III. Жер жұмыстарын орындауға дейінгі дайындық және қосымша процесстер

№1 тапсырма

1. Қазаншұңқырды өңдегенде топырақ суларының қажетті төмендету деңгейін қамтамасыз ету үшін инесүзгіштің саны мен адымын дөңгелете отырып орнтау арқылы анықтаймыз (сурет 1а).

Шешімі

1. Инесүзгімен ауданын анықтаймыз:

F=(A+2C)(B+2C) (1)

F=(11+2*4.5)*(30+2*4.5)=780

мұндағы F- аудан, м²;

А және В – үстіңгі жағынан қазаншұңқыр өлшемі, м;

С – Қазаншұңқырдың жоғарғы қабаттан инесүзгіге дейінгі

арақашықтық,м.

2. Инесүзгіге сомалы ағын суды анықтаймыз:

Q=α·KS (2)

Q=1,5*15*4,0=90

мұндағы Q – су құйылысы, м³/сағ; К – сүзу коэффициенті, м/сут, α – коэффициент, 2-ші сурет а) графигі бойынша анықталады; S - ЖСД (жерасты сулары деңгейі) төмендету тереңдігі;

3. Инесүзгінің мөлшерін анықтаңыз:

(3)

N = 90/1,5=60

мұндағы q - инесүзгінің өткізу мүмкіндігі, м³/сағ. 2-ші сурет б) графигінен анықталады.

4. Инесүзгінің адымын анықтаңыз:

(4)

I = 82/60=1,366

мұндағы P – аудан периметрі, инесүзгімен бөлінген, м.

5. Уақытты сағатпен анықтаңыз, УГВ төмендетуге талап етілген белгіленген белгіге дейін, сағ:

(5)

t = 780/2*15=26

мұндағы – фильтрация коэффициенті, м/тәулік, 1 кесте бойынша қабылданады;

– ауданы, м².

2. Орды өңдегенде инесүзгіш саны мен адымын ор өсіне біршама бірқатар орната отырып анықтаймыз

Шешімі

1. Судың құйылысын сызықты орнатудан анықтаймыз, ордың сыртымен жөнделген:

Q₁₀₀=β·K·S (1)

Q₁₀₀= 3*15*4=180 м/сағ

мұндағы Q₁₀₀ – су құйылысы, м/сағ ордың 100 пос.м

K және S - жоғарыда анықталған;

β – коэффициент, 1-ден 3-ке дейін қабылдайтын.

β максималды мәнін сүзгінің аз коэффициент болған кезде қабылдайды, жұмыс мерзімінің азаюы кезінде, сонымен қатар су тұтқырлық қабаттың үлкен қуаты кезінде β минималды мәнін сүзгі коэффициентің көп дегенде 30 м/сут қабылдау керек.

2. 2-ші кестені қолдана отырып К фильтрация коэффициентін, су іріккіш қабаттың қуаттылығын Н және инесүзгіш пен еңіс табанының қашықтығын Х (1-ші суреттің б) қара), ордың ең ұлкен тереңдігі шамасы мен инесүзгіштің енгізу тереңдігін .анықтаймыз.

3. Инесүзгіштің қажет санын 3-ші формуламен анықтаймыз

4. Инесүзгінің адымын келесі формуладан анықтаңыз:

(2)

I = 100/60=1,666

мұндағы L – ордың учаскесі, ұзындығы 100м.

h_T =4,7 hи =7,85

№ 2 тапсырма

Қыс жағдайында топырақты үнемді өңдеу үішн, оны қатудан сақтандыру жүргізіледі. Топырақтың қату тереңдігін анықтау керек, қармен сақталмағандағы; борпылдақ топырақтың алдын ала қату тереңдігі: топырақты қатудан сақтайтын жылыту қалыңдығы.

Шешімі

1. Топырақтың максималь қату тереңдігін, қардан сақталмаған, аяз түскеннен кейінгі күннен кейін келесі формуладан анықтауға болады:

(1)

H = 60*(4*2-2²) =240

мұндағы мына формула бойынша анықталады:

₍₂₎

P = (17,4*31+16,8*28+10,9*31+7,6*30+14,6*31)/1000=2

мұндағы топырақтың 1 сөткедегі салқындату уақыты; орташа айлық темперетура (1 кесте)

2. Топырақтың қату тереңдігі, жер жырту және тырмалау әдістерімен өңделген топырақ қабатымен төгілген келесі формула бойынша анықталады:

(3)

H = 30*(4*2-2²) =120

мұндағы топырақтың жылыту тәсілін есептейтін коэффициент.

3. Топырақтың үстіңгі бетін жылыту қабатымен қатудан сақтауға болады, оның қалыңдығы келесі формулабойынша анықталады:

(4)

H_ут^сн = 2,5*25=62,5

H_ут = ((240-62,5)/1,6)*1,3=144,21

мұндағы топырақтың есептік қату тереңдігі; 1-ші формула

қар жамылғысының әсерінен топырақтың қату тереңдігінің мөлшері азаяды. ( қар жамылғысының қалыңдығы,; 1-ші кесте)

қар құрамын және жылытатын материалдың жылу лқшаулағыш коэффициенті (2-ші кесте)

№ 3 тапсырма