21. Екі білікті гтқ-ның принципиалдық схемасы
б) схемасы ГТҚ- ның көрсеткіштерін тұрақтандырушы үшін, өзгермелі жүктемелерде (газқұбырларында) кеңінен қолданылады, қай кезде тартқыш турбина 6 өзгермелі айналу жиілігінде жұмыс жасағанда, әртүрлі пайдалы жүктемедегі 4 қуатардың мәнінде.
Қарапайымды схемалы ГТҚ-ның жұмыс процесінің өтуі төмендегідей болады: атмосфералық ауа, сүзгіш жүйелерінен өтіп, осьтік компрессорге 1 беріледі. Осьтік компрессордан сығылған кейін ауа 0,5 ... 0,7 МПа мен және 180 ... 2400С температурамен жану камерасына 2 барады, онда ол екі ағынға бөлінеді: аздау бөлігі (20 ...40%) берілген жанармаймен бірге тікелей жану процесіне қатысады, ал оның көптеу бөлігі (60 ...80%), жану камерасының тұрқысымен және оның ыстық құбырының арасынан өтіп, ыстық құбырды салқындата отырып, жану камерасының соңындағы жану қоспасымен араласып шығатын газдардың температурасын керекті шамаға дейін төмендетеді, газ турбинасының қалақшасымен дискісінің ыстыққа төзімділігіне байланысты (стационарлық ГТҚ-да 750 ...850° С). газтурбинасынан кейін жану өнімділігі 400 ... 4500С пен атмосфераға жіберіледі.
Газтурбинасының өндірген қуатының (60 ...70%) осьтік компрессорді жетектеуге жұмсалады, ал қалғаны пайдалы жүктемелерді (насостар, желдеткіштер, айдағыштарды және т.б.) жетектуге жұмсалады.
22. ГТҚ-ның ауа тазалау бөлімінің құрылысы
Ауа қабылдағыш құрылғының атқаратын қызметі – ол сырттан келетін ауаны әр түрлі механикалық қоспалардан осьтік компрессорға дейін тазалау. Климат жағдайларына байланысты әртүрлі аймақтардағы ауа құрамындағы механикалық қоспалар (құм, шаң). 0,005...0,7 г/м3 аралығында болады. Құмның көтерілу маусымдарында ауадағы құм концентрациясы табиғи түрде көбейеді. Техникалық талаптарға сай ГТҚ пайдаланудағы нормасы газқұбырларындағы ауаның шаңдылығы ГОСТ 21129-82 стандарт бойынша 0,3 мг/м3 аспауы қажет. Осьтік компрессорға келетін ауадағы құмның көбеюі қалақшалардың эррозиялық желінуіне, компрессордың кіреберісін ластайды, осының нәтижесінде п.ә.к. және қуаттылық төмендейді.
Еліміздің шаң-тозаңды аудандарында, ауадағы ірі қоспаларды тазалау үшін ГТҚ-дың кіреберістеріне инерциялы сеператорлар орналастырады. Мұндай сеператорлардың жұмыс принциптері ауа ағынының бағытын күрт өзгерту болып есептеледі. Бұл жағдайда ауадағы ірі қоспалар инерциялық күштердің әсерінен бөлініп қалады. Ал ауадан қалған майда қоспаларды айырып алу үшін майда сүзгілер қолданылады. Ауаны майда қоспалардан тазалайтын сүзгілер екі топқа бөлінеді: құрғақ және ылғалды.
Ауа ағыны рулонды құрғақ талшықты сүзгілерден өтіп шаң-тозаңдардан тазаланады. Рулондағы сүзгі материалды уақыттың өтуімен қағып немесе үрлетіп тазалап тұрады.
Майлы сүзгілер құрғақ сүзгілерге қарағанда өте тиімді, және олардың айырмашылығы – сеткалы панел май құйылған резервуардағы майға жанасып өту арқылы тазаланады.
Сүзгілеуіш сетка тәрізді панел, өзі шексіз айналыстағы торлы лента (44-сурет) ауа жолына орналастырылады, төменгі жолы резервуардағы маймен жуылады, шөккен құм – шалаңдар кейін тазаланады. Пайдаланылған майлы сүзгілерді өте мұқият алып салу қажет, себебі компрессор қалақшаларына немесе каналдарына лас майлар тамса, онда сол жерлерге шаң-тозаңдар көп жиналуы мүмкін.
Сондықтан өздігінен тазартылатын ауа сүзгілері жұмыс істегенде олардың тазалығын, майды сыртқа осьтік компрессорға жібермеуді, гидравликалық кедергінің өсуін 100-150 МПа-дан асырмауды қадағалап отыру қажет.
44-сурет. Май ыдыстағы ауа сүзгісінің принципиальды схемасы: 1-барабан; 2-айналыстағы төр; 3-май ыдысы.