- •Студенттерге арналған бағдарлама (Силлабус) Астана, 2014
- •2. Пән туралы мәлімет
- •Семестр
- •Семестр
- •5. Пәннің қысқаша сипаттамасы
- •6. Пәннің мазмұны
- •6.1. Практикалық сабақтарының тізбесі
- •7. Пән бойынша сөж тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі
- •2 Семестр
- •7. Пән бойынша сөж тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі
- •Мәтінді оқыңыздар Менің Отаным
- •Тірек сөздерді қолданып, мәтінді дамытыңыздар
- •Сөздермен хабарлы сөйлем құрыңыздар
- •Полилогті оқып, мәтінге айналдырыңыздар
- •Мәтінді оқыңыздар және «Қазақ елі қандай ел?» деген сұраққа жауап беріңіздер Тәуелсіз Қазақ елі
- •Сөз тіркестерін орыс тіліне аударыңыз
- •Мәтін бойынша бірнеше сұрақ құрастырыңыз Қазақстан
- •«Қазақстанның қазба байлықтары» тақырыбында эссе жазыңыз
- •Танымдық сұрақтарға жауап беріңіздер
- •Мәтінді мазмұндаңыз, тыныс белгілердің қойылу себебін түсіндіріңіз Қазақстан жері
- •Лексикалық тақырып: Ел басқару жүйесі. Президент. Парламент. Үкімет. Сот
- •1. Тірек сөздермен танысыңыз
- •2. Мәтінді мұқият оқыңыз. Мәтіннің 1 бөлігіндегі мәліметтер қайдан алынған?
- •Грамматикалық минимум
- •Лексикалық тақырып: Ұлттық қауіпсіздік. Қарулы күштер. Құқық қорғау органдары
- •Қазақстан Республикасының қорғанысы және Қарулы Күштері туралы
- •Парламентінің және үкіметінің қорғаныс саласындағы өкілеттіктері
- •Қорғаныс саласындағы орталық және жергілікті атқарушы органдардың функциялары, азаматтардың және ұйымдардың құқықтары мен міндеттері
- •Ерек туған ер Мәлік
- •Аэроұтқыр әскері – айрықша құрылым
- •Қазақстан – 2030
- •Экономика
- •Ұлттық банк
- •2.Сөздікті жаттап алыңыздар.
- •3.Бірінші қатардағы антонимдердің сыңарын екінші қатардан көрсетіңіздер.
- •4.Мәтінді оқыңыздар.
- •9.Көп нүктенің орнына қажетті сөздерді қойып, оқыңыздар.
- •10. Мына сөйлемдерді орыс тіліне аударыңыздар.
- •11.Мәтінді оқып, орыс тіліне аударыңыздар.
- •12.Мәтіндегі етістіктерді көшіріп жазып, қай шақта тұрғанын айтыңыздар.
- •13.«Қазақстанның халықаралық қатынастары» тақырыбында реферат жазыңыздар.
- •1. Cіз өз құқығыңызды білесіз бе?
- •2. Адамдар өз құқықтарын дұрыс білмегендіктен, келеңсіз жағдайларға түседі ме, жоқ әлде кішіпейіл болғандықтан кешіріммен қарайды ма?
- •3. Сіз бір ыңғайсыз жағдайға түссеңіз, өз құқығыңызды айтып, мәселенің дұрыс шешілуін талап етесіз бе, әлде мені кейін сотқа шақырады, уақытым кетеді деп көзжұма қарайсыз ба?
- •Отбасы мүшелері
- •Отбасы – шағын мемлекет
- •Ұлттық тәлім-тәрбие. Үлкенге құрмет, кішіге ізет. Отбасы тәрбиесі
- •Қазақстаным – айбарым!
- •Сіз оқитын факультетте қандай мамандықтар бар?
- •Олардың бір – бірінен айырмашылығы неде?
- •Сіздің мамандығыңыз бойынша қай салада жұмыс істеуге болады?
- •Университет – білім ордасы
- •Мамандық
- •Дені саудың – жаны сау
- •1. Пайдалы нәрселер 2. Зиянды нәрселер
- •Шығыс халықтарындағы тазалықтың 7 ережесі:
- •Ұлттық тағамдар
- •1. Еттен жасалатын тағамдар 2.Сүттен жасалатын тағамдар
- •Сертификатталмаған тағамнан сақ болыңыз
- •«Астана-Арена» жабық стадионы
- •1. Суреттер бойынша төмендегі сұрақтарға жауап беріңіздер.
- •2. Қалай сұрап, қалай хабарлауға болады?
- •3. Мәтінді оқып, сөздікті пайдаланып, аударыңыздар. Шоқан Уәлиханов (1835-1865)
- •4. Мәтінге қатысты сұрақтар құрыңыздар.
- •1. Кестені толтырыңыздар.
- •5. Сөз тіркестеріндегі есімше формасын ажыратып жазыңыздар.
- •6.Әр сөздің тұсынаШоқан Уәлихановқа байланысты сөздердіжазыңыздар.
- •7. Қазақ тіліне аударыңыздар.
- •8. Мәтінді оқыңыздар. Ахмет Байтұрсынов (1872 - 1938)
- •14. Сұхбатты рөлге бөліп оқыңыздар. Заманауи технология
- •15. Ал сіздер заманауи техникалық құралдарды қолданасыздар ма? Олардың пайдасы мен зияны туралы айтыңыздар.
- •16. Берілген тірек сөздерді пайдаланып, полилог құрыңыздар. Рөлдерде ойнаңыздар.
- •17. Мәтінді оқып, тақырыпқа қатысты сөздерді теріп жазыңыздар. Интернет байланысы
- •18. Сөйлемдерге қажетті сөздерді анықтаңыз.
- •Соөж тапсырмалары:
- •Халықаралық сыйлықтар. Альфред Нобель.
- •Студенттердің өздік жұмысы (сөж) тапсырмалары:
- •3.Сәйкестендіріп жазыңыз.
- •Қай мереке қай күні тойланады?
- •Қазақстан Республикасында аталып өтетін мереке күндерін мына топтарға бөліңіздер.
- •Берілген сөздерден өздік етіс жасаңыз, сөйлемдер құраңыз.
- •Берілген сөздерден өзгелік етіс жасаңыз, сөйлемдер құраңыз.
- •5. Берілген сөздермен сөйлемдер құраңыз.
- •7. Көп нүктенің орнына тиісті етіс жұрнақтарын қойыңыз.
- •Сөйлемдерді оқып, қарамен жазылған етістіктердің қай етіс тұлғасындажасалып тұрғанын айтыңыз.
- •9. Мәтінді оқыңыздар. Мереке күндер
- •Сіздерге қандай мереке ұнайды? Әңгімелеп беріңіз.
- •11. Мәтінді аударыңыз. Мазмұнын айтыңыз. Асар
- •12. Берілген сөздермен, сөз тіркестерімен шағын мәтін құраңыз.
- •13. Сұрақтарға түсіндірме сөздіктерден қарап, жауап беріңіз.
- •14. Мәтінді оқып, түсініңіз. Қандай салт туралы айтылып тұрғандығын табыңыз.
- •15. Мақал-мәтелдерді пайдаланып, сөйлемдер құраңыз.
- •Сөж тапсырмалары:
- •Мәтінді оқыңыздар. Етістіктерді тауып, етіс формасын жасаңыз. Адамгершілік, имандылық – тәрбие негізі
- •2. Мәтін бойынша бірнеше сұрақ құрастырыңыздар.
- •3. Мереке күніне құттықтау жазыңыздар.
- •Сұрақтарға жауап беріңіздер.
- •Мәтінді оқыңыз, аударыңыздар. Шілдехана тойы
- •2. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беріңіздер.
- •3. Өлеңді оқып, мазмұнын түсіндіріңіз. Жаттап алыңыз. Бесік жыры
- •4. Мәтінді оқып, аударыңыз. Бесікке салу
- •5. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беріңіздер.
- •6. Мәтінді қазақ тіліне аударып, тақырып беріңіздер.
- •7. Сөз тіркестерімен сөйлем құраңыздар.
- •8. Сүндет тойда айтылатын тілекті оқыңыз. Көп нүктенің орнына тиістісөздерді қойыңыз.
- •9. Мәтінді ретімен орналастырыңыздар. Аударыңыздар.
- •10. Берілген сөздердің синонимін табыңыздар.
- •11. Мақал – мәтелдерді аударыңыздар. Жаттап алыңыздар.
- •12. Көмекші етістіктерді қойыңыз.
- •13. Орыс тіліне аударыңыз.
- •14. Бұрыс сөйлемді табыңыз.
- •Сөж тапсырмалары:
- •1. Мәтінді оқып, мазмұндаңыздар.
- •2.Мәтінге сүйеніп сұрақтарға жауап беріңіздер.
- •3. Ырымдардың себебін жазыңыздар.
- •Мемлекеттік тіл. Көсемше
- •1. Мәтінге қажетті сөз, сөз тіркестерімен танысыңыздар.
- •2. Сәйкестікті көрсетіңіз.
- •3. Берілген сөздердің синонимдерін көрсетіңіз.
- •М. Әуезов.
- •10. Бос орындарға қажетті сөздерді қойыңыз.
- •11. Өлеңді жаттап алыңыз. Үш бақытым
- •12. Қарамен жазылған сөздердің синонимдерін жазыңыз.
- •13. Асты сызылған сөздердің антонимдерін жазыңыз..
- •14. Екі бағандағы сөздерді мағынасына қарай жұптастырыңыз.
- •15. Мәтінді қазақ тіліне аударыңыздар.
- •16.Етістіктерден көсемшенің түрлерін жасаңыз.
- •1. 1997 Жыл 11 шілдедегі қр Тіл туралы заңының баптарына талдау жасау.
- •2. Төмендегі мақал – мәтелдерді жаттау
- •Өнегелі ғұмыр, тарихи тұлғалар.
- •5.Мәтін бойынша 5-7 сұрақ қойыңыз
- •6.Сәкен Сейфуллиннің өлеңін жаттаңыздар.
- •7.Берілген етістіктерді бұйрық райда жіктеңіз.
- •8. Мәтін бойынша түсінік айтыңыз н.Ә. Назарбаев
- •9.Сұрақтарға жауап беріңіз
- •10. Мәтінді орыс тіліне аударыңыздар және қазақша түсінік айтыңыз
- •11. Мәтінді әңгімелуге қажетті сөздер мен сөз тіркестерін жазыңыз.
- •12. Мәтінді жоспар бойынша әңгімелеңіз.
- •1.Жаңа сөздермен танысыңыз , есте сақтаңыз
- •2. Мәтінді оқыңыз, мағыналық бөлімдерге бөле отырып жоспар құрыңыз
- •3. Мәтінді әңгімелуге қажетті сөздер мен сөз тіркестерін жазыңыз.
- •4. Мәтінді жоспар бойынша әңгімелеңіз.
- •5. Мәтін бойынша төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз
- •3.Мәтін бойынша сұрақ кұрастырыңыз.
- •4.Мәтінді оқып, қажетті ақпаратты жазып алыңыз
- •5.Берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
- •6.Етістіктерді шартты райда жіктеңіз
- •9. Мәтінді орыс тіліне аударыңыз
- •4. Шашылған сөздерді орнына қойып, сөйлем құраңыз.
- •5.Мына сұрақтарды пайдалана отырып, кесте құраңыз
- •6.Берілген сөз, сөз тіркестерін пайдаланып, сөйлем құраңыз.
- •8. Берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
- •9. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.
- •10. Мақал – мәтелдердің мағынасын түсіндіріңіз.
- •11.Көп нүктенің орнына тиісті есімдікті қойыңыздар.
- •1. «Қазақстан жеріндегі қорықтар мен парктер » тақырыбына презентация дайындаңыз.
- •Төмендегі сөздермен, сөз тіркестерімен сөйлемдер құрастырыңыздар.
- •«Орта» сөзін қатыстырып бірнеше сөз тіркесін жасаңыздар.
- •Мәтінді оқыңыздар және мазмұндаңыздар.
- •Сұрақтарға жауап беріңідерз.
- •Сөйлемдерді оқыңыз, егер ол мәтін мазмұнына сәйкес келсе «шын», сәйкес келмесе «шын» деп жазып беріңіз.
- •Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыздар.
- •Жаңа сөздермен, сөз тіркестерімен танысыңыздар.
- •2. Сәйкестікті көрсетіңіздер.
- •3. Мәтінді оқыңыздар.
- •4. Мына сұрақтарға жауап беріңіздер.
- •5. Мәтіннен сапалық сын есімдерді бір қатарға, қатыстық сын есімдерді бір қатарға теріп жазыңдар.
- •Көп нүктенің орнына қажетті сөздерді қойыңыздар.
- •Шашылған сөздермен, сөз тіркестерімен сөйлемдер құрастырыңыздар.
- •8.Сөйлемдерді оқыңыз, ол мәтінің мазмұнына сәйкес келсе «шын», келмесе «жалған» деп белгілеңіздер.
- •9. Мына мақалдардың сыңарларын анықтаңыздар.
- •10. Ұлағатты сөздер туралы өз ойларыңызды айтыңыздар.
- •11. Мақалдарды оқып, мағынасын түсіндіріңіздер.
- •12. Мәтінді оқыңыздар.
- •13. « Баланың ата - ана алдындағы парызы » дегенге өз пікірлеріңізді айтыңыздар
- •1. Мәтінді оқып, өз ойларыңызбен толықтырыңыздар.
- •2. Мәтіннен сапалық сын есімдерді бір қатарға, қатыстық сын есімдерді бір қатарға теріп жазыңдар.
- •3. Досыңыздың жақсы қасиеттерін, сырт келбеті, мінез-құлқы туралы жазып келіңіздер.
- •Сәулеттік құрылыс жүйелері
- •Айша бибі кесенесі Қожа Ахмет Йассауи кесенесі
- •Ғарыш әлемі. Ғарыш айлағы және ғарышкерлер
- •Киелі Сырдың мекені
- •Күнгей беттің көлеңкелі тұстары
- •Сіздер білесіздер ме?
- •Байланыс
- •Байланыс құралдары
- •Қазақстандағы байланыс жүйелері
- •1.Мәтінге қажетті сөздермен, сөз тіркестерімен танысыңыздар.
- •2 .Сөздікті жаттаңыздар.
- •3.Мәтінді оқыңыздар.
- •4.Мәтіннен үстеулерді теріп жазып, мағыналарын ажыратыңыздар.
- •5.Сұхбаттасыңыздар.
- •10. Мәтіннен үстеулерді теріп жазып, мағыналарын ажыратыңыздар
- •11. Сұрақтарға жауап беріңіздер.
- •12. Көп нүктенің орнына қажетті сөздерді қойып, сөйлемдерді оқыңыздар.
- •1.«Менің саяхатым» деген тақырыпта шағын эссе жазыңыздар.
- •Қазақстан республикасының мемлекеттік және ұлттық мейрамдары
- •8. 1. Негізгі әдебиеттер:
- •Курстың саясаты
- •10. Білімнің бағалануы туралы ақпарат
- •11. Баға қою саясаты Пән бойынша білім бағалау кестесі
- •Дайындаған:
11. Мәтінді әңгімелуге қажетті сөздер мен сөз тіркестерін жазыңыз.
12. Мәтінді жоспар бойынша әңгімелеңіз.
18-сабақ
Табиғи ресурстар. Су ресурсы. Қазба байлық ресурстары.
Өтініш, тілек мәнді сөйлем. Етістік + уыңызды, (-уіңізді) өтінемін лексика-грамматикалық тіркесінің шақ, жақ бойынша түрленуі. Етістік + айын (-ейін, -йын, -йін, -айық, -ейік, -йық, -йік) тіркесі және т.б. тәсілдер арқылы жасалуы.
Лексикалық қор
1.Жаңа сөздермен танысыңыз , есте сақтаңыз
Бұлақ |
исток |
Жер шары |
земной шар |
Жетіспеу |
нехватка |
Жакын |
близко |
Аудан |
районы |
Ауыз су |
питьевая вода |
Арал |
остров |
Ішу |
пить |
Тамшы |
капля |
Теңіз |
море |
Жағалау |
побережье,берег |
Ақиқат |
истина, правда, реальность |
2. Мәтінді оқыңыз, мағыналық бөлімдерге бөле отырып жоспар құрыңыз
Су – әлемдік маңызы бар мәселе
Біздің планетамызда су көп, әйтсе де сол судың қадірін білеміз бе? «Бұлақ тартылып қалғанша су қадірін білмейміз» деп моңғол мәтелінде айтылған -дай, су қадірін елде біле бермес. Жер шары тұрғындарының 60% тұщы судың болмауынан немесе жетіспеуінен зардап шегеді. Мәселен Грекияның Афина және Пиреяға жақын орналасқан аудандарында ауыз су жоқ. Оны алыстағы таулардан тасып ішетіндіктен, cу бұл жерде шараптан да қымбат. Хорватияның көптеген облыстарында судың әрбір тамшысы есептеулі. Югославияның кейбір теңіз жағалауындағы аудандары мен аралдары кемемен жеткізілген тұщы суды пайдаланады. Кейбір жерлерде су автомашинамен, тіпті ұшақпен тасылады. Мәселен, Ганконг пен Сингапур тұщы суды көршілес Қытай мен Малайзиядан алады. Алжир елі бүтіндей дерлік ауыз суды тасып ішеді. Жапон елінде де ауыз су өте көп еңбекпен келеді.
Соңғы онжылдықтарда ауыз су қиыншылығын көріп отырған жер шарының аталған аудандарының қатарына әлемнің көптеген - ірі қалалары да қосылып отыр. Мәселен, Нью-Йорк халқы әлі күнге дейін әдеттегі нормадан едәуір аз мөлшерде су алған 1949 жылдың желтоқсан айын ұмыта қойған жоқ. АҚШ тұрғындарының сол кезде-ақ ауыз судың қадір-қасиетіне көздері жеткен болатын. Қазіргі кезде АҚШ-тың азық-түлік дүкендерінде шөлмекпен су сатылады. Судың сапасына қарай олардың бағалары да әрқалай.
Мұндай мысалдарды көптеп келтіруге болады. Су туралы көп жазылып та, айтылып та жүр. Көбінесе онсыз экономика дами алмайтын маңызды табиғи ресурс ретінде жазылады. Су проблемасы аса маңызды мәселенің біріне айналатын күн де таяу. Біздің экологияға жауапсыз қарауымыздың салдары теңіз, тұщы суларды бүлдіріп, өзендер мен көлдердің суын уландырып жатыр.
Бір кезде академик А.Е.Ферсман тұщы суды «онсыз тіршілік болмайтын жер бетіндегі ең маңызды минерал» деп атаған. Жыл өткен сайын бұл ақиқатқа айналып келеді. Суды ешнәрсемен алмастыруға болмайды, өйткені тірі организм сусыз тіршілік ете алмайды. Сонымен «судың да сұрауы бар» демекші, әлемдік маңызы бар мәселе болып отырған су қадірін білеміз бе?
(Күзекова З., Қарақұсова Г. Қазақ тілі., Алматы., 1997 ж., 129б.)