VIII тарау лимфаденит және аденофлегмона

VIII.1. Лимфадениттер

Лимфаденит (lymphadenitis) – лимфа түйіндерінің қабынуы, жиі лимфанго-итпен бірлесіп өтеді.

Бет-жақсүйек аймақтарының қанда-йда болсын қабыну процестері, мінде-тті түрде лимфа жүйесінің реакциясы-мен жүреді. Лимфа тамырлары мен тү-йіндерінде екіншілік патологиялық бұ-зылыстарынан басқа, жеке өздерінде қабыну процестері өтуі мүмкін.

Лимфойдылы тіндерінде өтетін қаб-ыну процестерінің механизімін дұрыс түсіну үшін, оның ағзада атқаратын қызметін жақсы білу қажет. Адамның лимфа жүйесі (лимфа тамырлары мен түйіндері) ағзаның иммундық қорға-ныс күшіне қажетті лимфоциттер түзе-ді. Олардың тағы бір айрықша қызме-ттерінің бірі – ағзаның «сақшы бекетт-ері» іспетті қабыну және онкологиял-

ық процестері жүріп жатқан тіндерден енетін микробтар мен токсиндерді жә-не антигендерді тоқтатып жою және бейтараптау. Міне осындай атқаратын қызметтеріне байланысты, периодонт-иттен бастап, бет-жақсүйек аймақтар-ында өтетін ауыр да жайылмалы ір-іңді-өліеттенген іріңдіқабыну аурула-ры лимфа түйіндерінде әркелкі реакц-иялар тудырады. Ағзаның қорғаныс күші ретіндегі лимфойдты тіндердің бар мүмкіндіктері сарқылғанда, олард-ың атқаратын қызметі де бұзылып, процесіну процесіне ұшырайды.

Бастың, беттің және мойынның ли-мфа түйіндері топталып, тізбекше құр-ып немесе жекеленіп беттің және мой-ынның әркелкі анатомиялық аймақта-рында (желке, құлақмаңы, жақсүйека-сты, иекасты және т.б.) орналасады.

Бет-жақсүйек аймақтарының лимфа түйіндері негізіне мына жерлерде орн-аласады: көздің ішкі бұрышында, көз-ұяасты тесігінің айналасында, мұрын-ерін қатпарының жоғарғы бөлімінде (мұрын тесіктері денгейінде, ұрт бұл-шықетінің шел тіндерінде, ауыздың бұрышы мен құлақ қалқанын байлан-ыстыратын деңгейі бойында). Төменгі жақсүйек денесінің сыртқы бетінің шел тіндерінде және меншікті шайнау бұлшықеті бекитін жерінің алдынғы тұсында (1 - 2) жақсүйекасты немесе жақсүйектік деп аталатын лимфа түйі-ндері жатады. Көптеген авторлардың мәліметтері бойынша, ұрт және төмен-гі жақ-сүйектік лимфа түйіндері тұра-қсыз болуы мүмкін. Құлақмаңы аймағ-ының беткей лимфа түйіндері сыртқы есту өтісінің алдында, құлақмаңы-ша-йнау шандырының астында, ал терең лимфа түйіндері (1-2) - құлақмаңы сіл-екей безі бөлшектерінің аралықтарын-да, құлақ сырғалығының алдында жат-ады. Құлақмаңы сілекей безінің асты-нда және төменгі жақсүйек бұрышын-ың артында бірнеше (1-3) лимфа түйі-ндерін кездестіруге болады. Қос қары-ншалы бұлшықеттің алдыңғы қарын-шасы мен тіласты сүйек аралығын-дағы үшбұрышта иек астының лимфа түйіндері (әдетте олардың саны 2 - 3), ал жақ-сүйек-тіл және иек-тіл бұлшы-қеттері аралығында тілдік лимфа түйі-ндері жатады. Мойынның беткей және терең лима түйіндері ірі қантамырла-ры, жүйке және төс-бұғана-емізік бұл-шықеті бойында тізбекше құрып орн-аласады. Ұрт, жақсүйектік, жақсүйека-сты және иекасты лимфа түйіндері ли-мфаны (инфекцяны да) тістерден, жақ-сүйектерінен, сілекей бездерінен, ауыз қуысының шырышты қабығынан, гай-мор қойнауларынан қабылдайды.

Лимфа түйіндерінің жеке топтары беттің белгілі бір орындарынан лимфа сұйықтығын жинақтайды. Осыған бай-ланысты, жеке лимфа түйінері топта-рының қабынуы тіс ауруларынан, сто-матогенді инфекциялық ошақтарынан, бадамша, мұрын және гаймор қойнау-лары ауруларынан дамиды. Сондай-ақ, инфекцияның көзі вирустар немесе спецификалық ауруларын (қарақұрт, мерез, ЖИТС (СПИД) және т.б.) туды-ратын микробтар мен паразиттер бол-уы мүмкін. Осы ретте, құрылысы жағ-ынан біркелкі ұрт, жақсүйек және жақ-сүйекасты лимфа түйіндері қабынуы-ның клиникалық белгілері бір-біріне ұқсас болуы, олар үлкен және кіші азу тістеріне, жоғарғы және төменгі жақ-сүйектеріне аймақтық лимфа түйін-дері болып есептеледі.

Жақсүйекасты, иекасты және мойын аймақтарының лимфадениттері әдетте одонтогенді және одонтогенді емес қабыну ауруларынан дамиды. Соны-мен қоса, лимфадениттер специфика-лық және бейспецификалық түрле-ріне бөлінеді.

Ағымына қарай лимфадениттер же-дел және созылмалы түрлеріне бөлі-неді. Біріншісі өзалды сірлі немесе іріңді лимфаденит ретінде өтуі мүмк-ін.