4.8 Автомобильдің шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы
Асфальбетон немесе цементбетон жолдағы автомобиль қозғалысы қарастырылатындықтан және де жол кедергісінің коэффициенті екінші берілістің динамикалық факторынан әжептәуір кіші болуына байланысты автомобильдің орнынан қозғалуын және шапшаңдата қозғалуын екінші берілісте жүргізген қолайлы болады, өйткені автомобильдің екінші берілістегі үдеулері бірінші берілістегі үдеулерге қарағанда үлкен (4-сурет). Сонымен қатар 4-суретте А,В және С нүктелері көрсетілген. Бұл нүктелерде берілістерді алмастырған қолайлы болады, өйткені осы нүктелерде шапшаңдата қозғалу ең үлкен қарқындықпен өтуі қамтамасыз етіледі.
Белгілі берілісте vmin жылдамдығынан v жылдамдығына дейін автомобильдің шапшаңдата қозғалу уақыты келесі байланыстан анықталады
(4.31)
Бұл байланысты интегралдау сандық әдіспен жүргізіледі.
Автомобиль
жылдамдығы
шамасына өскенде, оның қозғалыс уақыты
бір қалыпты үдемелі қозғалыстың
заңдылығымен анықталады, яғни
(4.32)
«к»
берілісінде
жылдамдығынан
жылдамдығына дейін автомобильдің
жинақталған шапшаңдата қозғалу уақыты
жылдамдықтар аралықтарындағы шапшаңдата
қозғалу уақыттарының қосындысымен
анықталады.
Берілістер алмастыру уақыты кезінде жылдамдық жойылымы
(4.33)
мұнда
tп-берілістер
алмастыру уақыты.
Оны 1с деп қабылдаймыз;
берілістер
алмастыру кезінде айналмалы массаларды
ескеретін коэффициент.
деп
қабылдаймыз. ψ-жол кедергісінің
коэффициенті.
Алдында
бірінші, екінші, үшінші және төртінші
берілістер үшін
,
ал бесінші беріліс үшін
деп қабылданды.
жылдамдықтар аралығында автомобильдің шапшаңдата қозғалу жолы былай табылады
(4.34)
жылдамдығынан жылдамдығына дейін автомобильдің шапшаңдата қозғалу уақыты
(4.35)
мұнда n-жылдамдықтар аралықтарының саны.
«к» берілісінен «к+1» берілісіне өткенде tп алмастыру уақыты ішінде автомобильдің жүрген жолы былай анықталады
(4.36)
Алтыншы берілісте 3,6 км/сағ жылдамдықтан 5,2 км/сағ жылдамдыққа дейін автомобиль шапшаңдата қозғалуы үшін шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы (15-кесте):
Жылдамдықтардың қалған аралықтары үшін (жылдамдықтар аралықтары 16-кестеде көрсетілген жылдамдық мәндері бойынша құрастырылады) ізделінетін параметрлердің мәндерін кестеге жинақтаймыз (21-кесте).
21-Кесте - Алтыншы берілісте жылдамдықтар аралықтарындағы шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы
vi-1 жылдамдығынан vi жылдамдығына дейінгі аралық, км/сағ |
3,6-дан 5,2-ке дейін |
5,2-ден 6,76-ға дейін |
6,76-дан 8,32-ге дейін |
8,32-ден 9,88-ге дейін |
|
0,431 |
0,388 |
0,388 |
0,4 |
|
0,527 |
0,644 |
0,79 |
1,01 |
Алтыншы берілістегі шапшаңдата қозғалу уақыты
Алтыншы берілістегі шапшаңдата қозғалу жолы
Алтыншы берілістен үшінші беріліске өткенде берілістер алмастыру уақыты ішінде жылдамдық жойылуы
Берілістер алмастыру уақыты tп=1с.
Алтыншы берілістен үшінші беріліске өткенде берілістер алмастыру уақыты ішінде автомобильдің жүрген жолы
А нүктесінің координаталары: vА=13,546 км/сағ, jА=1,02м/с.
Жетінші берілісте 9,88 км/сағ жылдамдықтан 13 км/сағ жылдамдыққа дейін автомобиль шапшаңдата қозғалуы үшін шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы (15-кесте):
Жылдамдықтардың қалған аралықтары үшін (жылдамдықтар аралықтары 17-кестеде көрсетілген жылдамдық мәндері бойынша құрастырылады) ізделінетін параметрлердің мәндерін кестеге жинақтаймыз (26-кесте).
22-Кесте - Жетінші берілісте жылдамдықтар аралықтарындағы шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы
vi-1 жылдамдығынан vi жылдамдығына дейінгі аралық, км/сағ |
9,88-ден 13-ке дейін |
13-тен 16-ға дейін |
16-дан 19-ға дейін |
19-дан 22-ге дейін |
|
0,83 |
0,797 |
0,846 |
0,958 |
|
2,63 |
3,34 |
4,1125 |
5,45 |
Жетінші берілістегі шапшаңдата қозғалу уақыты
Жетінші берілістегі шапшаңдата қозғалу жолы
Жетінші берілістен үшінші беріліске өткенде берілістер алмастыру уақыты ішінде жылдамдық жойылуы
Берілістер алмастыру уақыты tп=1с.
Жетінші берілістен үшінші беріліске өткенде берілістер алмастыру уақыты ішінде автомобильдің жүрген жолы
B нүктесінің координаталары: vB=22 км/сағ, jB=0,773 м/с.
Сегізінші берілісте 22 км/сағ жылдамдықтан 26,6 км/сағ жылдамдыққа дейін автомобиль шапшаңдата қозғалуы үшін шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы (18-кесте):
Жылдамдықтардың қалған аралықтары үшін ізделінетін параметрлердің мәндерін кестеге жинақтаймыз (23-кесте).
23-Кесте - Сегізінші берілісте жылдамдықтар аралықтарындағы шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы
vi-1 жылдамдығынан vi жылдамдығына дейінгі аралық, км/сағ |
22-ден 26,6-ға дейін |
26,6-дан 31,6 - ға дейін |
31,6-дан 36,6-ға дейін |
|
1,69 |
1,97 |
2,4 |
|
11,4 |
15,92 |
22,73 |
Сегізінші берілістегі шапшаңдата қозғалу уақыты
Сегізінші берілістегі шапшаңдата қозғалу жолы
Сегізінші берілістен төртінші беріліске өткенде берілістер алмастыру уақыты ішінде жылдамдық жойылымы
Берілістер алмастыру уақыты tп=1с.
Сегізінші берілістен төртінші беріліске өткенде берілістер алмастыру уақыты ішінде автомобильдің жүрген жолы
C нүктесінің координаталары: vC=36,6 км/сағ, jC=0,441м/с.
Тоғызыншы берілісте 36,6 км/сағ жылдамдықтан 44,4 км/сағ жылдамдыққа дейін автомобиль шапшаңдата қозғалуы үшін шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы (19-кесте):
Жылдамдықтардың қалған аралықтары үшін ізделінетін параметрлердің мәндерін кестеге жинақтаймыз (24-кесте).
24-Кесте - Тоғызыншы берілісте жылдамдықтар аралықтарындағы шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы
vi-1 жылдамдығынан vi жылдамдығына дейінгі аралық, км/сағ |
36,6-дан 44,4-ке дейін |
44,4-тен 52,7-ге дейін |
52,7-ден 61-ге дейін |
|
5,09 |
6,067 |
7,6 |
|
57,26 |
81,8 |
120 |
Тоғызыншы берілістегі шапшаңдата қозғалу уақыты
Тоғызыншы берілістегі шапшаңдата қозғалу жолы
Тоғызыншы берілістен бесінші беріліске өткенде берілістер алмастыру уақыты ішінде жылдамдық жойылымы
Берілістер алмастыру уақыты tп=1с.
Тоғызыншы берілістен бесінші беріліске өткенде берілістер алмастыру уақыты ішінде автомобильдің жүрген жолы
D нүктесінің координаталары: vD=61 км/сағ, jD=0,2м/с.
Оныншы берілісте 61 км/сағ жылдамдықтан 65,6 км/сағ жылдамдыққа дейін автомобиль шапшаңдата қозғалуы үшін шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы (20-кесте):
Жылдамдықтардың қалған аралықтары үшін ізделінетін параметрлердің мәндерін кестеге жинақтаймыз (25-кесте).
25-Кесте - Оныншы берілісте жылдамдықтар аралықтарындағы шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы
vi-1 жылдамдығынан vi жылдамдығына дейінгі аралық, км/сағ |
61-ден 65,6-ға дейін |
65,6-дан 78-ге дейін |
78-ден 90 ға дейін |
|
6,86 |
25,23 |
66,6 |
|
120 |
503 |
1554 |
Оныншы берілістегі шапшаңдата қозғалу уақыты
Оныншы берілістегі шапшаңдата қозғалу жолы
21, 22, 23, 24 және 25 –кестелерінің нәтижелері бойынша автомобиль жылдамдығының оның шапшаңдата қозғалу уақытымен және жолымен байланыстарының графиктерін құрастырамыз (4.5 –сурет). Жүктік автомобильдің шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы 60 км/сағ жылдамдықта бағаланады.
4. 5-сурет -Автомобиль жылдамдығының оның шапшаңдата қозғалу уақытымен және жолымен байланыстарының графигі