Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Бх 1-блок.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
468.05 Кб
Скачать

3 Тканьдердегі аминқышқылдардың тағдыры.

Амин қышқылдарының негізгі бөлігі анаболизм реакциясына жұмсалады.

1)Анаболизм-жай заттардан күрделі заттардың түзілу процессі.

2)Белок биосинтезі . Амин қышқылы құрылыс материалы ретінде 80%-і белоктар,ферменттер,гормондар синтезіне жұмсалады.

3)Белок емес биологиялық активті заттар синтезіне,мысалы:нейропептидтер,глутатион,адреналин,норадреналин.

4)Кейбір амин қышқылдарынан креатин түзіледі.Түзілген креатин бүлшықетке жеткізіліп энергия көзі ретінде пайдаланылады.

4 Амин қышқылдары түрлі белок молекулаларын түзетін мономерлі жеке заттар. Адам ағзасында 70 жуық амин қышқылдары бар екені белгілі, бірақ олардың 20 ғана белок молекуласы құрамына кіреді. Бұлар протеиногенді амин қышқылдары деп аталады. Протеиногенді амин қышқылдарын радикалдарының қалдығына байланысты 4-топқа бөледі.

І. Полярсыз радикалды аминоқышқылдар немесе полярсыз (гидрофобты)

аминоқышқылдар:аланин ,валин,лейцин ,изолейцин, пролин, метионин, фенилаланин ,

триптофан 

1. Зарядталмаған полярлы радикалды аминоқышқылдар немесе полярлы

(гидрофильді) зарядталмаған аминоқышқылдар:Глицын,серин, треонин ,тирозин, цистейн аспарагин ,глутамин 

2. Теріс зарядталған полярлы радикалды аминоқышқылдар немесе теріс

зарядталған (қышқылды) аминоқышқылдар:аспартат ,глутамат

3. Оң зарядталған полярлы радикалды аминоқышқылдар немесе оң

зарядталған (негізді) аминоқышқылдар:лизин, аргинин, гистидин

 Амин қышқылдар суда тез ериді. Амин қышқылдардың маңызды қасиеті олардың бір-бірімен әрекеттесіп пептидті байланыс түзуі. Аминқышқылдары табиғатта көп таралған: ақуыздардың, пептидтердің және т.б. физиологиялық белсенді қосылыстардың кұрамына кіреді және бос күйінде де кездеседі. Тіршілік үшін аса маңызды қосылыс ақуыз молекуласы аминқышқылдар қалдықтарынан құралатындықтан, олардың маңызы өте зор. Белок биосинтезіне жиырма шақты а-аминқышқылдары қатысады. Олардың біразы алмаспайтын аминқышқылдары. Олар организмде синтезделмейді немесе өте аз мөлшерде синтезделеді, сондықтан олардың организмге қажеттілігі тек қана тағаммен қамтамасыз етілед. Амин қышқылдары барлық тірі организмдерде жүретін азотты заттар (гормондардың, витаминдердің, медиаторлардың, пурин және пиримидин негіздерінің, алкалоидтардың т.б. заттардың негізгі де бастапқы қосылыстары болып саналады) алмасуына қатысады, жануарлар мен өсімдіктер организмдерінің барлық ақуыздарының (протеиндерінің) мономерлері қызметін атқарады.

5 Жануарлар организміндегі аминқышқылдардың дезаминденуі,түрлері,процестің маңызы.

Аминқышқылдардың дезаминдеуі аминтоптың бөлінуі арқылы жүреді,мұнда аммиак және азотсыз қалдық түзіледі,ол азотсыз қалдық қышқылдар:гидроксиқышқылдар ,қанықпаған қышқылдар немесе кетоқышқылдар түрінде болады.Дезаминдеудің 4жолы бар:тотықсыздану,гидролитикалық,молекула ішілік,тотығу.Көптеген ағзалар үшін ,соның ішінде адам мен жануарлар ағзасы үшін аминқышқылдарының әсіресе тотығу дезаминдеуі неғұрлым белсенді болып табылады.Тотығу дезаминдену клеткалалардың пероксисомаларында орналасқан аминқышқылдар оксидазасымен катализденеді.