10. Қалыптаспаған және қайтармалы энергия көздері туралы айтыңыз

Қайтармалы энергия көздеріне күн, жел, геотермальды энергия, мұхит энергияның әртүрлі, биомассалар, су ағындарының үлкен және кіші су энергиясы жатады.

• энергияның меншікті тығыздығының төмендеуі.

• Ірі ірі электростанцияларын құрауды және энергияны концентрленудегі айтарлықтай қиындықтар;

• Үлкен аумақтағы және тіпті қысқа уақыт аралығындағы таралудың уақытша теңсісдігі.

• Энергожүйелерінде энергообъектілерді айырбастайтын жүйе ретінде қолдануқиындықтары.

• Электрқондырғының жаңа түрлері және жоғарғы сапалығы.

• Отын шығынының жоқтығына қарамастан жоғарғы салыстырмалы көрсеткіштер.

• Экономикалық қоршаған ортаға әсер ететін іс-әрекеттер.

• Алыс аудандардағы және жекелеген локальды пайдалану мүмкіндігі.

• Адам қатысуының режимдегі автоматты басқару жүйесінің ыңғайлығы.

Қалыптаспаған жаңартылған энегия көздерін жарамды формаға түрлендіріп және оны электрде енмесе қазіргі заман білім деңгейіне сай қолдану өте қымбатқа түседі. Алайда оны қолдану барлық жағдайда яғни органикалық отынның шығынын эквивалентті төмендеуіне және қоршаған ортаны аз ластануына себебін тигізеді.

11. Электр энергиясын өндіру мен тарату туралы жалпы мәлімет беріңіз

Электр энергиясы электрстанцияларында өндіріледі. Бұл станцияларда әр түрлі табиғи энергия түрлері, мысалы отын энергиясы, судың құлауы, жел, атомдық және т.б. генератор деп аталатын электрлік машиналар көмегімен электрлік энергияға түрленеді. Электрлік генератордың айналдыруын келтіру үшін біріншілік двигательдер – бу машиналары, іштен жану двигательдері, бу, газ және гидравликалық турбиналар, жел двигательдері және т.б. қолданылады. Біріншілік двигательдің (энергия түрі) электрэнергия түрлерін қолданылуына байланысты электр станциялары мынадай басты типтерге бөлінеді: жылулық, гидравликалық, атомдық, жел энергиясы және күнэнергиясын қолданатындар.

Электр станцияларында генераторлардан өндірілген кернеуі 10-15, 75 кВ электр энергиясы жабық тарату құрылғыларының шиналарына беріледі, ал олардан – ашық жоғарылатушы трансформаторлық қосалқы станцияларда генераторлардан шыққан кернеу 35, 110, 220, 500, 750, 1150 кВ дейін жоғарылатылады.

Жылулық станцияларды электрэнергиясын алу үрдісі жанған жанармай энергиясын жылулық энергияға түрлендіруі, жылулық энергияның біріншілік двигательдің айналуының механикалық энергиясына және генератор механикалық энергиясының электрлік энергияға тізбектеп түрлендірілуіне әкеп соғады. Бу турбиналық электрлік станцияларды өз кезегінде конденсаторлы және жылуфикационды деп бөлінуге болады.

Бутурбиналық жылуфикационды электрлік станциялар бір уақытта екі функция атқарады. Электрэнергиясын өндіруден басқа, олар жылулық станциялар қатарына жататын станцияларға жақын орналасқан тұтынушыларды жылумен қамтамасыз етеді, оларда жұмыс режиміне байланысты конденсациондыда, жылуфикационды турбиналар орнатылуы мүмкін.

Атом электр станцияларында энергия көзі ретінде ядролық отын қолданылады, ол атомдық реакторларда, уранның бөлінуінің тізбектік реакциясы нәтижесінде өте үлкен көлемде жылулық энергия бөліп шығарады.

Гидроэлектрстанцияларда электрэнергиясын өндіру судың құлау энергиясы арқылы жүзеге асады. Өзендегі сулардың деңгейінің әр түрлілігіне байланысты үздіксіз ағыммен өзеннен бөгетке орынауыстырады, судың деңгейі бөгеттің деңгейімен салыстырғанда