2.3 Диэлектрлік шығындар

 

  Диэлектрлік шығындар – диэлектрикке электр өрісі әсер еткен кезде диэлектриктердегі қуаттың сейілу соның нәтижесінде диэлектриктің қызуына алып келетін қуат.

  Электр тізбегіндегі реалды диэлектрикте ток пен кернеу фазаларының арасындағы ығысу  бұрышы және  тан кіші бұрышына тең болады. Ығысу бұрышы  ді   толықтыратын бұрышты, диэлектрлік шығындар бұрышы  деп атаймыз. Диэлектриктерді салыстыру үшін   салыстырмалы сипаттамасы қолданылады, ол актив токтардың реактив токтардың қатынастарына тең

 

                                                 tg =  .                                                     (13)

 

актив қуаттардың шығындары пропорционалды - Р, Вт, қуатты осы формуламен анықтауға болады.

 

                                                     ,                                           (14)

 

 

  мұндағы     U -Берілген кернеу,В;

                      бұрыштық жиілік, с;

                      өріс жиілігі, Гц;

                     C - диэлектриктің сыйымдылығы, Ф.

       Берілген диэлектрикпен конденсатордың орынбасу сұлбасын  2 және 3 суреттерге сәйкес тізбектей немесе параллель активті кедергімен қосылған идеалды конденсатор деп келтіруге болады.

 

 

 

2 Сурет- Тізбектей орынбасу сұлбасы

 

 

 

3 Сурет- Параллельді орынбасу сұлбасы

 

Схеманың параметрлері арқылы осы схемаларға байланысты 

 

                                                          ,                                             (15)

 

                                           .                                          (16)

 

 

Есептер. 3 Тақырып

 

12. Суретте көрсетілген эквивалентті параллель алмастыру сұлбасы үшін техникалық жиілікте диэлектрлік шығын бұрышының тангенсін анықтау керек. Сұлба параметрлері 

7 Сурет- Диэлектриктің параллель орынбасу сұлбасы

 

 

2.4 Диэлектриктердің тесілуі

 

Тесу құбылысы - бұл электр өрісінің әсерімен диэлектрикте өткізу каналының пайда болу құбылысы.

Бұл құбылыс тесу кернеуімен -   және электр беріктігімен -  сипатталады. Диэлектриктің тесуіне алып келетін берілген минимал кернеу, тесу кернеу -   деп аталады.

Электр беріктік былай анықталады

 

                                               ,                                                   (18)

 

мұндағы һ - диэлектриктің қалыңдығы, м.

ІІрактикалық есептеулерде қолданатын   ыңғайлы өлшем бірлігі кВ/мм: 1кВ/мм=10 В/м.

Газ, сұйық және қатты диэлектриктердің электр беріктігіне әр түрлі факторлар әсер етеді: энергия көзінің түрі, электродтардың материалы мен формасы, температура, қысым, ылғалдық, өрістің жиілігі және т.б. Электр беріктікті есептеген кезде, [1,2| берілген мағыналарға сәйкес, осы факторларды ескеру керек.

 

 

Есептер. 4 Тақырып

 

         1. Оқшауламасы ауа болатын жазық конденсатордың сыйымдылығы 100 пФ, зарядталған 2 кВ дейін. 500 см ауданы бар электродтардың арасындағы электр өрісінің кернеулігін анықтаңыз.

2.5 Диэлектриктің электрлік емес қасиеттері

 

  Оқшауламаның жұмыс істеу сенімділігі тек қана электрлік қасиеттерімен ғана емес, сонымен қатар физико-механикалық және жылулық қасиеттерімен сипатталады.

Материалдарды таңдағанда жұмыстың шарттарына байланысты барлық осы қасиеттер негізгі болып қалуы мүмкін. Мысалы, алыс қашықтыққа электр тоғын беретін желі үшін оқшаулатқышты таңдағанда негізгі қасиеті оқшаулатқыш материалдың механикалық беріктігі, ал электрлік машиналарға оқшауламаны таңдағанда ең негізгі қасиеті оқшауламаның жылу төзімділігі болады. Бірақ барлық кезде, оқшауламаның электрлік сипаттамалары қанағаттандырылған болуы керек.

 

Есептер. 5 Тақырып

  11. температурасында мырыштың меншікті жылу сыйымдылығы

қандай?

  12.  Тығыздығы 1,41 болатын күкірт қышқылының коспасы берілген.

Тығыздығы 1,22 болатын 5 л электролит дайындау үшін, күкірт қышқылының қоспасы мен тазартылған суы канша болуы керек?