8.1Сурет - Жол қабатының аралық монолитті қабатында созылу кернеуін анықтау номограммасы

9 Құрылымды аязға төзімдікке есептеу

Қолайсыз топырақты - гидрологиялық жағдайларда орналасқан жол аймақтарының топырақтарының маусымдық тоңазитын аудандарында, беріктік талабымен қатар жол қабаты мен жер төсемесінің жеткілікті деңгейде аязға төзімділігі қамтамасыз етілуі қажет.

Қысқы ісіну жамылғы тегістігі мен жол қабатының ұзақ қызмет етуіне қатты әсер етпейді, егерде құрылымның тоңазу процессі кезінде жүру бөлігінің жалпы көтерілуі , 9.1 кестеде келтірілген мәннен аспаса.

Құрылымды аязға төзімді деп санайды:

м ұндағы - жер төсемесінің есептік (күтілетін) ісінуі;

- берілген құрылым үшін жіберілетін топырақтың ісінуі (9.1кесте).

Құрылымды аязға төзімділікке топырақты - гидрологиялық жағдайларына сәйкес, бірдей жамылғысы бар, жер төсемесінің құрылымдары да бірдей, сонымен қатар тең жағдайда құрылыс материалдарымен қамтамасыз етілген белгілі бір аймақ үшін немесе аймақтардың топтамасы үшін есептелінеді.

9.1 кесте

Жол қабатының типтеріне байланысты аязға ісінудің жіберілетін мәні

Жол қабатының типтары	Жамылғы түрі	Аязға ісінудің жіберілетін мәні
Күрделі	Жетілдірілген	4
Жеңілдетілген	Жетілдірілген	6
Өтпелі	Өтпелі	10

Жол құрылымының күтілетін қысқы ісінуі жер төсемесіндегі топырақта қысқы ылғал жиналу пішініне байланысты, ол негізінен тоңазудың тереңдігі мен жылдамдығына, құрылымның ылғалдану жағдайына, жер төсемесінің жер бетінен орналасу биіктігіне және топырақ су деңгейінен орналасу биіктігіне, топырақ қасиеті мен тығыздалу дәрежесіне, тұрақты материалдардың қабат қалыңдығына, олардың жылу физикалық қасиетіне және де басқа факторларға байланысты. Ісіну дәрежесіне байланысты топырақтар 6 топқа бөлінеді, аязға ісіну мөлшеріне және ылғалдану сипаттамасы бойынша жергілікті жердің типіне байланысты (9.2 кесте).

Құрылымды аязға төзімділікке есептеу үшін Z/H<1,0 жағдайында күтілетін ісіну l_ісіну. (9.1 сурет) номограмма бойынша, келесі параметрлердің мәндерін ескере отырып анықталады:

9.1. сурет – Құрылымды аязға төзімділікке есептеу номограммасы:

1 – тұрақты материал қабаты; 2 – жер төсемесінің топырағы;

Гп – тоңазу тереңдігі

Z – тоңазудың есептік тереңдігі, см;

Z₁ – жол құрылымының тұрақты қабаттар қалыңдығы, соның ішінде қосымша аяздан қорғау қабаты, см;

- материалдың жылу техникалық қасиетінің тығыздалған шағыл тас қатынасына эквиваленті (9.6 формуласымен анықталады);

H – топырақ су деңгейлерінің есептік тереңдігі (ТСД), см;

В – ісіну дәрежесіне байланысты топырақтың кешенді сипаттамасы (9.3 кесте), см²/тәу;

- климаттық көрсеткіш (9.2 сурет), см²/тәу.