57. Магниттіжұмсақ материал – электротехникалық теміржәне оны алужолдары.
Электротехникалықболатөзгеқоспалардыңөтеқатаңшектелгентемірдіңкремниймен (3%Si) ферритік қорытпасы болып табылады. кремнийдің өзге текті атомдары тудыратын торлардың бұрмалану салдарынан теміркремнийлі қатты ерітінді таза темірге қарағандажоғары коэрцитивті күшке ие. Бірақ бұл қорытпаны қыздыру кезінде ірі түйір алуға болады, келесі суыту нәтижесінде ұсақталмайды. Яғни бұл, қорытпада γ→α түрленуінің жоқ екендігін және тәжірибе көрсеткендей коэрцитивті күш қарапайым темірдің коэрцитивті күшінен әлдеқайда төмен болатынын көрсетеді. Электротехникалық болатты трансформатор жүрекшелерін,электрлі машиналардың магнитөткізгіші және ауспалы, тұрақты ток аппараттарын жасау үшін жұқа табақшатүріндедайындайды.
Жоғарғы сортты электротехникалық болатты заманауи технология бойынша өндіру:
- берілген кремний және минималды көміртегі (практикалық түрде көміртегі шамамен 0,05% болады) мөлшерімен болатты балқыту;
-2,5 мм қалыңдықта ыстықтай илемдеу, кейіннен 0,5 – 0,35 мм қалыңдықта суықтай илемдеу.
Суықтай илемдеу алдында 800º С температурада жасыту өткізеді, сонда көміртегі мөлшері 0,02% С дейін төмендейді. Соңғы жасытуды қақтауды жою және түйірді үлкейту үшін сутегі атмосферасында 1100-1200º С- да жүргізеді. Егер суықтай деформация айтарлықтай болса (45-60%) құрылымды айқын (құрылым анықтығы дәрежесі 90%) болады, ал егер деформация аз болса 7-10% құрылымды айқындығы аз болады. Тек ыстықтай илемдеу жүргізсе құрылым(текстура) болмайды, яғни магниттік қасиет барлық диапазонда бірдей болады.
58. Темір-никелқорытпаларыжәнеолардыңқолданылуы.
Темірникельдіқорытпалар (пермаллои) – никельқұрамы ( шамамен 78,5%) 10000 Гс/Э1 жететін магниттік өтімділігіайтарлықтайжоғары(сурет),ал қарапайымтемірдебұлмәнжуықтапонесеаз, оләлсізөрістежұмысістейтін (радио, телефон, телеграф)аспаптарүшінүшінөтемаңызды.
Қорытпаныңбастапқымагнитөтімділігі Fe–Ni
Классикалық құрамдағы пермаллойдың құрамы термиялық өңдеуге айтарлықтай тәуелді.
Сонымен қатар 45-55% Ni (гайперник) қорытпалары қолданылады. Күрделі өңдеуден өтпеген бұл қорытпа пермаллой қорытпаларына қарағанда магниттік қасиеті жоғары болады, бірақ күрделі өңдеу өткізілген жағдайда магниттік қасиеті төмен болады.
59. Магнитті жұмсақ материалдардың түрлері және қолданылуы.
. Магнитті жұмсақ қорытпаларға:
- таза металдар, оның ішінде таза темір (техникалық таза), сонымен қатар темір, никель және кобальт негізіндегі қорытпалар;
Альсифер – Al – Si- Fe жүйесінің қорытпасы (5,4 % Al, 9,6 % Si және 85% Fe). Альсифер қорытпасы морт, сол себепті одан табақшалар жасауға болмайды. Оны ұнтақ түрінде (магнитодиэлектриктерді жасау үшін) қолданады.
Перминвар қорытпалары: 45 % Ni, 25% Co қалғаны темір (45 НК); 45 % Ni, 25% Co, 7,5% Мо қалғаны темір ( 45НКМ) және 70% Ni, 7% Co қалғаны темір (70НК).
Пермендюр (50% Со, 1,8% V қалғаны темір) – жоғары қанығу индукциясына ие қорытпа. Үлкен емес кеңістікте күш сызықтарының қуатты ағынын қажетті жағдайда тұрақтандыратын аспапатарды жасауда қолданылады.
Пермаллой - -60тан +50º С температуралар интервалында индукциясы едәуір лезде өзгеретін қорытпа. Магнитоэлектрлік аспаптардың қателіктерін автоматты түрде түзету үшін қолданады. (30% Ni қалғаны темір).