Әдебиеттің тектері мен түрлері

Әдебиеттің үпі текке (эпос, лирика, драма) бөлінуі, мұның өмір шындығын бейнелеу тәсілінің ерекшелігіне байланысты екендігі.

«Тек», «түр», «жанр» терминдерінің мағына-мәні. Жанрлық жіктеудің шарттылығы. Эпостық шығармалардағы лиризм, лирикада сюжет болу мүмкіндігі, драмадағы лирикалық жэне эпикальщ сипаттардың қатар көрінуі, т.б.

Аристотель, Гегель, Белинский, Байтұрсынов әдебиеттің текке, түрлерге (жанрларға) бөлінуі жайлы.

Эпикалық тектің жанрлық түрлері: ертегі, мысал, әңгіме, новелла, поэма, повесть, дастан, батырлар жыры, роман, роман-эпопея. Қазақ әдебиетіндегі роман жанры. Роман-эпопеяның жанрлық ерекшеліктері.

Лирикалық тек. Лирикалық бейнелеу тәсілінің ерекшелігі. Белинский, Байтұрсынов лирика туралы. Лирикалық қаһарман сыры.

Лирикалық тектің кейбір жанрлық түрлері: ода (мадақ), элегия, сонет, сатиралық лирика, ән өлеңі, мадригал, т.б. Бұлардың тақырыптық-идеялық, жанрлық ерекшеліктері. Лирикалық шығармаларды тақырыпқа қарай бөлудің шарттылығы.

Драмалық тек. Драмалық бейнелеу тәсілдерінің ерекшеліктері. Драматургия және театр. Белинский драмалық поэзия жайлы. А.Байтұрсьшов, М.Әуезов драма ерекшелігі хақында.

Драмалық жанрлар: трагедия, комедия, драма. Бұлардың өнер тарихындағы туу, қалыптасу жайы және өзіндік ерекшелігі. Драмалық туындыдағы тартыс және кейіпкер. Трагедиядағы қасірет, комедиядағы күлкі, драмадағы тартыс сыры. Қазақ драматургиясында бұл жанрлардың туу, қалыптасу тарихы. Аралас жанрлар ерекшелігі.

Әдеби процесс

Өнер дамуының қоғамдық өмірмен байланыстылығы. Әдеби дамудың тарихи сипаты. Әдеби проңестің үздіксіздігі және ұлттық ерекшелігі.

Әдеби проңестегі көрнекті жазушы мен талантты сыншының рөлі. .

Әдеби даму заңдылықтары. Өнердегі дәстүр жалғастығы, оның үш салада: идея мен тақырып, образ, көркемдік шеберлік тұрғысьшан дамытылуы.

Дәстүр және жаңашьшдық мәселесі. Әлем жэне орыс эдебиеттеріндегі озық дәстүрлердің қазақәэдебиетіне ықпал-әсері. Қазақ әдебиетіндегі дәстүр жалғастығы.

Көркемдік әдіс. Әдеби бағыт, ағымдар

Көркемдік әдіс туралы ұғым. Көркемдік әдістің негізі дүниетаным екендігі. Аристотель, Белинский көркемдік әдіс жайлы. Өнер дамуының әр кезеңдерінде туьш, қалыптасқан көркемдік әдістер және олардың арасындағы сабақтастықтар мен айырмашылықтар. Классицизм ағымының тууы (ХҮІІ ғ.). Өзіне тән ерекшеліктері. Шектеулілігі. Сентиментализм ағымы (ХҮІІІ ғ. II жартысы - XIX ғ. басы), гуманистік, бұқаралық сипаты, классицизм ағымын сынауы, т.б.

Романтизм әдісі. Оны туғызған қоғамдық-әлеуметтік жағдайлар. Романтизмнің өмір шындығы мен адамды бейнелеуде ұстанған өзіндік көркемдік принциптері. Энгельс, Горький романтизм туралы. Қазақ әдебиетіндегі романтизм.

Реализм әдісі. Энгельс реализм жайлы. Реализмнің өмір шындығын бейнелеудегі ерекшеліктері. Реализм әдісінің тарихи формалары.

19. ғасыр әдебиетіндегі сыншыл реализм әдісі. Оның гуманистік, халықтық- демократтық, шынайылық сипаттары мен буржуазиялық қоғам болмысын айыптап- әшкерелейтін сыншылдық пафосы. Абай реализмінің ерекшеліктері.

Социалистік реализм әдісі жэне оған қазіргі көзқарас.

Әдеби бағыт-ағымдар ерекшелігі. Орыс және қазақ әдебиеттері тарихындағы әдеби бағыт-ағымдар мен мектептер, олардың әдеби процестегі маңызы.

Әдеби стиль жайлы ұғым. Стиль жеке жазушыға тән шығармашылық ерекшелік екендігі. Стильдік ерекшеліктің композиция мен сюжеттен, адам тұлғасын даралау мен өмір шындығын жинақтаудан, тіл мен суреттеуден танылатындығы. Қ.Жұмалиев стиль туралы.

Гете стильдің қалылтасу кезеңдері жайлы. Стиль мен әдістің бірлігі мен өзгешелігі. Әдістің өзгеруінің стильге әсер-ықпалы. Әрбір көркемдік әдістің, бағыт, ағымның өзіне тән стилі болатындығы. Стиль эволюциясы және шеберлік.