматты аспаптармен жабдықталады.

Компрессорларды, пневмосорғыларды және пневмалық тасымалдағыштардың тасымалдағыш құбырларын орнату және пайдалану қысыммен жұмыс істейтін ыдыстардың құрылымы мен оларды қауіпсіз пайдаланудың өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына және компрессор құрылғыларының, ауа құбыры желілерінің және газ құбыры желілерінің құрылымы мен оларды қауіпсіз пайдалану талабына сәйкес іске асырылады.

Шаң-тозаңданушы немесе зиянды газдар бөлінетін заттарды тасымалдаушы барлық транспорттық құралдар атмосфераға шығарар алдында бөлінген ауаны шаң мен фторлы газдардан тазалайтын құрылғысы бар, ауа сорғыштармен жабдықталынады.

Фосфат шикізаттарын соңғы өңдеу бөлімшесінде және дайын өнім қоймаларын өніммен, ғимараттардың құрылыс құрылымымен және кран астылық жолдардың тіреу құрылымымен басып, жабуға жол берілмейді.

Фосфат және басқа фосфатты тыңайтқыштарды қазуға, қоймаларды толтыруға арналған аспалы жүк көтергіш крандардың құрылымы мен оларды қауіпсіз пайдалану жүк көтергіш крандардың құрылымы мен оларды қауіпсіз пайдалану талабына сай жүргізіледі.

Жабдықтарды жұмыс істеп тұрған аспалы жүк көтергіш кранның астына орналастырған кезде тұрақты жұмыс орны аспалы жүк көтергіш кранның астында болмауы қадағаланады.

Кесек-кесек күкіртті ашық қоймада сақтаған кезде олар қабатталып жиналады.

Кесек күкіртті өңдейтін және тасымалдайтын жұмыс орындарында ұшқын шашпайтын және үйкелуші бөліктері қызбайтын құралдар мен аспаптар пайдаланылады.

Балқытқыш, сүзгі, балқытылған күкірт жинағыштары және күкірт құбыры желілері, сыртқы жақтарынан жылуды шығармайтын қаптамамен қамтамасыз етіледі.

Барлық күкірт құбыры желілері сыртқы бу жылытумен жабдықталады.

Балқыту және пеш бөлімшесіндегі сұйық күкірт ыдыстары мен жинағыштары булы жылытқышы бар ауа шығарғыштармен жабдықталады.

Сұйық күкірт ыдыстары мен жинағыштары және балқытылған күкірт тұндырғыштары сұйық күкірттің асып төгілуін болдырмайтын құрылғылармен жабдықталады.

Сұйық күкіртті құйып алу, құю және тасымалдау сұйық күкіртті электрлі жылыту жүйесі бар теміржолдық цистерналарда құйып алу, құю және тасымалдау туралы технологиялық регламенттің талаптарына сай іске асырылады.

Жанатын газдарды пештерге жіберу және оның өртенуін дайындалған және арнайы оқытылған, сәйкес куәліктері бар жұмыскерлер қадағалайды.

Күкірт қышқылы өндірісіндегі күкіртті сутекті өртеуге арналған пештер күкіртті сутек көлемнің немесе қысымының өзгеруі немесе ауа жіберетін желдеткіштердің істен шығуы туралы белгі беретін арнайы дабыл қаққышпен жабдықталады.

Олеум қоймасындағы сорғы бөлмелері жылу жүйелерімен жабдықталады.

Қышқылдарға арналған резервуарлар құрылымы резервуар ыдысты барлық жағынан қарап, қышқыл аққан жерлерді жоюға ыңғайлы фундаменттерге (биіктігі резервуардың түп деңгейінен санағанда 1 м кем емес) орналастырылады.

Химиялық агрессивті сұйықтықтар мен газдарға арналған сақтағыш ыдыстардың, резервуар-ыдыстардың, жинағыштардың және мұнаралық құрылғылардың төбелерімен жүруге рұқсат етілмейді.

Химиялық агрессивті сұйықтықтар мен газдарға арналған сақтағыш ыдыстардың, резервуар - ыдыстардың, жинағыштардың және мұнаралық құрылғылардың қақпақтарының құрылымы қақпақтың үстіңгі жағынан істелінеді.

Химиялық агрессивті сұйықтықтар мен газдарды сақтауға арналған ыдыстардың қақпағындағы бақылау-өлшеу құралдары, келте құбырлар, люктар қақпақтың шет жақтарына орналастырылады және қоймалардың қақпақтарынан төмендігі 0, 7 - 0, 9 м болатын бір немесе бірнеше қоймалардың алаңдары екі жақты сатылармен, олар екі жақты ұстағыштармен жабдықталған арнайы алаңда қызмет көрсетіледі.

Химиялық агрессивті сұйықтықтар және газдарға арналған сақтағыш ыдыстардың, бактардың жоғарғы қақпақтарында орналастырылған араластырғыштар мен батырмалы сорғыларға қызмет көрсету үшін сақтағыш ыдыстардың, бактардың (ыдыстардың) қаңқаларына немесе беріктік конструкцияларына бекітілген арнайы алаңдар қарастырылады. Футировкалы ыдыстар болатын болса алаңқайларды футеровка жасамай тұрып қаңқаға бекітеді.

Сақтағыш ыдыстардың, резервуар-ыдыстардың, жинағыштардың және мұнаралық құрылғылардың төбелеріндегі люктардың қақпағы келте құбырларға бекітіледі және жұмыс істеушінің сол немесе оң жағына қарай ашылады.

Ашық алаңдарда орнатылған қышқылдар тасымалданатын құбыр желілері мен олеумге арналған қойма өнім қатып қалмау үшін жылытушы құрылғылармен жабдықталынады.

Цистерналарға қызмет етуге және қышқыл құюға арналған платформаның ұзындығы бір мезгілде қышқыл құюға дайындалған цистерналардың ұзындығымен сәйкестендіріледі. Платформада екі жағында ұстағыштары бар, платформаны цистернаның қақпақты келте құбырымен жалғастыратын, аспалы кішкене көпір орнатылады.

Қышқылдарды қоймаға қабылдау және теміржол цистерналарына құюды арнайы белгіленген және нұсқау берілген жұмысшылар орындайды.

Барлық күкірт қышқылы құйылған сақтағыштардағы «ауалық» келте құбырлары тоқтаусыз жұмыс істейтін газ сорғыш құбырға қосылады.

Барлық күкірт олеумінің абсорбері мен күкірт олеумі жинағышы «ауалықты» моногидрат құйылған саптамалары бар арнайы аулағышқа қосады.

Реттегіш және бүріккіш бак ыдыстар гидравликалық бекітпелері бар мұнара мен жинағышқа жалғанған құйылу келте құбырымен жабдықталынады.

Қышқылдарға арналған резервуарлар – сақтағыштар жабық болады, оларға «ауалық» орнатылып және оның ауа шығаруына арналған құрылғылармен жабдықталынады.

Айналымдағы қышқылдардың жинағыш-ыдысы жүйе тоқтатылған кезде бүкіл айналымдағы қышқылдар сыятындай көлемге есептелінеді.

Ленталық конвейерлерді пайдалану белгіленген тәртіп бойынша бекітілген химиялық өнеркәсіп кәсіпорындарында ленталық конвейерлерді пайдаланудағы техникалық қауіпсіздік Типтік нұсқаудың талаптарына сәйкес іске асырылады.

Нығыздаулары талапқа сай келмейтін суперфосфат камерасын пайдалануға рұқсат етілмейді.

Суперфосфат камерасындағы суперфосфатты кесетін кескіштің білігі (айналмалы) камераның іске қосу білігімен сөнеді.

Суперфосфат камерасының төбесіндегі барлық тесіктер мен люктер жұмыс кезінде тығыз жабық болады.

Жай және екі еселенген суперфосфат, экстракциялық фосфор қышқылдары, басқа да фосфорқұрамдас тыңайтқыштар өндірісінің технологиялық сызбасы өндірістен шығатын газдарды, фтор-кремний-көмірсутекті қышқыл ерітіндісін абсорбциялау кезінде пайдаланылады, оны ағын су суаттарына төгуге жіберуге жол берілмейді.

Екі еселенген суперфосфат және аммофос өндірістеріндегі бүрікпелі кептіргіш және оның қосалқы жабдықтары олардың температурасын, қысымын және басқа өлшемдерін өлшейтін, сенімді жұмыс істейтін, автоматты реттеуіш құрылғылармен және бақылау-өлшеу аспаптарымен жабдықталады. Барлық құралдар басқару орталығына орналастырылады.

Бүрікпелі кептіргіштерді оның кейбір бөліктерінде пайда болатын келеңсіздіктердің (кептіргіштің алдында немесе одан кейінгі жағатын газдардың температурасының күрт жоғарылауы, ұнтақтардың берілуінің тоқтап қалуы және басқалар) алдын алу үшін сақтық және апаттық белгі беретін, апатқа жол бермейтін құрылғылармен жабдықталады.

Фторлы газдарға арналған абсорбциялық агрегаттар регламентке байланысты абсорбциялық көрсеткіштерінің тұрақтылығына кепілдік бере алатын және сыртқа шығарылатын газдарды санитарлық нормалардың талаптарына сай фторлы қоспалардан тазалайтын сенімді су бүрку жүйесімен жабдықталынады.

Араластырғыштар мен экстракторлар іске қосу білігіне қызмет көрсету кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін жан-жағынан ұстағыштармен жабдықталған алаңдармен және сатылармен жабдықтайды.

Регламент талаптарына сәйкес келмейтін цехтардың газдануына әкеліп соқтыратын құрамында зиянды газдар көлемі жоғары қышқылдарды қолдануға рұқсат етілмейді.

Вакуум - сүзгілердің жоспарлы тоқтатылуы қысым багындағы ұлпаның барлық көлемін өңдеп болғаннан кейін, сүзгіні қалдықтан босатып және оны тазартқаннан кейін ғана іске асырылады.

Зиянды заттар бөлінетін процесстер және реакциялар жүретін аппараттар тығыз жабылатын қақпақтармен және булар мен газдарды сорып шығаратын құбырлармен жабдықталады. Аппараттардан шыққан газдар зиянды қоспадан тазалау үшін абсорбциялық құрылғыға жіберіледі.

Бор қышқыл өндірісіндегі вакуум-кристализаторлардың мерзімді тазалануы бор қышқылының ыстық ерітіндісімен жүргізіледі. Вакуум-кристализаторларды тазалау қолмен жүргізуге рұқсат етілмейді.

Өнімдері ыдырауға ұшырамау үшін (аммиактың, фторлы газдардың немесе азот тотықтарының бөлініп, регламентте белгіленген температураның артуы салдарынан) , кептіргіш барабандар, бүріккіш кептіргіштер және БҰК аппараттары (барабандық ұсатқыш-кептіргіштер) апаттық белгі беретін және оттықтарға отынды автоматты түрде тоқтататын сақтандырғыш құрылғымен жабдықталады.

Центрофугалар жылдам және бір қалыпты тоқтататын, сақтандырғыш қаптамалармен және механикалық тежеуіш құрылғыларымен жабдықталады.

Центрофуга корпусының көрінетін жеріне шығарылған мерзімін, зауыт-әзірлеушіні, барабанның айналу жиілігін (айн/мин) , сыйымдылықтың максималды көрсеткішін (кг) және барабанның қабырғасының минималды қалыңдығын (мм) жазып, тақтайша іліп қойылады.

Кремний фторсутекті қышқыл ерітінділеріне арналған жинағыш-ыдыстарда және қысым бактарында кремнегел тұнбаларын қол еңбегін қолданусыз қозғайтын аспап қарастырылады.

Шикізаттардан, аралық өнімдерден және дайын өнімдерден сынама алу үшін қауіпсіздікті қамтамасыз ету аспаптармен жабдықталады.

Фторлы тұздарды өлшеп қаттау олардың сақталуынан бөлек бөлмеде жүргізіледі. Қаттау механикаландырып, шаңсыз және санитарлық ережелердің талаптарын қанағаттандырарлықтай етіп жүргізіледі.

Алюминийдің тотық гидраты жабық және жылытылатын (+5ºС) қоймаларда (бөлмелерде) сақталады.

Күрделі тыңайтқыштарды сақтау және тасымалдау кезінде өздігінен ыдырауды болдырмау үшін олардың жылытқыш құралдармен және ашық отпен түйісуіне жол берілмейді.

1-тармақта тізбектелген өндірістердегі цехтардың жабдықтарын бақылаусыз қалдыруға немесе жауап беру құқы жоқ азаматтарға сеніп қалдыруға болмайды.

Цехтарда жұмыс істеуші қызметкерлерді сұйық және газ түріндегі аммиак, күкірт, фосфор, кремний-фтор-сутекті және азот қышқылдарының, аммиак селитрасының, аммиак селитрасы ерітіндісінің қасиеттері туралы жақсы хабардар етеді.