1.Қаржы тәуекелдерінің мәні

Қаржы тәуекелі кәсіпорын қаржылық институттармен (банктер, қаржылық, инвестициялық, сақтандыру компаниялары, биржалар және т.б.) қатынасы процесінде пайда болады.Қаржы тәуекелінің туындау себептері – инфляциялық факторлар, банктің есептік мөлшерлемелерінің өсуі, бағалы қағаздар құнының төмендеуі және т.б.

Қаржы тәуекелдері екі түрге бөлінеді:

1) ақшаның сатып алу қабілеттілігімен байланысты тәуекелдер;

2) капитал салымдарымен байланысты тәуекелдер (инвестициялық тәуекелдер).

8. «Фишер» моделі

Пайыздық ставканың жылжымалылығы (оның өзгеруі жиілігі, оның сипаттамасы, мөлшері) жоғарлаған сайын пайыздық тәуекелділік арта түседі. Пайыздық тәуекелдігінің формуласы "Фишер моделі" деп аталады және

келесі түрде болады:

i — r + р

і - пайызбен көрсетілген нарықтық мөлшерлеме

г — нақты пайыздық мөлшерлеме

р - күтілетін инфляция қарқыны

Базалық тәуекел - пайыз мөлшерлемесінің кұрылымының өзгеруіне байланысты туындайтын тәуекел. Ол келесі жағдайда туындайды: Егер депозиттерді тартқан пайыз мөлшері сол ресурстарды орналастырудағы базалық пайыз мөлшерлемелерден айырмашылығы бар болса. Базалық тәуекел әр түрлі пайыз ставкаларының өзгеруінің белгісіздігі нәтижесінде пайда болады.

20,23,26, 29. Операциялық тәуекел

Валюталық тәуекелдің құрылымы келесідей:

1. Коммерциялық ,яғни қарызданушылардың төлеуді қалау және оның мүмкіншілігінің болмауы;

2. Операциялық, валюталық шығындардыі тәуелді нақты операциялар негізінде. Бұл тәуекелде пайданы алу мүмкіншілігі жоқ деп қарас-тыруға болады.

Операциялық валюталық тәуекелді төмендетудің ең негізгі әдістері:

1. Хеджерлық

2. валюталық своп

3. трансляциялық

4. форфейтингтік

Хеджерлық – тәуекелдің жоғалту мүмкіндігінің азаю процесі, яғни әр түрлі тәуекел жасау валюталық позициясы болып табылады. Хеджер өз тәуекелін валюталық операциялар қатысушысына әкеледі. Егер ол фьючерстік сатып алса, онда басқа біреу сатуы қажет.

Валюталық своп – бұнда екі әр түрлі жағдай болады. Біріншісі параллельді несиелендіру жасайды, яғни екі жақ екі түрлі елде несиені бірдей мерзіммен қоюды және тәсілмен, бірақ әр түрлі валюта деңгейінде.

1. параллель (қосарлас) несиелерді рәсімдеу, мұнда екі түрлі мемлекеттегі екі тарап екі түрлі бағытталған, бірдей мерзімді және өтеу әдістері бірдей, бірақ әр түрлі валюталарда берілген несиелерді ұсынады.

2. Екінші нұсқа – банктер арасындағы валютаны спот мөлшер-лемесімен сату немесе сатып алу және мәмілені алдын ала келісілген күніне (болашақта) белгіленген спот мөлшерлемесімен қою (апару) келісімі.

Қосарлас несиелерге қарағанда своптар пайыз төлемін қоспайды

• активтер мен пассивтер бойынша тәуекелдерді өзара есепке алу немесе неттинг, мұнда банк басқарушылары валюта түсімін оның ағымынан шегеру арқылы тәуекел мөлшеріне әсер ету мүмкіндігін иеленеді.

• Басқа трансұлттық банктер (біріккен) неттинг әдісін қолданады, бұл әдіс валюталық мәмілелерді ірілендіру жолымен қысқартуда көрініс табады. Бұл мақсатта банктік несиелердің барлық бөлімшелерінің қызмет үйлестірілуі жоғары деңгейде болуы тиіс.

Своп – термині халықаралық қаржылық тұрғыдан алғанда 3 түрлі анықтама береді және де олар өте тығыз байланысты:

1. сатып алу және біруақыттағы форвардтық валюта сатуы

2. бір уақыттағы несиені екі валютамен көрсету

3. тәжірибені алмастыру, бір валюта негізінде екіншісіне негізделген.