Диагностикалық зертеу әдістері:

• гистологиялық зерттеу;

• цитологиялық зерттеу (пункция жасау);

• цитохимиялық зерттеу;

• компютерлік эхотомогафия.

Қосымша зерттеу әдістерін жүр-гізу арқылы мына мәліметтер анықталады:

• жаңа құрылымдардың эхонегатив-тілігі немесе эхопозитивтілігі;

• пішіні (дұрыс, дұрыс емес);

• қабығының бар-жоқтығы, пішіні (айқын, айқын емес);

• құрылымының сипаты, қуыстары бар-жоқтығы; өлшемі, аумағы;

• орналасуының;

• ірі қантамырларына және мүше-лерге қатысты топографиялық орнала-суы.

Ультрадыбыс зерттеуінің диагнос-тикалық құндылығы, әсіресе ұралы құ-рылымдарды (қабы айқын құрылым-ның эхонегативтілігі), липоманы (ісіктің эхопозитивтілігі), Ходжкин ауруын (лимфа түйіндерінің «бір-бірімен бітісіп жатуы) нақтылауға өте тиімді. Лимфа түйіндерінің компютерлік эхограммасынан қабыну процестің даму кезеңін анықтауға мүмкіндік бар. Жедел ағымында және созылмалы қабынудың өршуінде эксудативті процесі басымдылықпен өтуіне байланысты, лимфа түйіндерінің қабы көмескіленуі - «көрінбеуі» немесе «өшірілуі» мүмкін. Лимфа түйіндерінің пролиферативтік процесінде экссудативті қабынуы про-цесі бәсең өтуіне байланысты, эхограммадан патологиялық процессінің зақымдануымен түйіннің қабы жақсы көрінеді. Созылмалы лимфадениттің жиі өршуінде, морфологиялық құрылымында дәнекер тінінің үлесі артып, түйін қатаяды, эхограммада қабы айқын «қа-лың» болып көрінеді.

Емі. Дәрігер қабыну процесінің ин-фекциялық көзін (кірген қақпасын) ау-ыз қуысынан, тістерден, жақсүйектері-нен, беттен және т.б. аймақтардан ан-ықтай алмаса, жедел сірлі және созыл-малы лимфадениттердің емі консерва-тивті жолмен жүргізілуі тиіс. Мұндай-да құрғақ жылу, УКС емі, новокаин-антибиотікті блокада тағайындаған тиімді. Жедел сірлі лимфадениттерді және қабыну инфильтратын емдеуге А.А. Тимофеев (1989) ауырған жағына күн сайын 5 тәулік бойы мойын және жұлдызды симпатикалық ганглилеріне новокаин блокадасын жасауды ұсына-ды, ал іріңді лимфаденитті тіліп ашқаннан кейін – бұлшықетке лизоцим ферментін енгізуді ұсынады (алғашқы 3 күні тәулігіне 2 рет 200 мг, кейінгі 3 күні тәулігіне 2 рет 100 мг). Мойын ганглилері бет-жақсүйек және мойын лимфа түйіндерінің қабында және трабекулаларында жатқан тегіс бұлшықет элементтрін жүйкелендіруі, оларды жиырып, лимфаның әкетуші тамырларымен өтуін қамтиды. Қабыну ошағындағы жүйке тармақтарының қызметі бұзылады (парабиоз күйіне ұшырайды) және оның айқындылығы, әрине қабыну процестің ауырлығына байланысты. Новокаиннің антипарабиозды қасиеті бары ескерілуі тиіс.

Лимфадениттің сірілі қабынуында Дубровин танғышын жасау жақсы нәтиже береді (теріге 4% сары сынап майын жағып, калий перманганат ерітіндісімен дымқылданған таңғыш салынады, сыртын май өтпейтін сытырлақ қағазбен және мақтамен жауып, дәке танғышы салады. Осындай танғыш салынғаннан кейін УЖТ тоғын тағайындауға және спирт-йод ерітіндісін жағуға болмайды (тері тітіркенуі мүмкін!).

Димексиннің 30% ерітіндісімен қыздыру компресін жасау да жақсы нәтиже береді. Егер инфекцияның көзі анықталмай, лимфа түйіні (бірнеше түйін) іріңдейтін болса, инфекциялық ошақты тіліп-ашып, жараға ірің өткізгіш қалдырады. Кей жағдайларда іріңді сорып алып, босаған қуысқа антибиотик ерітіндісі енгізіледі. Егер инфекцияның алғашқы көзі белгілі болса, оны жоюға бағытталған ісшаралары жүргізілуі тиіс (периодонтит тісті жұлу, іріңдеген ұраны өңдеу, кедергіленіп шығып келе жатқан тістің үстіндегі тіндерді кесіп алып тасту, гайморитті, остео-миелитті, периоститті емдеу).

Туберкулезді лимфаденитімен сыр-қаттанған науқастарды әдей емдеу ме-кемелеріне жатқызып, емдеу қажет. Беттің және мойынның лимфа түйін-дері актиномикозбен қабынуында иммундық емі жақсы нәтиже береді; лимфа түйіндері іріңдейтін болса, іріңдікті тіліп ашып, грануляциялық тіндер қырып алынады, орнына антибиотиктер енгізіледі (жергілікті және бұлшықетке).

Лейкозбен бірлесіп өтетін лимфаде-ниттер аурухананың гематологиялық бөлімшесінде цитостатикалық дәрі-дәрмектер (винкристна, метотраксат, меркаптопурин, преднизолон және т.б.) тағайындап ем жүргізеді, одонтогенді инфекцияның көзі жойылуы тиіс («себепші» тісті жұлу, субпериостальды абсцестерді тіліп ашу, гаймор қойнауын өңдеу, цистоэктомия және т.б.). Перилимфаденит флегмонамен асқын-уында, флюктуация белгісінің пайда болуын күтпей, іріңді ошақты тіліп ашу қажет.

Кейде физиотерапиялық емі процес-тің өршуіне себеп болып, хирургия-лық емін жүргізуді қажет етеді. Консервативті емі нәтиже бермейтін болса, хирургиялық жолымен лимфа түйіні алынып, морфологиялық зерттеуі жүргізіледі. Диагнозын нақтылауға және тиімді емін тағайындауға лимфа түйінін пункциялап, цитологиялық зерттеу жасаған тиімді. Ажыратпалы диаг-

нозын жасау үшін УДД (ультрады-

бысты диагностика) жүргізіледі.