1,9 Тікбұрышты параллель проекциялау әдісі дегеніміз не?
А
л
сәулелер П0 жазықтығына
тік бұрышпен кескінделсе, онда параллель
проекциялау әдісін тікбұрышты параллель проекциялау
әдісі дейді(41-сурет)
1,9
Сандық белгілері бар проекциялау
әдісі дегеніміз не?
Тікбұрышты
параллель проекциялау әдісінің дербес
түрі сандық
белгілері бар проекциялар әдісі
(42-сурет).
Егер кеңістікте орналасқан нәрсенің (заттың) горизонталь (көлденең) немесе нольдік деңгейлі жазықтығына П0 тікбұрышты проекциялау әдісімен кескінделген кескіні сан арқылы белгіленген болса, онда кескінделу әдісі сандық белгілері бар проекциялар деп аталады. Бұл проекциялау әдісіндегоризонталь (көлденең) немесе нольдік деңгейлі жазықтығында П0 орналасқан геометриялық элементтің кескінінің жанына оның осы жазықтық пен кеңістікте орналасқан элементтің ара қашықтығын, яғни оның биіктігін көрсететін санды жазып қояды. Мысал ретінде 42-суретте көрсетілгендей кеңістікте орналасқан АВ кесіндісін аламыз. Кесіндінің А жəне В төбелерінен көлденең П0 проекция жазықтығына перпендикуляр сəулелер түсіреміз. Осы сəулелер көлденең П0 проекция жазықтығын қиып өтеді. Табылған нүктелерді латынның бас əрпімен белгілеп, əріптердің астыңғы жағына сан арқылы осы қиылысқан нүктелер мен түзу төбелерінің арақашықтығын жазып қояды. Егер табылған қиылысу нүктелерін өзара қоссақ, онда кеңістікте орналасқан АВ түзу сызығының көл денең П0 проекция жазықтығындағы сандық белгілері бар проекциясы.
1
,10
Үш тікбұрышты проекция жазықтықтары
жүйесі дегеніміз не?
Өзара
тікше (перпендикуляр)
орналасқан екі проекция жазықтықтарына
үшінші проекция жазықтығын перпендикуляр
қиып өтетіндей орналастырайық. Бұл үш
проекция жазықтықтары өзара тікше
орналасып, үш тікбұрышты проекция
жазықтықтары жүйесін құрайды.
1,11
Ширек дегеніміз
не?
Өзара
тікше орналасқан проекция жазықтықтары
біздің үш-өлшемді кеңістігімізді төрт
бөлікке бөледі. Бұл бөліктерді ширектер деп
атайды. 43-суретте
бұл ширектер рим сандарымен
белгіленген.
Егер барлық осьтердің таңбалары оң таңбалы болса, онда бірінші ширек болады.
Егер абсцисса мен аппликата осьтерінде оң таңбалы, ал ордината осінде теріс таңба болса, онда екінші ширек болады.
Егер абсцисса осінде оң таңбалы, ал ордината мен аппликата осьтерінде теріс таңба болса, онда үшінші ширек болады.
Егер абсцисса мен ордината осьтерінде оң таңбалы, ал аппликата осінде теріс таңба болса, онда төртінші ширек болады.
1,12 Ширектер нешеу болады: 4 ширек бар
1,13 Горизонталь (көлденең) проекция жазықтығы дегеніміз не?
Жер бетіне параллель орналасқан жазықтықты алайық . Бұл жазықтықты П1 әрпімен белгілеп, оны көлденең (горизонталь) проекция жазықтығы деп атаймыз.
1,14 Фронталь (қарсы алды) проекция жазықтығы дегеніміз не? Көлденең проекция жазықтығына тікше (перпендикуляр) орналасқан екінші проекция жазықтығын алайық. Бұл проекция жазықтығын қарсыалды(фронталь) проекция жазықтығы деп, оны П2 әрпімен белгілейміз.
1,15
Октант дегеніміз
не?
Ө
зара
тікше (перпендикуляр)
орналасқан екі проекция жазықтықтарына
үшінші проекция жазықтығын перпендикуляр
қиып өтетіндей орналастырайық. Бұл үш
проекция жазықтықтары өзара тікше
орналасып, үшөлшемді кеңістікті сегіз
бөлікке бөледі. Бұл бөлінген
бөліктерді октанттар деп
атап, римсандарымен
белгілейді . Октант ежелгі гректің сегіз деген
сөзі.
Төменде 4-кестеде октанттардағы орналасқан
нүктелердің координаталық таңбалары
көрсетілген. Осы таңбаларға қарап,
нүктенің қай октантта орналасқанын
жеңіл анықтай аламыз.
1,16 Октанттар нешеу болады: 8 октант бар
1,17 Профиль (қаптал) проекция жазықтығы дегеніміз не? Үшінші проекция жазықтығын қаптал (профиль) жазықтығы дейді. Қаптал жазықтығын П3 әрпімен белгілейміз. Қаптал жазықтығын П3 əрпімен белгілейміз. 44-суретте қаптал жазықтығы жасыл түспен боялған. Алғашқы екі жазықтықты бұл жазықтық екі қиылысу сызығымен қияды. П1 жəне П3 проекция жазықтықтарында бұл қиылысу түзуі ордината осі болады. Ал, П2 жəне П3 проекция жазықтықтары өзара қиылысып, аппликата осін береді.
1,18 Эпюр дегеніміз не? Егер қаптал және қарсыалды проекция жазықтарын 44-суретте көрсетілгендей етіп бұрып, өзара беттестірсек, онда беттескен бір ғана проекция жазықтығын аламыз (45-сурет). Енді кеңістікте орналасқан нәрсенің жазық кескінін алу үшін осы беттескен бір ғана жазықтыққа сызбасын саламыз. Бұл жазық кескінді эпюр деп атайды. Г.Монждың эпюрді ойлап табуы сызба геометрияға қосқан ең үлкен еңбегі болып саналады.
1,19 Октанттарды қандай сандарымен белгілейді: рим цифрымен
2-тарау