1 Темір жолды жобалау сатылары.

Жобалау екі және бір кезеңді болуы мүмкін бірақта құрылыста негізгі жобалық құжат ТЭН – технико-экономикалық негіздер болып табылады. Осы құжат бекітілген соң екінші кезең жұмысшы құжат өңделеді. Техникалық нысандар мен сондай –ақ қайталанып жатпай қолданыстағы құрылыстардың жобасы бір кезеңде өтуі мүмкін оған жұмысшы жоба өңделеді

Егер жобалап жаткан темір жол магистральдік болса, тасымалдауына сәйкес 1, екінші, үшінші, немесе жүрдек, асажүкөткізгіш болса ондай темір жолдарды екі саты мен жобалайды. Себебі ондай жолдарды салган кезде жобаның сапасы болу керек.

Бүндай жағдайда бірінші сатысы – жоба болады. Екінші сатысы жұмыс құжат болады.

Жұмысшы құжаттың құрамына: жұмысшы сызбалар, сметалық құжаттар, құрылыс және монтаждық жұмыстардың ведомості, материалға қажеттілігі, жабдықтар мен басқа да материалдардың спецификалық жиынтығы жатады.

Бір кезеңді жобалауда жұмысшы жобаның құрамы мен мазмұнына б-ты өңдейді, бірақ құрылыс түрі мен нысанның функционалды тағайындалуына байланысты .

Қазақстанның 3.03.01-2003 ҚНжЖе байланысты кәсіпорындар, ғимараттар және құрылғылардың құрылысының жобасы келесі бөлімдерден тұрады: жалпы түсіндірме қағаз, технологиялық және архитектуралық- құрылыстық шешімдір, құрылысты ұйымдастыру; жұмысшылардың еңбек жағдайы және ұйымдастыру, өндірісті басқару; тұрғын үй құрылысы; қоршаған ортаны қорғау шаралары, қорғаныстың инженерлік-техниккалық шаралары, сондай-ақ төтенше жағдайларды ескертетіншаралар, сметалақ құжаттар және инвестицияның тиімділік анализі.

2. Әуе сынық жолдар. Әуе сынықты тағайындауы. Трассаның бағытына әсер ететін факторлар. Трассалау бағытын таңдауға негізінен мына факторлар әсер етеді:

1. экономикалық, 2. табиғаттық, 3. техникалық

Tipeк пунктерге станциялар, ipi елді-мекендер жатады. Вариантты таңдау кезінде техникалық көрсеткіштер арқылы есептеп біледі. Бағыттағы варианттардың негiзгi көрсеткiштерi

Негiзгi көрсеткiштер	Өлшем бiрлiгi	Варианттар
		I	II	III
Әуе-сынық желiнiң ұзындығы. Геодезиялық желiнiң ұзындығы. Бастаушы еңiстiктiң мүмкiн шамасы. Геодезиялық желiге қатысты әуеде сынған желiнiң ұзару коэффициентi. Асып өтетін биiктiктiктің жиынтығы әрі/кері ∑Нәрі /∑Нкері Үлкен көпiрлердiң саны және олардың ұзындығы. Тоннелдердiң саны, ұзындығы Виадуктардың саны, ұзындығы.	км км м/м дана/м саны/м саны/м

Суретте айтарлықтай емес биік кедергіні айналып өту үшін геодезиялық сызықтан трассалаудың ауытқуының мүмкін Әуе сынық жолдардың варианттары көрсетілген, дұрысы 2-вариант.

3. Бойлық профильдің еңістіктерінің жіктеу. Еңістікке тәуелді параметрлер және экономикалық көрсеткіштер.

Еңістіктер екі топқа бөлінеді: жобалаушы еңістіктер бірінші топ. Оған бастаушы; теңестірілген; күшейтілген; инерциялық еңістіктер жатады.

Екінші топ – жобалаушы еңістіктер – ол орташа еңістіктер; қисықтардан пайда болатын эквивалентті кедергілерді ескеретін еңістіктер; Түсудің зиянды немесе зиянсыз болып табылуы еңістіктер.

Еңістікке тәуелді параметрлер және экономикалық көрсеткіштер болып трасса ұзындығы, поездың салмағы, келтірілген поездың саны және құрылыс құны мен пайдалану шығындар тәуелді. Еңістік ұлкейген сайын трасса қысқартылады, құрылыс құны азаяды деуге болады, ал поездың салмағы да азайып, пайдалану шығыны көбееді, себебі келтірілген поездың саны өседі.

4 Темір жолдың қуатының негізгі көрсеткіштері. Олардың өз ара байланысы.

Темір жол куатының көрсеткіштері: қос поездың 6ip тәулікте өткізгіштік қабілеті , темір жолдың тасымалдау қабілеті жатады. Тасымалдау қабілітінің мөлшерінің өлшем бірлігі - млн.т/жыл. Орысша Г , қазақша Ж_келт деп белгіленеді. Байланысы жүккернеулікті өткізгіш қабілеті арқылы табады өңдейтін жолдарға. Ал өткізгіш қабілетін төмендегі формуламен есептеуге болады

Темір жолдың барлығы ҚНжЕ бойынша ЕКІ категориясыз және ТӨРТ категориялы темір жолға бөлінеді. Жаңа темір жолда және пайдаланып жатқан темір жолдың категориясын білу үшін 10 жылға сәйкес тасымалданатын жалпы жүк салмағын білу керек. Темір жолдың категориясына темір жолдың техникалық параметрлері сәйкес болуы керек. Өткізгіштік қабілеті –т.ж. тәулігіне өткізетін максималды мүмкіндік пойыздар санын айтады; N, n, n_жүк, n_келт деп белгіленеді. Мөлшері жұп пойыз тәулікте.

Темір жолдың негізгі техникалық параметрлері болып :

-негізгі жолдың саны; -бастауыш еңістік ; тарту күш түрі;

-бөлім бекеттерін орнатуға қажетті есептік өткізгіштік қабілеті – n_е

-қабылдау-жөнелту жолдарының тиімді ұзындығы –l_поп

Темір жолдың есептік қуаты деп - т.ж. жобалауға тапсырыс беру арқылы анықталатын қуаты.

5. Бойлық профильдің еңістіктері.Бастауыш еңістік.

Еңістіктер екі топқа бөлінеді: жобалаушы еңістіктер бірінші топ. Оған бастаушы; Теңестірілген; күшейтілген; инерциялық еңістіктер жатады.

Екінші топ – жобалаушы еңістіктер – ол орташа еңістіктер; қисықтардан пайда болатын эквивалентті кедергілерді ескеретін еңістіктер; Түсудің зиянды немесе зиянсыз болып табылуы еңістіктер. Бастауыш еңістік Бұл шексіз аралықтағы ең үлкен еңістік, мұнда есептік массалы жүк пойызын жалқы тартқышпен көтеруге қозғалыс кезінде оның жылдамдығы локомотивтің берілген типі үшін есептікке тең болып бекітіледі. ҚНжЕ жобалау нормалары жетекші еңістіктің ең үлкен өрлілігін шектейді: ерекше жүк кернеулі желілерде – 9‰-ға, І категориялы желілерде – 12‰, ІІ категориялы – 15‰, ІІІ категориялы – 20‰, ІҮ категориялы темір жолдарда – 30‰. Қиын және ерекше қиын жағдайларда ІҮ категориялы кіріс жолдарда 40‰-ға дейін жетекші еңістікті қолдануға рұқсат етіледі

6. Келтірілген шығындар. Құрылыс құндар.

Варианттарды салыстырғанда үнемді вариантты қүрылысқа ұсыну керек. Ол вариантты келтірілген шығын арқылы табуға болады.

1) Қүрылыс қүнын пайдалы шығынға келтіру. П₁=К₁*Е_кел+Э₁ мың ш.ө П_min - үнемді вариант және

жылға

П₂=К₂* Е_кел+Э₂ мыңш.ө/жылға |

— Е_кел=0.1 құрылысқа ұсыну шығындарды бір мөлшерге келтіретін коэффициент.

2) пайдалы шығынды құрылыс құнына келтіру. П₁= К₁ + Э₁/Е_н, мың ш.ө.

П₂ = К₂+Э₂/Е_Н, мың ш.ө.

Келтірілген шығын арқылы үнемді вариантты әр жағдайда табуға болады. Мыс., вариантгың саны 2-ден артық болса, екеу болса.

7. Темір жолдың негізгі техникалық параметрлері.

1. Бастапқы жолдың ені (1520 мм) 3. Бастапқы жолдың тарту күші (тепловоз немесе электрово)

2 Бастапқы жолдың жер төсемінің ені (6,5 м 7,0 м)

4. Бастауыш еңістік (категорияға сәйкес)5. Қабылдау және жөнелту жолдардың ұзындығы (1050,1250,850 м)

8 . Бөлім бекеттердің профильдері. Бөлім бекеттерді орналасуы және оның трасса ұзындығына әсері. Бөлім бекеттердің профильдері – еңістіктері 0,1,5 және 2,5 аспау керек. Алаңда жобалағаны дұрыс. Бөлім бекеттерді орналасуы трасса ұзындығына әсері көп. Себебі оны орналастыру үшін трассаны әдейі бұрады. Трасса үзайады.