3. Адам – қолды сәл-ақ тқмен түсіреді.

Ер бала,ұл бала – алақанды «в» әрпіне ұқсатып басқа басады.

Ер адам, еркек – алақанды ілмекке ұқсатып басқа басады.

Әйел – алақанды жаққа басады.

Қыз бала – алақанды жақтан жәймен төмен түсіреді.

Балалар – алақанды сол күйде оңға қарай сәл-ақ жоғарлатып алғашқы деңгейге қайтадан төмен түсіреді де қимылды жаңадан қайталайды.

Бөпе, нәресте – қолды «ы» әрпіне ұқсатып сәл-ақ жоғары – төмен жылжытады.

Жеткіншек, жас өспірім – саусақты «п» әрпіне ұқсатып бірнеше рет ерінге төмен түсіріп, мұрынға қайтарады.

Отбасы, әулет – екі қол дөңгелек қимылын жасап суреттегідей саусақтарын бір-біріне тірейді.

Әке, отағасы – алақанның қимылын өзгертпей иектің ортасына көшіреді.

Ана, шеше – алақанның қимылын өзгертпей, сол жаққа көшіреді.

Қыз(дочь) – үлкен саусақты кеудеге тигізіп 5-7 см төмен көшіреді, қайтадан кеудеге тигізеді де саусақты шапшаң «ч» әрпіне ұқсата көшіреді.

Ұл, бала(сын) – қолды «о» әрпіне ұқсатып кеуденің жоғары жағынан төмен түсіреді.

Әже,апа – қолды «а» әрпіне ұқсатып, жақтан айырмай, айнала жылжытады.

Ата – қолды «а» әрпіне ұқсатып иектің астына басып сәл-ақ бұрмалайды.

Әпке – оң қолды сол қолдың үстіне төмендетіп басады.

Аға – оң қолды төмендетіп сол қолдың үстіне басады.

Егіздер – қолдың қимылын өзгертпей бірнеше рет бір-біріне қосып ажыратады.

Үлкен аға– алақанды «д» әріпіне ұқсатып, қоспасынан бұрып сәл-ақ алдыға және жоғары жылжытады.

Апа,тәте– қолдың қоспасынан «я» әріпіне ұқсатып алақанды сыртқа, өзінен кейін бұрады. Саусақтар жақтан ерінге қарай бірнеше рет сырғып жылжыйды.

Жиен– сұқ саусақ пен ортаншы саусақты үлкен саусаққа орнатып, қолды жақтан сәл-ақалыстатып, шапщаң саусақты «л» әріпіне көшіреді.

Ағайын, туыс– екі қолды кезек-кезек төмендетіп көтереді де суреттегідей қимыл кезінде саусақтарды сәл бір-біріне тигізеді.

Ата-ана, әке-шеще-«әке» және «ана» деген екі қимылды қатарынан көрсетеді.

Ұрпақ, буын– оң қолдың саусағы сол қолдың саусағын айналып алдына түседі.Содан соң, сол қолдың саусағын айналып алдына түседі. Қимылды бірнеше рет қайталайды.

Үлкен– қолды «а» әріпіне ұқсатып суре ттегідей тез төменнен иекке тигізеді.

Кіші– алақанды кеуденің алдында жылжытып төмен түседі.

Күйеу, әйел– оң қолды «о» әріпіне ұқсатып сол қолдың саусағымен жүргізеді.( саусаққа сақина салғанын бейнелейді)

Жар, қалыңдық,күйеу жігіт– сол қолдың шынашақ саусағы оң қолдың шынашақ саусағын бірнеше рет айналады.Осы қимылдың бірнеше рет қайталайды.

Үйлену тойы – қолды «е» әрпіне ұқсатып саусақтарды ажырата түзейді де қолды «э» әрпіне ұқсата салып иықтан сәл төмен түсіреді.

Ажырасу, айырылысу – екі қолдың үлкен саусағын жылдам екі жаққа ажыратады.

Бойдақ – қолдың қоспасын «ф» әрпіне ұқсатып, бұрмай, кеудемен төмен түсіреді.

Кәрі – жақтың үстімен, қолды ақырын төмен жүргізеді.

Жас – қол қоспасын өзгертпей, жақтың үстімен бірнеше рет құлаққа қарай жылжытады.

Өмір сүру – екі қолды мықынға тигізеді.

Өлім – екі қолды «в» әрпіне ұқсатып жайлап айқастыра кеудеге басады.

Дүниеге келу, туу – екі қолды «ы» әрпіне ұқсатып бірінші қимылдан екінші қимылға суреттегідей көшіреді.

Өлу, қайтыс болу, мерт болу – алақанды «л» әрпіне ұқсатып сәл кеуденің алдынан алыстата, қолды қоспасынан аударып қысқа қимылмен төмен түсіреді.

Құрметтеу, қадірлеу, ардақтау – екі қолды «у» әрпіне ұқсатып бір мезгілде суреттегідей алдыға жылжытады.

Қалың, жуан – 1. Қолдың қоспасын «5» санына ұқсатып, қажет ауқымға ажыратып сәл төмен түсіреді. 2. Екі қол, бір мезгілде, алға-артқа сәл жылжып толық бетті бейнелейді.

Жіңішке,арық,жүдеу,өңсіз – қолдың саусақтары бір мезгілде жаққа басылып төмен жылжыйды.

Әдемі,әсем,көрікті,сұлу – саусақтар иекке қарай төмен сырғып бірігеді.

Өңсіз,ажарсыз – қолдың қоспасын «әдемі» деген қимылдан «жоқ» деген қимылға көшіреді.

Кедей – қолды «е» әрпіне ұқсатып саусақтарды суреттегідей шапшаң ашады.

Апат – екі қолдың қоспасын «н» әрпіне ұқсатып жайлап төмен түсіреді.

Бай – қолды «с» әрпіне ұқсата салып,үлкен саусақты жылдам кеудеге тигізеді.

Тақырып № 7. Үй. Үй жиһаздары. Ыдыс, азық-түлік.

Жоспар:

1.«Үй» тақырыбы бойынша ым-ишарамен айтуды түсіндіру туға үйрету.

2.«Үй жиһаздары» тақырыбы бойынша ым-ишарамен айтуды түсіндіру.

3. «Үй жиһаздары» тақырыбы бойынша ым-ишарамен айтуды түсіндіру

4.Дактиль және жест тілінде айтуға үйрету.

1.Антенна – оң қолдың сұқ саусағын сол қолдың сұқ саусағына тигізеді.

Балкон – екі қолдың «ы» әрпіне ұқсатып, өзгертпей, суреттегідей екі жаққа ажырата бұрып, қимылды жалғастырады.

Былау (жуынатын бөлме) – екі қолды бір мезгілде кеуденің үстімен жоғарыдан төмен түсіреді де, қимылды бірнеше рет қайталайды.

Монша – «жуыну» кейпін көрсетіп «сыпыртқы» қимылын қосып бейнелейді.

Жуыну – екі қолды бір мезгілде кеуденің үстімен жоғарыдан төмен түсіреді де,қимылды бірнеше рет қайталайды.

Қақпа,дарбаза – екі алақанды өзінен кейін және өзіне қарай бұрады.

Есік – оң қолдың алақаны оңға қарай бұрылып «ашылады».

Үй – екі қолды «в» әрпіне ұқсатып, үй шатырын бейнелеп бір-біріне қосады.

Душ – алақанды ажыратып суреттегідец төмен түсіріп «су» ымын көрсетеді.

Қаша,дуал,шарбақ – екі қолды «4» санына ұқсата салып, қалпын өзгертпей екі жаққа ажыратады.

Құлып – қолды «о» әрпіне ұқсатып бір-біріне суреттегідей тіркейді де оң жақ алақанды «ілгек» ымына көшіріп сол қолдың алақанын сырып төмен жылжытады.

Кафель – қолды «э» әрпіне ұқсатып екә тәсілде оңға қарай қимыл жасайды.

Шатыр – екі қолдың саусақтарын бір-біріне тіреп суреттегідей екі жаққа баяу ажыратады.

Ас үй – екі қолдың қоспасын «к» әрпіне ұқсатып суреттегідей жоғары және төмен кезектейді.

Тұсқағаз – екі қолды суреттегідей бір мезгілде төмен түсіреді.

Терезе –қолды «ы» әрпіне ұқсатып, суреттегідей,саусақтарын алға қарай жылжытып төмендетеді.

Паркет– саусақтың қоспасын өзгертпей суреттегідей қолды сәл-ақ алға жылжытады.

Еден – сұқ саусақты төмен сілтейді.

Төбе – сұқ саусақты жоғарыға бағыттайды.

Көрші – екі қолдың жұдырығын бірнеше рет суреттегідей бір-біріне тигізеді.

Қабырға – екі қолды бір мезгілде суреттегідей өз алдында жоғарыға көтереді.

Телефон– қолдың қоспасын «у» әрпіне ұқсатып суреттегідей құлаққа басады.

Дәретхана,әжетхана– қолды бірнеше рет суреттегідей басқа тигізеді.

Факс – алақанды сырғытып суреттегідей алға және жоғары жылжытады.

Желкөз,желдеткіш – оң қолдың алақанын суреттегідей сол қолдан айырмай өзінен кейін бұрады.

Шатырдың асты – қолдың қоспасын «э» әрпіне ұқсатып суреттегідей, самайға тиіп сұқ саусақ бірнеше рет бүгіледі.Содан соң суреттегідей саусақты түзеп жоғары сілтейді.

Электр тоғы – үлкен саусақты алақанның ортасына тіреп алақаннан сәл алыстады да суреттегідей бір мезгілде саусақтарды тез жаяды.

Қабат – қолды «э» әрпіне ұқсатып сол жақтан суреттегідей оң жаққа жылжытады.