Одонтогенді созылмалы инфекцияның өршу себептері

Одонтогенді созылмалы инфекция-лық ошақтың және науқастың ағзасы аралығында тұрақтылы тепе-теңдік қа- лыптасуына, ошақты шектейтін дәне- кер тінді шеңбер түзілуі өте маңызды. Ол микробтар мен уыттардың айнала-сындағы тіндерге тарауына және қан арнасына енуіне тосқауыл қояды. Сон-ымен қоса, дәнекертінді шеңбер инфе-кциялық ошаққа иммунитеттің гумор-альдық және жасушалық факторлары өтуіне де мүмкіндік бермейді. Осыла-йша қалыптасқан тепе-теңдіктің тұрақтылығын, инфекциялық ошақтан микробтардың және тіндердің ыдырауынан кейінгі өнімдердің тіс түбір өзегімен, кейде жыланкөзімен және периодонт саңылауымен ауыз қуысына элиминациялануымен түсіндіруге болады.

Инфекциялық ошақ пен науқастың ағзасы аралығында қалыптасатын теп- етеңдіктің бұзылуын, соның салдары- нан қабыну процесі өршуінің және ин-фекциялық процестің алғашқы шоғы-рланған орнынан басқа аймақтарға та-ралуының себептерін түсіну, іріңді қа-быну процестері дамуының алдын ал-уға мүмкіндік береді.

Инфекциялық процестің қабыну ошақтан айналасындағы тіндерге тар- ауы және өршуі, тіс түбір өзегі тағам- мен немесе бітекпен (пломба) бітеліп, соның салдарынан жалқықтың шығу- ына кедергі болуы, микробтардың па- тогенділігін арттырады.

Тіс түбір аймақтарында ұзақ уақыт шоғырланған созылмалы одонтогенді инфекцияның (созылмалы периодонт-иттің) төрт өршу себебін атап көрсету- ге болады:

• тіске түскен күш (тісжегі қуысын емдегенде биік қойылған бітек, тістің жарақаттануы және т.б.) тіс түбір ұшы аймағында шоғырланған инфекциялық ошақты шектейтін дәнекер тінді қаптаманың бүтіндігін бұзып, инфекцияның көршілес аймақтарға тарауы.

Дәнекертінді қаптамамен шектелген созылмалы инфекция (патогенді микр- обтар мен олардың тіршілігіндегі өні- мдері) грануляциялық тінде ұзақ уа- қыт «мүлгіген» күйінде сақталады. Ті- стің оқыс жарақаттануында (тіске тү- скен салмақтан, күштен) қаптама іш- інің қысымы артып, Паскальдің «ос- мос» заңы бойынша жан-жаққа тең тарайды. Осының нәтижесінде, дәне- кер тінді қаптаманың бүтіндігі бұзыл- ып, инфекция сыртқа шығады. Кейін дәнекер тінді қаптаманың ішіне (инфе- кциялық ошаққа) ағзаның жасушалық және гуморальді қорғаныс күштерін атқаратын жасушалар енуінен, антиг- ен-антидене кешені түзіліп, қабыну медиаторлары босап шығады. Кейде «себепші» тіс жұлынғанда, инфекция- лық ошақты шектейтін дәнекер тінді қаптама тіс түбірімен бірге алынып, қабыну процестің дамуына мүмкіндік тумайды.

• созылмалы қабыну процесі өршу- інің келесі себебі – инфекцияның шо- ғырланған орнындағы концентрация-сы және патогенділігі артуы. Әдетте, дәнекертінді қаптаманың ішінде шоғ- ырланған инфекцияның әлсін-әлсін сыртқа шығып тұру мүмкіндігі болмаса (тіс қуысы немесе тіс түбір өзегі біте-луінде), микробтардың саны мен уыттарының концентрациясы артады. Осының нәтижесінде патогенді инфекцияның қатысуымен дәнекер тінді қаптаманың қабырғасына антиген-антидене кешені бекіп, қабыну процесінің дамуына бастама береді.

• қалыпты жағдайда тіс түбір ұшы аймағында шоғырланған инфекциялық ошақты шектейтейтін дәнекер тінді қаптама микробтар мен ағзаның аралығындағы қалыптасқан тепе-теңдікті сақтайды. Ағзаның иммундық күші уақытша жоғарылауында (ыстықтан, тоңғанда, науқастың көңіл-күйінің тұрақтылығы бұзылғанда және т.б.), қалыптасқан тепе-теңдік бұзылып, микробтардың және улы өнімдерінің концентрациясы артып, қабыну процесі дамиды.

• созылмалы одонтогенді инфек-цияның өршуіне жоғарыда көрсетілген үшінші себептің керісінше әсері (ағ- заның иммундық күші уақытша төм- ендеуі) себеп болады. Мұндай жағдай жұқпалы аурулардың (тұмау, қызыл- ша, баспа т.б.) жедел түрімен ауырғ- ан науқастарда байқалады. Осыған ба- йланысты, инфекциялық ошақты шек- тейтін дәнекер тінді қаптаманың өткіз- гіштік қасиеті артып, микробтар және олардың уыттары пародонт тіндерін- де қабыну процесін тудырады.