Қабыну аруларының қарқынды емі

Бет-жақсүйек аймағының іріңді қаб-ыну ауруларымен сырқаттанған науқ-астардың емі тиімді болу үшін, оны дұрыс ұйымдас­тыру шаралары қара-стырылуы тиіс. Алдымен шешілетін басты мәселе мұндай науқастар (қа-рқынды емін қажет ететін) қай ме-дициналық мекемеде, қай саладағы дәрігерлердің қатысуымен ем жүр-гізілуі тиіс деген сауалға жауап табу. Көп жылдардан бері қалып­тасқан тәжірибеге жүгінетін болсақ, мұндай науқастар жалпы аурухана кұрамы-ндағы хирургиялық стоматология бө-лімшесінің қарқынды емін жүргізуге арналған бөлмеге (палатада) жатқы-зылып емдеуі қажет. Осы мақсатпен әдей ұйымдастырылған бөлмеде бет жақсүйек аймағының асқынбаған, нор-мергиялық ағымындағы іріңді қабыну процестерімен сырқаттанған, ілеспе соматикалық аурулары жоқ науқастар жатқызылып емделеді. Әдет­те, бет жақсүйегінің хирургі мұндай науқа-старды өзінің бақылауына алып емдеуі тиіс. Бет - жақсүйек аймағының бір-неше шел кеңістіктеріне тараған, ас-қынуға бейім, ауыр дәрежелі іріңді қабыну процестерінде және декомпен-сацияланған ілеспе со­матикалық аур-улары бар науқастар аурухананың жа-нсақтау бөлімшесіне жатқызылып, он-ың еміне бет жақсүйек хирургінен ба-сқа те­рапевт, неврапатолог, реаним-атолог және қажеттілігіне қарай т.б. дәрігерлер қатыстырулары тиіс.

Келесі шешілетін мәселе - мұндай науқастарды жан-жақты зерттеулер жүргізе алатындай мүмкіндігі (қан, зәр, бак­териологиялық, биохимиялық, функциялық, рентгенологиялық, гип-ерболиялық бөлімшелері және білікті мамандар) бар емдеу мекемесіне жат-қызылуы. Бет-жақсүйек ай­мағы-ның іріңді қабыну аурулары күрделі анат-омиялық және топографиялық оры-ндарда өтетіндіктен, бұл патология-лық процесс шұғыл және кешіктіруді күттірмейтін ем жүргізуді қажет етеді. Бір-екі күн, тіптен бірнеше сағат кешіктіріліп жүргізілген емнің аяғы, кейін түзеуі үлкен қиындық және, науқастың өміріне қауіпті асқынулар тудыра-тынын естен шығармаған жөн. Патологиялық процестің алғашқы кезеңінде (зерттеулер қорытын­дылары дайын болғанша) жүргізілетін ем аса тиянақтылықты қажет етеді.

Бет-жақсүйек аймағының ауыр, ас-қынуға бейім, науқастың өміріне қауіп төндіру дәрежелігі жоғары іріңді қа-быну ауруларында, міндетті түрде антикоагулянттар тағайындалуы қаж-ет. Себебі, іріңді қабыну аурулары-ның көпшілігі гиперкоагуляциялық (қанның ұю қасиеті артуы) және ми-кроциркуляциялық бұзылыстарымен өтетіні белгілі. Сөйте тұра, кей жағ-дайларда қанның коагулограмма қор-ытындысы жедел іріңді процестің клиникалық сипатына сәйкес бола бермейтін гемостаздың әртүрлі көр-сеткіштерін байқатуы мүмкін. Коа-гулограмманың тез өзгеруі және әр түрлі көрсеткіштерімен сипатталуы көптеген факторларға байланысты. Айта­лық, жедел іріңді қабыну проц-естерімен ауырған науқастардың операция алдындағы коагулограм-малық көрсеткіштері гипероагуляция­лық жағдайын көрсетсе, дерттің клиникалық белгілерінен тромбоз­дың сипатын байқауға болады; ал қанның гипокоагуляция­лық жағдайында, кер-ісінше, фибринолитиктік қансырау бе-лгілерімен сипатталуы мүмкін. Кли-никалық тәжірибеде кездесіп тұратын осындай мысалдарды айтуымыз, әр-ине қабыну процесіне тән коагу-лограммалық көрсеткіштерін мүлдем теріске шығару емес, керісінше, жедел іріңді қабыну ауруларының қарқынды емін-де зертханалық мәліметтерінің маңыздылығын ескеру, кей жағдайда оларды "сағат сайын" бақылап тұр-удың қажеттілілігін еске салу. Әрине, клиникалық тәжірибеден алынған мұ-ндай мысал­дарды көптеп келтіруге болады, әйтсе де мақсат мұнда емес, мақсат бет-жақсүйек аймағы іріңді қабыну ауруларының емін тағайынд-ағанда, оны дұрыс ұйымдастырудың маңыздылығын, қажеттілігіне қарай басқа саладағы дәрігер мамандары-мен кеңес жүргізіп, оларды еміне жұ-мыл­дыру; қабыну процесіндегі жергілікті патоморфологиялық және ағзада өтетін жалпы патофизиолог-иялық бұзылыстарына қарай дәрі - дәрмектерді дұрыс тағайындауды дәр-ігерлерге қатаң ес­керту.

Бет-жақсүйек аймағының кешенді емінде хирургиялық емін басты деп санау , әрине дұрыс емес. Кешенді ем уақытылы жүргізілуі және диаг­нозына сәйкес тағайындалуы, әдетте науқа-стың жалпы жағдайы­на, қабыну проц-естің ауырлық дәрежелігіне, өте сирек жағдайда, операцияның түріне байла-нысты.

Іріңді қабыну процесі жедел және үстемді ағымда өтуінде немесе ­ емх-анаға жатқызылған науқастың жалпы жағдайы өте ауыр дәрежеде болса, кешенді емнің қарқынды бөлімі опе-рацияға дейін жүргізіліп, кейін де жалғастырылуы тиіс. Науқасқа зертте­улер жүргізілгеннен кейінгі мәлі-меттер сараптаудан өткізілген соң, қарқынды емнің көлемі мен сапасы өзгертіледі. Әдетте, қарқынды емі қан айналым және тыныс алу жүйелері жұмыстарын реттеуге, сонымен қоса инфекциялы токсикалық бұзылыста-рдан туындаған ағзадағы күрделі патологиялық өзгерістерді реттеуге бағытталады. Мұнда ең алдымен мик-роциркуляциялық, жүрек қантамыр жүйелері жұмыстары мен метаболизм бұзылыстары және тыныс жетіспе-ушілігі ескерілуі тиіс.

Қанайналым бұзылыстарын реттеу, әрине күрделі де көп ас­пектілі. Мұн-дағы негізгі мақсат қанайналым жүй-есінің бұзылыстарын және тіндердің микроциркуляциялық ауытқуларын реттеумен қоса, оттегін иге­руге және метаболизмнің дұрыс өтуіне оңтайлы жағдай туғызу (Белоярцев Ф.Ф.,1977). Осы мақсаттың жүзеге асырылу жол-дары көп бола тұра, патологиялық бұ-зылыстардың негізгі себебі анықта-лып болмайынша, емін жүргізу нәт-ижелі мүмкіндік, тіптен оның өзі кей-де зиянды болуы да ғажап емес .

Орталық қанайналымын және тін-дердің микроциркуляция­лық бұзылыс-тарын реттеу үшін, арнайы дәрі - дәрмектер немесе әдістік технологи-ялар қолданылады. Негізінен осы мақ-сат­пен жүргізілетін инфузиялық емі (кей жағдайда ол да қарқынды ем ретінде жүргізіледі), ағзаның барлық жүйесі мен мүшелерінің бұзылыстар-ын реттеу үшін қажет.

Н.Г. Груздевтің (1978) айтуынша, көктамырға енгізуге арналған ерітін-ділерді таңдау, дерттің клиника­лық ағымының кезеңдеріне және дәрігер-дің алдына қойылған мақсатымен байланысты шешілуі тиіс. Автордың пайымдауынша, қабыну процестің алғашқы ке­зеңінде қанның тұтқыр-лығын жоғарылатпайтын, ұзақ уақыт қан арнасында сақталмайтын транс-фузиялық ерітінділерді (реополиглю­кин, гемодез, антисептикалық, сілтілі және т.б.) енгізу жақсы нәтиже береді. Мұндада ерітінділердің енгізілу мақ-са­ты олардың гемодинамикалық және дезинтоксикалық қасиеттеріне тіке­лей байланысты. Қабыну процестің өрш-уін тежеу және ағымын тұрақтандыру үшін (үстемділігін тежеу) жүргізілетін трансфу-зиялық емінің құрамында жо-ғарыда аталған ерітінділермен қоса, нативті плазма, гаммаглобулин, гипе-риммунды плазма, жаңа дайындалған қан ағзаның спецификалық және бейспецификалық емес реактивтілігін жоғарылатады.

Жедел іріңді қабыну ауруларының гиперергиялық ағымында А.А. Гру-здев (1978) аналгетиктерді, седат-ивті және антигиста­минді дәрідәрмектер-ді, тікелей антикоагулянт- гепарин (2500-3000 Б тәулігіне 6 рет), фибр-инолизді үстемдеуші (10 мг трипсин ерітіндісін бұлшықетке), глюкокорти-коидтар (50 мг гидрокорт­изон немесе 30 мг преднизолон, көк тамыр) және басқа да препараттарды тағайындауды ұсынады.

М.А. Губин және т.б., (1975;1991), мұндай науқастардың емін дұрыс жүргізу мақсатымен, қабыну проц-есінің ағымын үш кезеңге бөледі (реактивті, токсикалық және терми­налды), ал олардың бір бірінен айы-рмашылықтарын қабыну процесі-нің өту ұзақты­ғымен, даму ерекшелігім-ен және гомеостаз көрсеткіштерімен бағалайды.

Емнің бірінші жобасында операция жасар алдында да және одан кейін де инфузиялық емі үздіксіз жүргізілуі тиіс. Енгізуге арналған ерітінділердің кұрамы: гемодез (250 - 450 мг), концентрацияланған глюкоза ерітін-дісі (400-1000 мг) және инсулин, 5 % натрий гидрокарбо­нат ерітіндісі (100-200 мг), В тобының и С дәрумендері, гидрокортизон (25 - 150 мг), 0,25 % новокаин ерітіндісі (100 - 200 мг) және т.б. Қажеттілігіне қарай, қосымша кардиогенді, реологиялық, гемодилю-циялық қасиеттеріне ие ерітінділер және т.б. препараттар енгізіледі.

Емнің екінші жобасында инфузи-ялық ерітінділердің әсер ету бағыты­на қарай құрамы да өзгертіледі: жүрек-қантамыр, тыныс және т.б. жүйелері-нің қызметін реттеуге арналған дәрі - дәрмектер енгізіледі.

Емнің үшінші жобасында, негізінен парентералды қорек­тендіру шаралары көзделеді, ақуыз гидролизаттары мен майлы эмульсиялары жоғарыда көрс-етілген ерітінділерімен бірге енгізіл-еді.

М.А. Губиннің және т.б., (1981) мәліметтері бойынша, қабыну проце-сінің реактивті кезеңінде айна-лым-дағы қан­ тапшылығы (АҚТ) 13% құрайды, ал токсикалық және тер­миналды кезеңдерінде 21% немесе 30% дейін өсуі мүмкін. Соңғы екі кезеңде АҚТ даму себебі тек плаз-маның ғана емес, сондай-ақ эри-троциттер санының тапшылығымен байланысты.

Жоғарыда айтылғандарды қорытын-дылайтын болсақ, бет-жақсүйек айма-ғының жедел іріңді қабыну аурул-арының ауыр ағымының емінде бе-лгілі бір тұрақты жоба болмайтынын және болуы да мүмкін емес екендігін еске салу түсінікті. Сөйте тұра, емін жоспар-лауда заңдылық сипат бо­луы тиіс. Мысалы, инфекциялық процестің токсикалық және терминалды кез­еңдеріндегі айналымдағы қан көле-мінің тапшылығы міндетті түрде ақуыз препараттармен бірге электрол-иттер, соның ішінде натрий ерітін-ділері енгізілу арқылы реттелуі тиіс. Себебі ақуыз­сыз, тек құр ерітінді-лердің өзімен ағзаны "сусындандыру" гемодинамикалық бұзылыстарын рет-теуге мүмкіндік бермейді, ондай мүм-кіндік болғанның өзінде, оның өзі уақытша ғана.

Бет-жақсүйек аймағының жедел ірі-ңді қабыну ауруларында және олар-дың асқынуларында инфузиялық емі-нің компоненті ретінде жиі гемод-илюция жүргізіледі. Гемоделюция жүргізгенде, ағзаның сұйықтық тап-шылығын реттеліп, қан қажетті дең-гейге дейін сұйылтылады. Көп-теген авторлардың мәліметтері бойынша (Михайлова Л. Г. және т.б., 1977; Messer K.,1976; Pіchcmaeur J., 1976), қан сұйытылғанда гематокриттің дең-гейі 0,20-0,25 гр/л дейін төмендейді, оның реологиялық қасиеті едәуір жоғарылап, қыл қантамыр-ларында (капиллярларда) қанның ағымы және тіндердің оттегімен қамтылуы жақ-сарады. Айналымдағы қанның көлемін өзгеріссіз бір қалыпта ұстап тұру, қыл қантамырларының қызметін арты-рады, қанның оттегі тап-шылығын жояды, эритроциттердің қозғалысын жақсартады, және тіндердің оттегімен қамтылуы жақсарады.

Б.С. Уваров пен В.П. Стасюктың (1977) көзқарастары бо­йынша, тиімді гемодилюция айналымдағы қанның көлемін шамамен 20-40% өсір , себебі оның көлемі 20% төмен болса, микроцир­куляция айтарлықтай жақ-сармайды, ал 40% жоғары болса, анемиялық гипоксия және метабо-литтік ацидоз дамып, қанның тыныс атқару қызметі бұзылады.

Гемодилюция жүргізуге арналған ерітінділер екі үлкен топқа бөлінеді: осмостық белсенділігі жоғары крис-таллоидтар және коллоидылы осмосты ерітінділер. Ағзаға енгізілетін ерітін-ділер, мысалы көмірсу­тегі, қысқа мерзімді гемодилюция тудырса, кри-сталлоидтар мен тұзды ерітінділердің гемодилюциялық қасиеттері едәуір жоғары. Сөйте тұра, тұзды ерітінді-лерінде әртүрлі иондар болуына ба-йланысты, олар жағымсыз реакция-ларын тудыруы мүмкін (хлорлы ері-тінділерді қолданғанда метаболит ац-едозы дамиды). Қан арнасында қысқа мерзім сақталатын кристаллойдтарды кеңінен қолдануға болмайды, ал оның көлемі көбейтіліп енгізілетін болса, тіндердің домбығуы артады.

Екінші топ қатарындағы коллои-дылы осмосты ерітінділерін, ақуызбен және плазмамен гемодилюция жүргізу өте тиімді. Мо­лекулалық салмағы 35000 - 70000 дейінгі синте­тикті кол-лоидтардың және декстрандардың қан арнасында сақта­лу мерзімі 6-8 сағ-аттан аспайды. Молекулалық салмағы 30000 құрайтын же­латин ерітіндісінің осмостық қасиеті жоғары болмаға-ндықтан, қан арнасында суды өзіне мүлдем тартпайды. Мұндай жағдайда айналым­дағы плазманың көлемін тек енгізілген ерітіндінің көлемімен ғана көбейтіледі.

Жеделдетілген (форсированный) диурез эуфиллин, осмосты диуретик-термен (манитол) және салуретиктер-мен (лазикс) жүзеге асырылады. Лази-кстің (20 - 40 мг) дегидратациялық әсері айналымдағы қанның көлемін және тінаралық сұйықтығын азайтуы­мен жүзеге алады . Сепсиктік шокта дезинтоксикациялық ем ретінде 10-20% манитол ерітіндісі эуфиллинмен және лазикспен бірге енгізіліп жеде-лдетілген диурез жүргізіледі. Сөйте тұра, жедел іріңді қабыну ауруларда гематоэнцефалциялық тосынқауылын-ың өткізгіштігіштік қасиеті артуына байланысты, гиперосмосты ерітінділер мидің тіндік домбығуын тудыруы естен шығарылмауы тиіс.

Жоғарыда айтылғандарды қорытын-дылайтын болсақ, бет-жақсүйек айма-ғының жедел іріңді қабыну ауру-ларының қарқынды емін ұйым-дас-тыру, инфекциялық процестің даму кезеңі мен ауқымдылығына, ағзадағы бұзылыстардың күрделілігіне байла-нысты.

Айналымдағы қанның тапшылығын реттеу, негізінен полиглюкин мен пр-отеин, ал гемодилюция реополиглю-кин, гемо­дез және глюкоза ерітінді-лерін енгізу арқылы жүзеге асыры-лады. Іріңді қабыну процесі бет-жақсүйек аймағының екі анатомиялық шел кеңістіктерінде өтуінде, гемоди-люция тек алғашқы үш тәулік арал-ығында ғана жүргізіледі. Егер іріңді процесі бірнеше анатомиялық шел кеңістіктерін қамтитын болса, трансф-узиялық ем алғашқы үш тәулік арал-ығында АҚК тапшылығын реттеуге, кейін гемодилюция ретінде жүргізі-леді.

Бірінші жағдайда, гемодилюцияның жүргізілу мақсаты, негізінен оны туд-ыру себебін жоюға арналса екінші-сінде қарқынды ем ретінде жүргзі-леді. Екі жағдайда да гемодилюция микроциркуляциялық қан айналым ын жақсартып, жүрек қызметінің өн-імділігін жоғарылатады, қанның ре-ологиялық қасиетін арттырады.

Бет-жақсүйек аймағының жедел ірі-ңді қабыну ауруларының асқынула­рында (тромбофлебит, кеуекті қойна-удың тромбозы) немесе асқыну қау-іптілігі жоғары болуында, олардың алдын алу үшін гемодилюция қарқы-нды емнің компоненті болуы тиіс.

С.Н.Лынев пен К.Н. Гаджимуратов-тың (1981) мәліметтері бойынша, гем-атокрит көрсеткіші 30 г/л төмен бол-ғанда және гемоглобин көрсеткіші 100 г/л жеткенде плазманың орнына қол-данылатын және, кристаллоидты еріті-нділерімен гемодилю­ция жүргізу, ми-дың қанайналымын жақсартып, гипо-циркуляциялық және гемоконцентра-циялық бұзылыстарын реттейді, ми қанайналымының тромбоэмболиялық асқынуларының алдын алуға мүмкі-ндік береді.

Бет-жақсүйек аймағының іріңді қаб-ыну ауруларында жүргізілетін гемо­дилюция іріңді жара тез тазарылуына да ықпалын тигізеді тигізеді, қақы-рықтың тұтқырлығын төмендетеді.

Қарқынды емінің трансфузиялық компонентін таңдау көп жағдайда дәрі - дәрмектердің ағзаға енгізілу әдісіне байланысты. Ол үшін шеткері (пер-ифериялық) немесе орталық көкт-амырлары қолданыла­ды. Бет-жақсүйек аймағының іріңді қабыну аурулар-ының ағымы ауыр дәрежелі және асқынған түрлерінде трансфузиялық емін жүргізуге бұғана асты көктамыры жиі катетерленеді.

Кейінгі кездері хирургия­лық стома-тология ауруханаларында қабыну ош-ағына жоғары концентрациялы ант-ибиотиктерді енгізуге артериялық қан-тамырлары кеңінен қолданылуда (Зах-аров Ю.С., 1981; Шашков П.Ф., Бул-кин В.А.,1981; Шалабаев О.Ж, 2003 және т.б.). Бет- жақсұйек аймағының ауыр іріңді қабыну ауруларының қарқ-ынды емінде бет (a.facіalіs) немесе беткей самай артериялары (а.tem-poralіs superfacіalіs) арқылы сыртқы ұйқы артериясы, ал ми қабықша-ларының және мидың қабынуында жалпы ұйқы артериясы катетрлен-еді.Осыған байланысты, ірі қанта-мырларының катетрледіруі дұрыс орындалуын анықтауға С.В.Можаев және П.Я. Шимченко (1981) катетерді жалпы ұйқы артерияға 14 - 16 см тер-еңдікке енгізген соң 8 - 12 мл 0,25% немесе 0.5% новокаин еріті-ндісін жіберуді ұсынады. Егер катетер жал- пы ұйқы артерияда болса, тіл және қарсы жағының аяқ қолы жансызда-нады, ал катетр сыртқы ұйқы арте-рияда болса новокаин ерітіндісі енгі-зілген жағының тілі мен ұрты жансы- зданады.

Іріңді-сепсистік асқынулар, ми абс­цесі мен ми қойнауларының тромбозы және медиастенит сияқты аса қауыпты асқынулар инфузиялық емін жүргі-зуді қажет етеді. Кейбір авторлар ин-тракоротидты инфузиялық емін қарқ-ынды емінің негізгі компоненті реті-нде қарастыруды ұсынады. Мысалы, Ю.С. Захаров (1981) осы әдіспен 6 - 8 тәулік бойы 2 - 2,5 л ерітінді енгізуді қолдайды. Әйтседе, мұндай интрак-оротидті инфузиялық емін тиімді деп есептеуге болмайды. Себебі ұйқы арт-ерия арқылы дәрі-дәрмектерді енгізу жеңіл іс емес және оның өзі қауіпті асқынулар тудыруы мүмкін.

Бет-жақсүйек аймағының жедел іріңді қабыну ауруларының қарқынды ин­фузиялық емінің компоненті реті-нде антикоагулянттар және гормонд-ар жиі қолданылады. Бет-жақсүйек аймағының іріңді қабыну аурулар-ының гиперкоагуляциялық бұзылы-стары компенсация­ланған және деком-пенсацияланған кезеңдерімен өтетіні мәлім. Гиперкоагуляциялық бұзылы-старының компенсацияланған кезеңі іріңді инфекциялық ауруларының алғ-ашқы даму сатысында өтеді. Мұндай жағдайда қанның реологиялық бұзы-лыстарын қалпына келтіру және эри-троциттердің дезагре-гациясын реттеу мақсатымен антикоагулянттық қасиеті бар реополиглюкин ерітіндісі, пост-гландин ингибиторлары (ацетилсал-ицил қыш-қылы 0,5 гр тәулігіне 3 рет) және протеолиз ингибиторлары (конт-рикал 5000 -10000 Б немесе траси­лол тәулігіне 20000-25000 Б) енгізіледі.

В.И.Кандрашов (1982) бет-жақсүйек аймағының іріңді қабыну аурула-рының өте ауыр дәрежелі ағымында, асқынуға бейімділігі жоғары түрле-рінде ке­шенді емінің құрамына уль-тракүлгін сәулесімен өңделген нау-қастың өз қанын өзіне құюды ұсы-нады. Ол үшін білектің көктамырынан 1 кг салмағына 1 мл есебімен қан алынып, 3,8% натрий цитратымен 4:1 қатынасында бірге енгізіледі. Қан УК сәулесімен Wehrlі әдісімен арнайы кварцты әйнек камерасында өңделеді. Мұнда қан бірден үш факторымен өңдеуден өтеді. От­тегі, азон, УК сәу-лесі. Қан оттегімен қанықтырылған соң науқастың өзіне құйылады. Дер-ттің ауырлығына, дамуының ерек-шелігіне қарай УК сәулесімен өңде-лген қан күнара 1-3 рет енгізіледі.

Қан УК сәулесімен өңделгенде ағза-ның иммундық жүйесі, соның ішінде G және А иммуноглобулиндер деңгейі артып, қанның реоло­гиялық қасиеті жақсарады. Тіндердің гипоксиялық белгілері қайтып, терінің цианозы жо-йылады. Сондай-ақ, УК сәулесімен өң-делген қан қайтадан науқастың өзіне құйылғанда (реинфузиясында) тінд-ердің оттегін иге­ру қабілеті (ути-лизациялануы) артады, эритроцитте-

рдің және лейкоциттердің саны өседі.

Қабыну процесінің үстемділігінде немесе керісінше, оның ұзаққа созы-луында немесе науқастың жалпы жағдайы на­шарлауында, қанның рео-логиялық бұзылылыстарын реттеу-мен қоса антикоагу­лянттар тағайын-далады. Мысалы, қанның гемоконцен-трациясында, оның реологиялық қас-иеті бұзылғанда гемодилю­ция жүргі-зілу мақсатымен реополиглюкин, ге-модез, 5% альбумин және 4.5% про-теин ерітінділері енгізіледі.

Бет-жақсүйек аймағының іріңді қабыну процестерінің кешенді емінде вазодилататор қатарына жататын тре-нтал (пентоксалин – ксантин түзілісі) тағайындау жақсы нәтиже береді. Трентал эритроцит­тердің, тромбоцит-тердің аггрегациясын және қанның тұтқырлығын төмендетеді. Осыған ба-йланысты, эритроциттердің пластик-алық қасиеті артады, олардың капи-ллярлардан өтуі жақсарып, тіндердің от­тегімен қамтылуы жоғарлайды. Айталық, тренталдың 3 мг/кг мөлшері төмен молекулалы декстран-ның 500 мл қан тұтқырлығын төмендете алуы-мен тең.

Трентал көктамырға 100-200 мг көлемінде 250-500 мл нат­рий хлори-дінің изотоникалық ерітіндісімен нем-есе плазманың орнына қолданылатын ерітінділерімен бірге 90-180 минут аралығында, тәулігіне бір рет енгіз-іледі. Сондай-ақ, трентал тәулі-гіне 3 рет энтералды (ішуге) 100-250 мг өлшемінде қосымша тағайындауға бо-лады.