16 Кесте

Препараттар	Енгізілу әдістері	Енгізілу аралығы (сағат)	Емнің ұзақтығы (күндер)	Бір реттілі ең жоғарғы мөлшері
Бензилпенциллиннің натрий тұзы	б/е к/т аорта/і	4 6 – 12 24 – 48	7 – 30 10 – 12 4 – 6	20.000.000-25.000.00Б 10.000.00-20.000.000Б 1.000.000Б
Метициллинның натрий тұзы	б/е к/т	4 – 6 4 – 6	10 10	1 – 10 г 1 – 20 г
Оксациллиннің натрий тұзы	б/е к/т	4 – 6 4 – 6	10 10	0,25 – 0,5 г 0,25-0,5 г
Ампициллинның натрий тұзы	б/е к/т	4 – 6 4 – 6	10 – 12 10 – 12	0,25 – 1 г 0,25 – 1 г
Карбенциллин	б/е к/т	4 – 6 4 – 6	18 дейін 18 дейін	1-2 г 5 – 8 г
Цефалоридин (цепорин)	б/е к/т	8 12	10-12 10 – 12	0,3 – 1,3 г ең жоғарғы 40 г дейін 0,5 – 2 г, ең жоғарғы 6 г дейін
Цефалотин (кефлин)	б/е /кт	4 – 6 4 – 6	10 – 12 10 – 12	0,35 – 1 г, ең жоғарғы 2 г дейін
Цефозолин (цефамизин)	б/е к/т	4 – 6 4 – 6	10 – 12 10 – 12	0,2 – 0,35, ең жоғарсы 1 г дейін
Эритромицин фосфат және аскорбинат	б/е к/т	4 – 6 4 – 6	10 – 12 10	0,2 г 0,5 г
Олеандомицин фосфат	к/т	4 – 6	10	0,5 г
Ристомицин сульфат	к/т	2 – 3	7 – 10	0,5 г
Ванкомицин	к/т	4 – 6	7 – 10	0,5 г
Линкомицин хлорид	б/е к/т	4-6 4-6	7 – 10 7 – 10	0,5 – 0,6 г 0,5 – 0,6 г
Новобиоциннің натрий тұзы	ішуге	2 – 4	4 – 6	1 – 2 г
Фузидин натрий	ішуге	8 – 12	10	0,5
Хлорофилипт	ішуге к/т	8 – 12 24	7 – 10 -	0,2 – 0,3 г ең жоғарғысы 0,5 2 мл, 0,25 % ерітіндісі 38 мл нат-рий хлоры-ның Изотониялық ерітіндісімен бірге
Тетрациклин гидрохлориді	б/е	8 – 12	18 дейін	0,1 г
Трикоциклин	б/е к/т	12 – 24 12 – 24	18 дейін 18 дейін	0,1 – 0,25 0,1 – 0,25
Окситетраци-клин гидрохлориді	б/е	8	18 дейін	0,1 г
Морфоциклин	к/т	12 – 24	18 дейін	0,15 – 0,3 г
Хлортетрацик-лин	к/т	8 – 12	10 – 12	0,1 – 0,15 г
Олеморфоцик-лин	к/т	8 – 12	7 – 10	0,25 г
Сигмамицин	к/т	12	7	0,25 г
Тетраолеан	б/е к/т	18 – 12 12	7 7	0,1 г 0,25 г
Левомицитин сукцинат натриі	б/е к/т	8 – 12 8 – 12	14 дейін 14 дейін	0,5 – 1,5 г 0,5 – 1,5 г
Стрептомицин	б/е	12	10 – 12	0,5 – 1 г
Канамицин	ішуге, б/е к/т	6 – 8 6 – 8	7 – 10 7 – 10	0,5 г 0,5 г
Гентамицин	б/е	8	7 – 10	30 – 40 мг
Мономицин	б/е	8	7 – 10	0,25 – 0,3 г
Рифамицин	б/е	8	12	0,25 г
Фурагин	ішуге	8	14	0,1 – 0,2 г
Фурагин калий ерітіндісі	к/т	12 – 24	10 – 12	0,5 г
Фурозолидон	ішуге	6	5 -10	0,2 г
Фуродонин	ішуге	6 – 8	10 – 14	0,2 г
Фурозолин	ішуге	6 – 8	14 дейін	0,1 г
Сульфамонометаксин	ішуге	12 – 24	7	0,5 – 1 г
Бактрим(бисептол II) – суль-фаметоксазол + триметоприм	ішуге	12	15	0,16 – 0,8 г
Диоксидин	к/т	24	10 – 12	1 – 1,2 құрғақ зат
Метронидозол (трихопол II)	Ішуге к/к - көк тамырға; б/е – бұлшы-қетке; аорта	12	10	1 г

Пенциллинге немесе басқа антиби-отиктерге аллергиялық реакция туын-дауында, сепсистің антибактериялық

емі ретінде фузидин тағайындауға бо-лады.Фузидин пенциллиназа түзетін және басқа антибиотиктерге резист-ентті стафилакокктарға қарсы өте тиі-мді антибиотик. Оның 60% сүйек тін-дерінде, шеміршекте, іріңді жалқықта және өлеттенген тіндерде жинақтал-атын қасиеті бар. С.М. Невашинның және И.П.Фоминаның (1980) мәліме-ттері бойынша, оның жоғарғы концен-трациялық мөлшері бактерицидті әсер етеді.

Улылығы жоғары болса да, қасие-ті фузидинге ұқсас препараттар қатар-ына новобиоцин және ристмицин жатады. Біріншісін стафило-коккты және пневмококкты, ал екіншісін нег-ізінен стафилококкты инфекциясында қолдануға болады. Антибиотиктердің екеуі де қабыну процесіндегі қышқы-лды ортада өздерінің белсенділігін жо-ймайды. Ристомицин гематоэнцефали-ялық тосқауылынан өтіп, ликоворда және лимфада жинақталады. Кемшін қасиеттерінен, оның бірсыпыра анти-биотиктермен, сульфаниламидтермен, аналгинмен, амидопиринмен (пирами-дон) үйлесімділігі жоқтығы, сепсистің емінд еескерілуі тиіс.

Сепсистің емінде кең қолданыла-тын рифампицин 98% жағдайда стаф-илокктарға қарсы әсер етеді. Бұл ант-ибиотик өте жоғары бактерицидті қас-иетімен жасуша ішінде шоғырланған микробтарды жоятын мүмкіндігі бар. Рифампицинді эритромицин мен, лин-комицинмен, фузидинмен, аминоглик-озидтермен бірге қолданғанда, антиб-актериялық қасиеті арта түседі.

Іріңді инфекцияда жиі қолданыл-атын антибактериялық препараттард-ан аминогликозид қатарына жататын антибиотиктерді атап көрсеткен жөн. Солардың ішінде мономицин ерекше орында. Мономициннің анаэробтарға және басқа да көптеген патогенді мик-робтарға әсері жоғары бола тұра, стре-птококк пен іріңді көк таяқшаларға белсенділігі төмен. Мономицин бұл-шықетке енгізілгенде, оның іріңді ош-ақтағы концентрациясы қандағы кон-центрациясынан 1 – 2 есе жоғары. Сө-йте тұра, А.М. Маршактың (1978) зерттеулерінен анықталғандай, моном-ицинді кеңінен қолдануға болмайды. Себебі, оның жоғарғы от және нефр-отоксинді қасиеттері бар. Сондықтан, оны тек эшехери таяқшасынан туын-даған сепсисте қолданған тиімді. Осы топтағы антибиотиктер арасында кан-амицин клиникалық тәжрибеде кеңі-нен қолданылады. Бұл кең спект ор-лы, антибактериялық белсенділігі аса жоғары, бактерицидті және бактерои-статикті қасиеттерге ие антибиотик. Канамициннің бактерицидті және бак-теристатикті әсер етуші концентраци-ясының аралығында айтарлықтай айы-рмашылық жоқтығы, оның жоғарғы концентрациялық мөлшерінде бактер-ицидті әсері арта түсуі, сепсистің шир-ығу және катаболизм сатысында қол-дануға мүмкіндік береді. Антибиотик-тің улы қасиеті төмен. Резервтік қата-рына жататыны ескерілетін болса, оны аса қажетті жағдайда ғана тағайынд-аған тиімді.

Кейінгі кездері клиникалық тәжіри-беде кеңінен қолданылып жүрген анти биотиктердің бірі – гентамицин. Ол стафилококктарға, іріңді көк таяқша-лы микробтарға және протея топтар-ына тұрақтылығы жоғары, кең спек-торлы қасиеті бар антибиотик. Оның белсенділігі осы микробтар тобынан туындаған сепсисте де жоғары (Нав-ашин С.М., Фомина И.П., 1980). Әйтсе де, бірсыпыра авторлардың көзқарас-тары бойынша, оның стафилококкта-рға қарсы белсенділігі күмән тудыру-да. Гентамициннің көк бауырда имму-ндық жасушаларының белсенділігін тежеуі және қан сары суының агглют-ининдер титрін төмендетуі, иммун-одепрессиялық қасиеті ескеріліп, оны пентоксилмен бірге тағайындаған дұ-рыс.

Антибиотиктер арасынан тетраци-клин қатарына жататын жартылай си-нтезделу жолымен алынатын мет-ациклин түзілістерін (рондомицин), доксициклин (вирамицин) мен глиокц-иклинді атап көрсететкен жөн. Қан ар-насында 24 сағат сақталатыны, мөлш-ері азайтылып енгізілгеннің өзінде әс-ері жойылмауы, оларды кеңінен қол-дануға мүмкіндік береді. Сепсистің емінде гликоциклинді тамшылатып н-емесе ағымын азайтып көктамырға енгізу жақсы нәтиже береді. (С.И.-Ашбель және т.б., 1967).

Нитрофуран қатарындағы препара-ттардың қасиеттері кең спекторлы ан-тибиотиктерге ұқсас. Улылығы төмен және дисбактериоз, кандидоз сияқты асқынуларын тудырмайды. Оларды антибиотиктермен бірге қолданғанда, микробтарға қарсы әсері арта түседі (синергизм). Нитрофуран қатарында-ғы препараттар бактерицидты қасие-ттерімен қоса, ретикулоэндотелий жү-йесінің (РЭЖ) қызметін арттырады және фагоцитоз жүйесінің қызыметін жоғарылатады. Аталмыш препараттар-ға микробтардың тұрақтылығы ұзақ уақытқа дейін қалыптаспайды.

Жалпы іріңді инфекцияда нитрофу-ран тобына жататын фурагин 0,5 мөл-шерінде көктамырға тәулігіне 1 – 2 рет енгізіледі, ал фурозолидон, фуродон-ин және фурозолин антибиотиктермен бірге қолдануға болады.

Сульфаниламидтер бактеристатик-ті, дене қызуын төмендететін, аллер-гияға және микробтардың улы өнім-деріне қарсы қасиеттерімен кеңі-нен белгілі. Сепсисте сульфаниламидтер-ді тек антибиотиктермен бірге қолд-анған тиімді. Улылығы өте төмен жә-не асқынулар тудырмайтын по-лисул-ьфаниламидтер мен әсері ұзақ уақытқа созылатын сульфаниламидтер сепси-стің емінде өте тиімді саналады. Депо-сульфаниламидтер қатарына сульф-амонометоксин, сульфадиме-токсин, сульфатридазин және сульф-лен жата-ды. Шетел клиницистері антибактери-ялық препараттар арасында метрон-идозолды өте тиімді деп санайды. Бұл препарат анаэробты және газ түзбей-тін аэробтар қатарындағы (анаэробты стрептококктар, бактеройдтар, пептик-окктар) микробтарға қарсы қолдан-ғанда өте жақсы нәтиже береді. Преп-араттың қолданылу ұзақтығы 10-12 тә-улік.

Сепсистің иммундық емі. Сепсис-те қолданылатын антибиотиктерробт - ардың антигенді әсерін төмендетсе де, науқастың жалпы иммундық қорғаныс күшін әлсірететіні белгілі. Осыған байланысты, сепсистің емін ұйымдас-тырғанда, иммундық емді бірге жүрг-ізу қажетігі естен тыс қалмауы тиіс. Иммундық емнің жалпы мақсатықан арнасындағы микробтық уларды бейт-араптау және ағзаның анатоксин бөлу қабілетін жоғарлату. Сепсистің қозд-ырғыштары, әдетте стафилококктың жеке өзі немесе олардың басқа микр-обтармен бірлескен түрлері болуына байланысты, иммундық емнің негізгі мақсаты – стафилококктық уыттарды бейтарапау. Стафилакоккты инфекци-яда ағза микробтардың биологиялық негізіне байланыссыз альфаанаток-син бөледі. Альфаанатоксин стафил-ококка туындайтын имунитеттің шир-ығу көрсеткіші (Балоян Л.Б., 1969). Альфаанатоксин титрі деңгейінің көр-сеткіші, ағзаның улану дәрежесіне тік-елей байланысты және оны клиник-алық, иммунологиялық зерттеулерім-ен анықтап білуге болады.

Осы айтылғандарды ескеріп, ағза-ның сепсистік уыттануында, алғашқы кезеңде пассивті иммундық емімен (дайын анатоксинді препараттарын енгізу) бірге антибиотиктер, нитрофу-рандар немесе сульфаниламидті преп-араттар мен гемостазды реттейтін дә-рі-дәрмектер тағайындалуы тиіс. Пасс-ивті иммундық емі ретінде гиперим-мунды антистафилококкты иммуногл-обулин және бактериофаг тағайында-лады. Ағзаның иммундық қорғаныс күшін жоғарлату мақсатымен қанның өзін, немесе оның құрамындағы ақу-ызды және биологиялық белсенді пре-параттарды енгізуге болады.

Стафилококқа қарсы антистафило-коккты плазма енгізілгенде, қанда ант-идене және антитоксилизин (томбоц-ит текті, бактерицидтік қасиеті бар ақ-уыз) түзуі, агглютининдердің деңгей-ін өсіреді. Оны аралығы 1 – 2 тәулік өткізіп, 200 – 250 мл көктамыр-ға 7 – 10 күн енгізу жақсы нәтиже береді.

Сепсистің емінде антистафилак-оккты гаммаглобулин тағайындау ти-імді. М.В. Земскованың және т.б., (19-69) мәліметтері бойынша, антистаф-илакоккты гаммаглобулин ағзада ант-иденелерді тек пассивті түрде ғана қа-лыптастырып қоймай, сондайақ бейс-пецификалық емес иммунитеттін арт-тыруға да септігін тигізеді. Сепсистің немесе ауыр дәрежелі іріңді инфек-цияның емінде антистафилакоккты га-мма глобулинді 4 - 5 мл 7-10 тәулік бойы бұлшықетке енгізгенде, науқас-тың дене қызуы төмендеп, іріңді жара тез тазарады, лейкопоэздің белсенді-лігі артып, ақуыздың метоболизмі жа-қсарады. Антистафилакоккты гамма-глобулин енгізілгеннен кейін 5 - 7 күн өткен соң альфаанатоксин көрсеткіш-інің өспеуі, стафилококктік токсиден-рдің бейтарапталуымен байланысты.

Стафилококктардың антибиотикт-ерге резистенттілігі жоғары болғанда бактерифаг тағайындаса, токсиндер-дің көп мөлшерде босап шығуы жүректің қызметін бұзады немесе науқас коллаптойды жағдайға енеді. Сол себептен, оны көктамырға немесе бұлшықетке енгізгеннен көрі, бірін-шілік немесе метастазды іріңді ошақ-тарын өңдеуге қолданған тиімді.

Пассивті иммундық емді сепсистің алғашқы кезеңдерінде, ағзаның уыт-тану деңгейі әлі де болса жоғары болмай тұрғанда тағайындаған дұрыс. Сөйте тұра, иммундық емі тек жоғар-ыда көрсетілген препараттармен ғана жүргізілетін болса, инфекцияның өр-шу қауіпі болуы мүмкін. Себебі дайын антиденелерді сырттан енгізгенде, ағ-заның өз иммуноглобулиндерінің түзі-луі төмендейді. Осыған байланысты, пассивті иммундық ем Тлимфацитте-рінің белсенділігін жоғарлатуға бағыт-талған еммен бірге жүргізілуі тиіс. Осы мақсатпен стафилакоккты ан-атоксин тағайындалады. Анатоксин-нің емдік қасиеті негізінен науқастың өз қанында түзілетін анатоксин титрін жоғарылатуымен байланысты. Антис-тафилакоккты анатоксин ағзаның ста-филококқа карсы спецификалық және бейспецификалық қорғаныс механиз-мін үстемдейтін препараттар қатарына жатады. Сондай-ақ, оның ағзаны дес-енсибилизациялау қасиеті бары белг-ілі.

Стафилококкты анатоксинді қолда-нылудың бірнеше жобасы бар. В.И. Стручков және т.б., (1973) анатоксинді мына жобамен егуді ұсынады: 3 күн өткізіп өсу мөлшерімен (0,1 мл бастап

2 мл дейін) 10 рет егеді. Антистаф-илококктің тиімділігін мына көрсет-кіштермен бағалауға болады:

• клиникалық белгілерінен (дене қы-зуының төмендеуі, жарадан бөлінетін іріңнің азаюы, жаңа грануляциялық тіндер пайда болуы және т. б.);

• стафилококк уының гемолитикті қасиетінің бейтарапталу реакциясы (Г.В. Выгодчиков бойынша);

• лейкограмма көрсеткіштерінің жақсаруы.

Сепсисте, әсіресе бактериялық шок-та өтетін қантамыр жүйесі қызметінің бұзылыстары арасында ең маңыздысы гемодинамикалық бұзылыс (Савельев В.С. және т. б., 1976; Каншина Н.Ф., 1980). Мұндайда жүргізілетін трансф-узиялық емнің көлемі гиповолемия бұзылысының айқындылығына және су тапшылығына байланысты. Гипов-олемиялық бұзылысының айқындыл-ығы орталық көктамыр қысымымен (ОКТҚ), айналымдағы қанның көлем-імен (АҚК), бүйректің зәр бөлу қабіл-етімен (диурездің сағат сайынғы көрс-еткіші) анықталады. Осы көрсеткіш-терге сүйене отырып, ерітінділердің енгізілу көлемі анықталады. Сөйте тұ-ра, гиповолемияны тек қанның транс-фузиясымен реттеуге болмайды және ол қатерлі де. Себебі, мұндай әрекет алғашқыда жақсы нәтиже бергеннің өзінде, ол ОҚТҚ реттемек түгіл, қанның пішінді элементтерінің аггре-гациясын арттырып, микроциркуляци-ялық бұзылысын тереңдете түсіреді. Сол себептен, сепсистің трансфузия-лық емін алғашқыда көп электролитті изотоникалық Рингер, Юста, Гартман, Дарроу сияқты ерітін-ділермен немесе глюкоза ерітіндісін (10%, 5%, 2,5%) инсулинмен бірге (1Б 4 г кұрғақ

глюкоза есебімен) көктамырға енгіз-ген жақсы нәтиже береді. Сепсистің қарқынды емінде бірінші күннен ба-стап гепарин тағайындалуы тиіс (ба-ктериялық шокта міндетті түрде!), себебі ол қан арнасындағы эндотокс-иннің зиянды әсерін тежейді.

Жоғарыда аталған ерітінділерді же-делдетілген диурез ретінде қолданып, дезинтоксикациялық ем деп қарасты-руға болады. Осы мақсатпен Т.В. Ша-ак және т.б., (1979) жеделдетілген диу-рез ретінде су-тұзды ерітіндісін қолд-ануды ұсынады. Сонымен қоса 10% - 20 мл калий хлориді ертіндісін, 10% - 50 мл натрий хлориді ерітіндісін, 1% 300 мл калий хлориді ерітіндісін, 25% - 20 мл магний сульфатын, 10% - 1 л глюкоза ерітіндісін енгізуге болады.

Жүректің қан айналымын жақсарту мақсатымен кальций препараты енгізі-лгеннен кейін жүрек гликозидтерін (дигоксин, изоланид) тағайындаған дұрыс. Бұл препараттар натрий хлори-дінің изотоникалық ерітіндісімен бірге енгізілуі тиіс. Сондай-ақ осы мақсат-пен, артериялық қысымы реттелген-нен кейін эуфилин ерітіндісін енгізу жақсы нәтиже береді. Жүрек гликоз-идтері міндетті түрде сепсистің кеш-енді емінің құрамына кіруі тиіс. Кей жағдайларда бұл препараттарды 2-3 апта бойы қолдануға тура келеді. Кейін оларды ішкізуге де болады (па-нтозид, дигоксин және т. б.).

Жүрек қызметі бұзылысын реттеуге арналған емінің нәтижелілігін қан там-ыры соғуынан, артериялық қысымын-ың дұрысталуынан, тіндердің домбы-ғуы қайтуынан және бауырдың өл-шемі қалпына келуінен, жүректің қыз-меті жақсаруынан (ЭКГбойынша) бай-қауға болады.