СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРИТЕТІ

ҚОҒАМДЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ ЖӘНЕ ИНФОРМАТИКА КАФЕДРАСЫ

Мамандықтар 5B110100 «Мейірбикелік іс»

5B110200 «Қоғамдық денсауық сақтау»

5B110400 «Медициналық профилактикалық іс»

5B130100 «Жалпы медицина»

5B130200 «Стоматология»

Пән Информатика

Курс 1

СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН

АҚПАРАТТЫҚ –ДИДАКТИКАЛЫҚ БЛОК

ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

ТӘЖРИБЕЛІК САБАҚҚА

Тақырып №

«Ақпаратты өңдеу құралдары. MS Excel деректер қоры ретінде. Аралық қортынды. Консолидация.

Жинақтау кестесі және диаграммасы.»

Құрастырушы

аға оқытушы Дихамбеков Ж.К.

Семей, 2011 ж.

«Студенттерге арналған ақпараттық-дидактикалық блок және әдістемелік нұсқаулар тәжрибелік сабаққа: Тақырып № «Ақпаратты өңдеу құралдары. MS Excel деректер қоры ретінде. Аралық қортынды. Консолидация. Жинақтау кестесі және диаграммасы.»

кафедра (курс) мәжілісінде қарастырылды 2011жыл

Хаттама №

Курсқа жауапты Буланова Р.К.

1. Тақырыбы: «Ақпаратты өңдеу құралдары. MS Excel деректер қоры ретінде. Аралық қортынды. Консолидация. Жинақтау кестесі және диаграммасы.»

2. Оқу сағат саны: : 3 академиялық. сағат (150 мин)

3. Тақырып өзектiлiгi (оқу дәлелдемесi): Деректер қоры ретінде құрылған электрондық кестелермен жұмыс жүргізуге дағдылану.

4. Сабақтың мақсаты : Деректер қоры ретінде құрылған электрондық кестелермен орындауға болатын негізгі әрекеттерді меңгеру.

5. Оқыту міндеті: Деректер қорымен жұмыс істеуге, қортынды шығаруға және жинақтау кестесін құруға машықтандыру

6. Студент бiлуге тиiс:

КП Microsoft Excel интерфейсінің құрылымы:

1. Microsoft Excel құжаттарын жұмысқа қосу.

2. Кестелік процессор терезесінің: қолданба және құжат – негізгі элементтері.

3.  Ұяшық пен ұяшықтар блогын белгілеу.

7. Студент iстей алуға тиiс:

• Мәзірді қолдану,

• Сұқбат терезелерімен жұмыс істеу,

• Кестеде бір және көп деңгейлі сұрыптау жүргізу,

• Аралық және жалпы қортынды кестесін құру,

• Жинақтау кестесін құру,

• Құжаттағы кестелерді консолидациялау.

8. Сабаққа дайындалу сұрақтары :

- негiзгi бiлiм бойынша :

1.   Microsoft Exce құжаттарын жұмысқа қосу.

2. Кестелік процессор терезесінің: қолданба және құжат – негізгі элементтері.

3.  Ұяшық пен ұяшықтар блогын белгілеу.

4.   Сұқбат терезелері, оларда мәліметтерді көрсету және енгізу.

- осы сабақ тақырыбы бойынша:

1. Деректер қорын құру

2.  Сұрыптау бірдеңгейлік және көпдеңгейлік

3.  Сүзгі. Сүзгі қою. Белгілі деректер бойынша және қолданушы сүзгісі көмегімен деректер диапазоны бойынша сүзгілеу жүргізу. Деректерді қайтару. Сүзгіні алып тастау.

4. Деректерді құрылымдастыру. Аралық және жалпы қортындылар. Аралық және жалпы қортындылар кестелерін жасау..

5. Консолидация. Консолидацияланған деректер кестесін құру.

6. Жинақтау кестесі есебі және диаграммасы. Жинақтау есебі және диаграммасын құру.

9. Әдебиеттер

Негiзгi әдебиеттер:

1. Дихамбеков Ж.К., Барлық мамандықтар бойынша Информатика пәнінен 1-курс студенттеріне арналған әдістемелік нұсқаулардың ақпараттық блоктар жинағы, Семей, 2009, 121-124

2. Абдуакитова А.Е., «Excel 2007» және Медициналық информатика, оқу құралы, Семей, 2010, 57-57

3. Изтлеуов М.К. және басқалар, Ақтөбе, 2005, 260 – 283.

Қосымша әдебиеттер:

1. Камардинов О. Информатика. Алматы : Ғылым, 2004, 227-235

2. Кафедра дайындаған тақырып бойынша методикалық құралдар

3. Дихамбеков Ж.К., Информатика пәнінен Кестелік процессор Microsoft Excel тақырыбына тестер жинағы, Семей, 2010, 22-27

10. Ақпараттық-дидактикалық блок (аннотация, пособия)

Кестелік процессор Microsoft Excel тек қана кестелік деректер бойынша есептеулер жүргізуге ғана емес, сонымен бірге, деректерді сұрыптауға немесе белгілі шарттар бойынша таңдауға мүмкіндік беретін, деректер қоры ретінде де қолданылады.

M icrosoft Excelді деректер қоры ретінде қолданғанда деректер кестеге жазылады және кестеде әр баған есімделуі керек, яғни баған есімдері жолында біріктірілген ұяшықтар болмауы керек. Егер кестедегі деректерді дұрыс түсіну үшін бағандар есімдерінде біріктірілген ұяшықтар болу керек болса (сурет 1, 2-ші жол), онда есімдерге бірнеше жол арнау керек. Олардың ең төменгісінде біріккен ұяшықтар болмауы және барлығы есімделуі керек (сурет 1, 3-ші жол).

1. Сұрыптау.

Д еректер қорымен орындалатын жұмыстардың бірі – ол деректерді белгілі бір тәртіппен көрсету, яғни деректерге сұрыптау жүргізу. Сұрыптауды деректердің бір не бірнеше бағандары бойынша жүргізуге және екі бағыттың біреуімен жүргізуге болады: А-дан Я-ға қарай өсу не Я-дан А-ға қарай кему бағытында.

Деректер қорының бір бағаны бойынша сұрыптау жүргізу керек болса, осы бағандағы бірнеше деректерді белгілеп, келесі екі әрекеттің бірі орындау керек:

1. не «Бас» – «Өңдеу» тобындағы «Сұрыптау және сүзгі» - «А-дан Я-ға қарай сұрыптау» не «Я-дан А-ға қарай сұрыптау»

2. не «Деректер» - «Сұрыптау және сүзгі» тобындағы не

Сұрыптау кезінде жол толығымен сұрыпталатын бағандағы дерекпен бірге орын ауыстырады.

Деректер қорының бірнеше бағаны бойынша сұрыптау жүргізу керек болса, онда

1) кестеде бірнеше деректерді белгілеу керек;

2) «Сұрыптау» сұқбат терезесін (сурет 2) шақыру керек. Ол үшін орындалады

А) не «Бас» - «Өңдеу» тобындағы «Сұрыптау және сүзгі» - «Күйленетін сұрыптау...»

Б) не «Деректер» - «Сұрыптау және сүзгі» тобындағы «Сұрыптау»;

3) «Сұрыптау» сұқбат терезесінде бірінші деңгейлік сұрыптау шартын қою үшін орындау керек:

А) «Баған» «Бойынша сұрыптау» өрісіндегі стрелканы шертіп, пайда болған баған есімдері тізімнен қажеттісін таңдау,

Б) «Сұрыптау» «Мәндер» өрісіндегі стрелканы шертіп деректердің қандай түрлері: мәндер, ұяшық түсі, қарып түсі, ұяшық белгісі – бойынша сұрыпталу жүргізілетінін көрсету,

В) «Тәртіп» өрісіндегі стрелканы шертіп, тізімнен сұрыпталу бағытын «А-дан Я-ға» не«Я-дан А-ға», не «күйленетін тізім...таңдау керек;

4) «Деңгей қосу» батырмасын шертіп, пайда болған жолда 3-ші әрекеттегіндей екінші деңгейлік сұрыптау шарттарын енгізу керек;

5) 4-ші әрекетті қайталап үшінші, төртінші және т.с.с. сұрыптау деңгейлерінің (64 бағанға дейін) шарттарын қоюға болады;

6) Сұрыптау шарттарын орнатып болған соң, сұрыптау жүргізуді растап «OK» батырмасын шерту керек.

2. Сүзгілеу.

Егер қор кестесіндегі деректер тізімі өте үлкен болса, онда сұрыптау онша ыңғайлы әрекет емес. Мұндай жағдайда, тек қана көрсетілген қажетті деректерді беретін, сүзгілеуді қолданған дұрыс.

Парақтағы деректерді сүзгілеу арқылы қажетті ақпаратты жылдам табуға және таңдауға болады. Сүзгілеуді деректердің бір не бірнеше бағаны бойынша жүргізуге болады. Сүзгі көмегімен көрінетін деректерді ғана емес, шығарылған деректерді де бақылауға болады. Сүзгілеуді тізімнен таңдалып алынған көрсеткіштер арқылы не қажетті деректер үшін арнайы сүзгілеу шарттары арқылы жүргізуге болады.

«Іздеу» өрісі арқылы сүзгілеу жүргізгенде сүзгі интерфейсінде мәтінді және сандарды іздестіруге болады.

Д еректерді сүзгілеу кезінде бір не бірнеше бағандардағы мәндер сүзгілеу шартына сай келмесе, осы мәндер бар жолдар толығымен жасырылады. Сүзгілеуді сандық, не мәтіндік, не мәтіні не түстік пішім қолданылған ұяшық түсіне байланысты жүргізуге болады.

Сүзгілеу жүргізу үшін мынандай әрекеттерді орындау керек:

1) Электрондық кестенің деректерін (тақырып жолынан басқа) толық не бөлігін белгілеу керек;

2) Бағандар тақырыбы жолына сүзгі белгісін (сурет 3) қою үшін орындау керек:

А) не «Бас» -«Өңдеу» тобындағы «Сұрыптау және сүзгі» - «Сүзгі»,

Б) не «Деректер» - «Сұрыптау және сүзгі» тобындағы «Сүзгі» ;

3) Сүзгілеу жүргізілетін баған тақырыбындағы стрелка белгісін шертіп, сүзгілеу шартына қолдануға болтын мәндер тізімін (сурет 4) шығарып алуға болады. Ескерту: Бағандағы деректер түріне байланысты «Мәтіндік сүзгі» не «Сандық сүзгі» бұйрығы шығады (сурет 4). Олардың бағыныңқы мәзірлеріндегі бұйрықтар (сурет 5) әртүрлі болады.

С андық не мәтіндік сүзгісінің кезкелген элементін (сурет 5) таңдаса, «Қолданушы сүзгісі» сұқбат терезесі (сурет 6) шығады. Осы терезенің көмегімен сүзгілеу деректердің белгілі бір диапазоны үшін жүргізіледі (сурет 6).

4) Сүзгі шартын тізімнен таңдау үшін: а) «Барлығын белгілеу» алдындағы жалаушаны алып тастап, б) сүзгі шарты болатын деректер алдына жалауша қойып, «ОК» батырмасын шерту керек (сурет 4). Қордағы сүзгілеу шартына тең деректері бар барлық жолдар көрсетіледі де, қалған жолдар жасырылады. Мысалы, 4-суретте сүзгілеу бағанында 8, 10 және 13 сандары бар жолдарды көрсететін сүзгі қойылған.

5) Егер тізімдегі деректер (сурет 4) бойынша сізгілеу қарастырылып орырған жағдайға келмейтін болса, онда «Мәтіндік сүзгі» не «Сандық сүзгі» бұйрығын шерту керек. Пайда болған сандық не мәтіндік сүзгілер тізімінен (сурет 5) қажеттісін шертіп, ашылған «Қолданушы сүзгісі» сұқбат терезесін (сурет 6) толтырып, «ОК» батырмасын шертіп растау керек. 6-шы суретте көрсетілген «Қолданушы сүзгісі» сұқбат терезесінде сүзгіленетін бағанда 451 мен 872 аралығындағы деректер бар жолдарды көрсететін шарттар қойылған.

Сүзгілеуден соң барлық деректерді көрсету үшін, яғни жасырылған жолдарды қайта шығару үшін, сүзгіленетін бағандағы сүзгі белгісін шертіп, «Бәрін белгілеу» бұйрығын шерту керек.

Сүзгіні алып тастау сүзгіні қою әрекетімен орындалады:

А) не «Бас» -«Өңдеу» тобындағы «Сұрыптау және сүзгі» - «Сүзгі»;

Б) не «Деректер» - группы «Сұрыптау және сүзгі» тобындағы «Сүзгі».