1)Автоматты ажыратқыштардың жетегі және механизмі

Автоматты әуе ажыратқыштары.

Автоматты әуе ажыратқыштар (автомат) электр тізбектерін артық жүктемелерден, ҚТ-дан, қоректендіру кернеуінің қатты азайып кетуінен, қуат бағыты өзгеріп кетуінен және т.б. қорғайды, сонымен бірге жүктеменің номиналды токтарын қолмен сирек өшіріп жағу үшін қолданылады.

Автоматтарға қойылатын талаптар:

1. Автоматтың ток өтетін тізбегі номиналды токты соншалықты жететіндей ұзақ уақытта өткізуі керек. Ұзақ уақытта қосылу режимі автомат үшін қалыпты болып саналады. Түйіспелер тұйықталған кезде де, болып жатқан қ.т-да қосылған кезде де автоматтың ток жүргізетін жүйесі үлкен қ.т токтарына тап болуы мүмкін.

2. Автомат асқын 100 кА-ге дейін жетуі мүмкін ҚТ токтарын көп мәртелік өшірілумен қамтамасыз ету керек. Мұндай токтарды өшіргеннен кейін автомат ұзақ уақыт бойында номиналды токтарды өзінен өткізе алуы керек.

3. ҚТ токтарының жаман әсерлерінен электрқондырғылардың электрдинамикалық және жылулық беріктілігін қамтамасыз ету үшін автоматтардағы өшіру уақыты өте аз болуы тиіс. Тарататын құрылғының габаритін азайту мақсатында және қызмет көрсетудің қауіпсіздігін көтеру үшін қызған газдардың және доғаны өшіру барысында йондалған газдардардың минималды аумағы қажет.

4. Автоматтың қорғаныс элементтерін қажетті токтармен, әрекет ету уақыттарымен және селективтілікпен қамтамасыз ету керек.

Әсер етіп жатқан шамаға байланысты автоматтар тогы бойынша мин. автоматтар, кернеуі бойынша мин. автоматтар, кері қайтымды автоматтар, туынды токтармен жұым істейтін макс автоматтар, полярланған макс автоматтар (ток бір бағытта немесе кері бағытта өскенде тізбекті өшіретін), ток кез келген бағытта өскен кезде тізбекті өшіреті полярланбаған автоматтар болып бөлінеді. Селективті қорғанысты тұрғызу үшін автоматтардың тогы мен іске қосу тогын реттеу мүмкіндігі болуы керек.

Кейбір жағдайларда автоматқа біріктірілген қорғаныс қажет – тогы бойынша максималды және кернеуі бойынша минималды. Бұл талаптарды қанағаттандыратын автоматтар әмбебаб деп аталады.

Жалпы өндірісте және тұрмыста пайдаланылатын автоматтар тек артық токтан қорғайтын қорғанысы болады. Ол қорғаныстың шамасы автоматты зауытта жасағанда ретелінеді және эксплуатациялағанда автоматтың сипаттамасы өзгертілмейді. Жұмысшы персонал автоматтың кернеуде тұрған бөлшектеріне тиіп кетуден сақтау үшін автоматтар қаптамамен жабылып, доғаны сыртқа шығармайды. Мұндай автоматтарды қондырғылық дейді.

Барлық автоматтарда келесі негізгі түйіндері болады:ток жүргізуші тізбек, доғасөндіргіш жүйе, автомат жетегі, автомат механизмі, еркін тіркеу ағытқыш жүйе және тіркеу ағытқыштар (расцепители).

200 А-ден көп токка арналған автоматта (17.2-суреті) ток өтетін тізбекте басты 3 және доғасондіргіш 1 түйіспелері болады. Автоматты қосу үшін тұтқасын 12 қолмен көтеру керек немесе электромагнитті 4 іске қосылады. 6, 7 буындары мен 13 тіреуіштері – автоматтың еркін тіркеу ағытқыш жүйесі болады. Автоматты 12 тұтқасы қолмен немесе жылу және электромагнитті тіркеу ағытқыштартармен 5,8,10,11 үзеге асырылады. Доға 12 камерасында өшіріледі.

А втоматтардың негізгі параметрлері: өздік және толық өшіру уақыты, номиналды ұзақ ток, номиналды кернеу және асқын өшіру кернеуі.

автоматтың принципиалды сұлбасы.