- •1 .Ерекше қасиеттерге ие материалдардың жалпы сипаттамасы
- •2. Физикалық қасиеттердіңжіктелуі.
- •3. Химиялық қасиеттердің жіктелуі.
- •5. Материалдардың серпімділік қасиеттері және олардың сипаттамалары.
- •6.Серпімді материалдарға қандай талаптар қойылады?
- •7.Серпімділік қасиеттерді жоғарылатудың механизмі қандай?
- •8. Темір-никел серіппелі материалдарының легірлеуші элементтері және термиялық өңдеу режимдері.
- •9. Рессорлы-серіппелі болаттар мен қорытпалардың пайдалану қасиеттерін жоғарылату жолдары.
- •10. Пішінді есте сақтау қабілеті. Мартенситті айналу түрлері.
- •11. Мартенситті түрлену және пішіннің өзгеруі.
- •12. Есте сақтау қабілетке ие нитинол қорытпалары
- •13 Есте сақтау қабілетінің жүзеге асырылуының негізгі қағидалары.
- •14 Легірлеуші элементтердің мартенситті түрленуге әсері.
- •15 Мыс негізіндегі есте сақтау қабілетіне ие қорытпалар.
- •16 Мыс негізіндегі есте сақтау қабілетін тұрақтандыру жолдары.
- •17 Термоциклдеудің мыс қорытпаларының есте сақтау қабілетіне әсері.
- •18 Циклды деформацияның мыс қорытпаларының есте сақтау қабілетіне әсері.
- •19. Ерекше жылулық қасиеттерге ие материалдар және олардың ерекшеліктері.
- •20.Темір-никелді классикалық инварлы қорытпалар және оларды термиялық өңдеу режимдері.
- •21. Термиялықкеңеюкоэффициентіменберілгенқорытпалар.
- •22.Серпімділік модулінің температуралық коэффициентімен берілген қорытпалар.
- •23.Инварлы қорытпалар және олардың қолданылуы.
- •24. Ыстыққа беріктік. Қорытпаның құрамы мен құрылымының ыстыққа беріктікке әсері.
- •25. Ыстыққа берік қорытпаларды таңдау қағидалары.
- •26. Қорытпаларды беріктендіру тәсілдері
- •33. Ерекшемагниттіқасиеттергеиематериалдар.
- •34. Металдардың негізгі магнитті қасиеттері.
- •35. Ерекше магнитті қасиеттерге ие материалдардың магнитті қаттылығына легірлеудің әсері.
- •36. Магнитті қатты қорытпалар жасауда қолданылатын болаттар мен қорытпалар.
- •39 Сәулеленудің түрлері және олар туғызатын қираулар.
- •40 Радиациялы әсер эффектісі.
- •41 Сәулеленудің материалдардың құрылымы мен қасиеттеріне әсері.
- •44 Қышқылға төзімділік. Қышқылға төзімді материалдардың жалпы сипаттамасы.
- •46 Болаттардың түрлі қышқыл орталарында қышқылға төзімділігі.
- •50. Ыстыққа төзімді материалдарды жасаудың негіздері.
- •51. Темірдіңыстыққатөзімділігі.
- •52. Ыстыққатөзімдіболаттар.
- •53. Ыстыққа төзімді болаттардың құрамындағы легірлеуші элементтердің әсерін сипаттау.
- •54. Ыстыққа төзімді материалдардың қолданылу аясы
- •55. Магнитті жұмсақ материалдардың күйі қандай болу керек? Магнитті жұмсақ материалдар.
- •56. Магнитті жұмсақматериал – техникалықтеміржәнеоныңқолданылуы.
- •57. Магниттіжұмсақ материал – электротехникалық теміржәне оны алужолдары.
- •58. Темір-никелқорытпаларыжәнеолардыңқолданылуы.
- •59. Магнитті жұмсақ материалдардың түрлері және қолданылуы.
- •60. Аса өткізгіш материалдар. Олардың жіктелуі.
- •61 Аса өткізгіш материалдар және олардың қолданылуы.
- •62 «Материалдардың ерекше қасиеттері» пәнінің негізгі мақсаты неде?
- •64 Серпімділік модулінің шамасына температураның әсері.
- •65 Құю қасиеттерінің жалпы сипаттамасы.
1 .Ерекше қасиеттерге ие материалдардың жалпы сипаттамасы
Пәннің негізгі мазмұны физико-химиялық, механикалық, технологиялық және материалдардың құрамының құрылуы, құрылымынан және ішкі факторлардың әсеріне байланысты пайдалану қасиеттерін меңгеру.
Материалдардың ерекше қасиеттерінің құрылуының базасы болып материалдардың физикалық қасиеттері болып табылады.
Машинажасау материаладарының ерекше қасиеттеріне мыналар жатады:
демфирлеуші қабілет
пішімін қалпында сақтай алатын құбылыс
өте жоғары пластикалық
өте жоғары өткізгіштік және т.б.
инварлы,элинварлы
қышқылға төзімділік
магнитті қатты және магниттіжұмсақтық
ыстыққа беріктік
радиационды сәулелерге қарсыласу
серпімділік.
Ерекше қасиетке ие материалдар электронды, радио*электротехникалық,қазіргі заманғы техникаларды (ғарыштық)жасау үшін арналған. Оларға қазіргіден 1,5-10 есе жоғары қасиеттер , температуралық және уақытша тұрақтылық тән. Бұл бізге сирек кездесетін металдарды ,мысалға 1 тонна үшін кобальтты 450 кг, никельді 300 кг, ванадийді 100 кг, молибденді 70 кг дейін үнемдеуге мүмкіндік береді. Пайдалану аймағы: ерекше қасиетке ие материалдарды ғарыштық техникада, электрлік машина жасауда, металлургияда, телевизиялық және медициналық салада қолданады.
2. Физикалық қасиеттердіңжіктелуі.
Физикалық қасиеттерге серпімділік (серпімділік модулі және Пуассон коэффиценті), жылу (жылусыйымдылық, жылуөткізгіштік), электрлік (меншікті электр кедергісі мен өткізгіштігі), магниттік (коэрцитивтік күш, магниттелуі, парамагнитті және диамагнитті өтімділік, қанығу индукциясы), сонымен қатар тығыздық пен термиялық (жылулық) ұлғаю жатады.
Барлық физикалық қасиеттер шартты түрде құрылымды – сезімтал және құрылымды сезімтал емес болып бөлінеді. Материалдың құрылымы ол кристалдық тор, пішімі және түйір(күйтүр) өлшемі, кристалдық құрылым ақаулары ұғымымен түсіндіріледі. Физикалық қасиеттерге әсер ететін дененің поликристалдық құрылым элементтері түрлі себептермен (деформациялық және фазалық қақтау) туындайтын түйір шекаралары мен ішкі кернеу, сонымен қатар кристалдық текстура болып табылады. Құрылымды- сезімтал емес қасиеттер көп дәрежеде химиялық құрамның өзгеруі кезінде, ал аз дәрежеде оның құрылымының өзгеруі кезінде өзгереді. Құрылымды- сезімтал – керісінше. Бірақ екеуі де қорытпаның фазалық құрамына тәуелді.
3. Химиялық қасиеттердің жіктелуі.
Химия ғылымы, заттардың түзілуін, атомдардың өзара қатынасын, электронды қабықшалардың қайта құрылуын, құрамы өзгергенде жаңа заттардың түзілуін зерттейтін ғылым. Материалтануда пайдаланылатын химиялық қасиеттерге ыстыққа шыдамдылық, коррозияға төзімділік және қышқылға беріктілік жатады.
4.Машинажасаудағы ерекше қасиеттерге ие материалдар.
Машинажасауматериаладарыныңерекшеқасиеттерінемыналаржатады:
- демфирлеуші
- пішімнің қалпында сақтай алатын құбылыс
- аса серпімділік
- аса өткізгіштік
- ыстыққаберік
- ыстыққа төзімділік
- магнитті қатты және магнитті қатты (жоғары магнитті сипаттамаларымен) және т.б.
Қазіргі таңда заманауи жоғары технологиялық бұйымдарды ерекше қасиетке материалдарсыз жасау мүмкін емес. Ерекше қасиетке ие материалдар барлық талаптарға сай келеді және материалдың энергия тұтынуы аз үнемделеді.
Ерекше қасиетке ие материалдар электронды, радио*электротехникалық,қазіргі заманғы техникаларды (ғарыштық)жасау үшін арналған. Оларға қазіргіден 1,5-10 есе жоғары қасиеттер , температуралық және уақытша тұрақтылық тән. Бұл бізге сирек кездесетін металдарды ,мысалға 1 тонна үшін кобальтты 450 кг, никельді 300 кг, ванадийді 100 кг, молибденді 70 кг дейін үнемдеуге мүмкіндік береді. Пайдалану аймағы: ерекше қасиетке ие материалдарды ғарыштық техникада, электрлік машина жасауда, металлургияда, телевизиялық және медициналық салада қолданады.