Дәріс 1.

Тақырып: «Негізгі түсініктер мен реттеуші ережелер»

Сұрақтар

1.Құрылыс өнімі, оның ерекше өзгешелектері.

2.Құрылыс процестері мен жұмыстары, олардың мазмұны және құрамы.

3.Құрылыс процестерінің кенестік және уақытша параметрлері.

Үймереттер, ғимараттар, тұрғын үйлер, инженерлік, ауылшаруашылық құрылыстарын салуды ұйымдастырудың әдіс-тәсілдері бар. Құрылыс-құрастыру жұмыстарын ұйымдастырудың тиімді жолы – құрылысты кешенді әдіспен және технологиялық ретімен жүргізу.

Құрылыс технологиясы құрылыс жұмыстарына және процестерге бөлінеді.

Құрылыс жұмыстары жер жұмыстары, бетон және темірбетон, құрастыру, әрлеу және т.б. өзара құрылыс процестеріне бөлінеді. Мысалы, жер жұмыстарын жүргізу үшін мына процестерді орындау қажет: жердің өсімдік қабатын бульдозермен тіліп алу, жер бетін тегістеу, топырақты көлікке тиеп қазу, ордың түбін тазалау және т.б.

Аталған құрылыс жұмыстары мен процестері белгіленген технологиялық ретімен жасалуы қажет.

Құрылыс жұмыстары үш кезеңге бөлінеді: дайындық жұмыстары – жер астындағы құрылыстар (нөлдік цикл), жер үстіндегі құрылыстар және әрлеу жұмыстары (сылақ, бояу).

Құрылысқа мөлшерленген уақытты қысқарту үшін құрылыс кезеңін тасқынды әдіспен жүргізу қажет. Бұл әдіс құрылыстың өзіндік құнын кемітеді, еңбек өнімділігін арттырады және машина-механизмдерді тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Құрылыс мерзімін қысқартуға құрастыру процестері ерекше әсер етеді. Сондықтан жоғарыда аталған процестерді жүргізу мерзімі құрастыру процестеріне тікелей байланысты. Атап айтқанда құрастыру процесін жеделдету дегеніміз – жалпы құрылыс мерзімін қысқарту. Осы процестің даму қарқынына орай басқа жұмыстардың реті мен әдістері де өзгереді. құрылыс өндірісінің құрамы мен қарқынын белгілеу және оған біркелкі үздіксіз ұйымдастыруды жақсартып, технологиясын жетілдіруге болады. Құрылыста тасқынды әдіспен жүргізудің негізі – құрылыс процестерін тоқтатпай, бір мезгілде әр түрлі жұмыстарды бірден атқару. Ол үшін объектідегі барлық жұмыстарды кезекті ретімен жасалатын процестерге бөліп, құрылысшылардың мамандық дәрежесіне лайықты звено, бригадалар құрамын тағайындап, жалпы құрылыс көлемін тепе-тең ауқымдарға бөліп жоспарлау қажет. Тең бөлінген ауқымдардың көлемі мен жасалатын жұмыс мерзімдері бірдей болу керек. Бұл бөлімдер тасқын ырғағы деп аталады.

Күрделі құрылысқа жаңа құрылыс,реконструкция немесе жұмыс істейтін кәсіпорындардың, ғимараттардың имараттарды техникалық қайта қаруландыру жатады.

Күрделі құрылыс жүйелерінің бір жүйесі –құрылыс өндірісі, құрылыс өндірісі процестердің жиынтығы болып келеді. Құрылыс алаңында, құрылыс - монтаж және арнайы процестер даярлайтын ең басты ­ құрылысы жатады .

Құрылыс өндіріс пәні екі ішкі жүйені біріктіреді: технологияны және құрылыс өндіріс ұйымын , әрбіреуі өзінің маңызды және ғылыми негіздерін иеленеді .

Құрылыс өндіріс технологиясы, өз кезегінде, екі ішкі жүйе біріктіруімен келеді: құрылыс процестердің технологиялары және ғимараттар мен имараттарды тұрғызу.

Құрылыс процестердің технологиясы құрылыс процестерінің әдіс-тәсілдерінің орындалуының, құрылыс материалдарының дайындап, қамтамасыз ететін, жартылай фабрикатты және құрылымдардың сапалы өзгеруімен оның жағдайы, физикалық және механикалық қаситін, геометриялық өлшемін, өнімді қойылған талапқа сай алу мақсатының теориялық негізін анықтайды.

Ғимараттар мен имараттарды енгізу технологиясы құрылыс,монтажды және арнайы жұмыстарды жүргізу барысында теориялық және практикалық негіздерін орындауды қамтамасыз етеді.

Құрылыс өндірісі индустриалды негізде ғимараттар мен имараттардың кешенді,механикалық монтаждау процесінде дамып келе жатыр.

Құрылыс процестер көпфакторлы және арнайы ерекшеліктерімен сипатталады. ­

Дайындау процестері салынып жатқан объектіні жартылай фабрикаттармен, бөлшектермен және бұйымдармен қамтамасыз етеді.Бұлар процестер әдетте мамандандырылған кәсіпорындарда , бірақ сонымен қатар және құрылыс алаңы шарттарында орындайды.

Транспорттық процестер жеткізуді ­және контрукциялардың тұрғызу орындарына техникалық құралдардың енгізуді қамсыздандырады.

Транспортты процестерге жүк тиеу, жүк түсіру және қоймалау процестері жатады.

Даярлайтын процестер монтажды-әрлеу жұмыстарының орындалуын және олардың нәтижелі орындалуын қамсыздандырады .

Монтажно – әрлеу процестері құрылыс өндірісінің өнімін алуын қамсыздандырады,құрылыс өндірісінің және құрылысшы заттық элементтерге өңдеуде , түр өзгертуінде немесе жаңа сапалардың беруінде болады.

Монтаждау - әрлеу процестері бөлінеді бастаушы және бірлескендерге .

Бастаушы процестер толассыз технологиялық шынжырына кіреді ­және дамуын және объектінің құрылыс ұзақтығын анықтайды .

Құрылыс өндірісі процестерінің топтастырылуы 1.1- суретте көрсетілген.

Тарифті ұтыс тігулер жұмысшы төлемақысының мөлшерін анықтайды , ­ Тарифті ұтыс тігулер сағаттық,күндізгі және айлық болуы мүмкін.

Жұмысшы еңбек ақы төлеу келісімді түрі төлеуді алдын ала ескереді, сол үшін ­ жұмысшы төлеудің жұмыстардың нақты орындалған көлемінің артынан бағалаулармен тиісті сапа өнімі бірлігін қарастырады.

Наряд - бұл өндірістік тапсырма СМР орындалуына, жұмыстардың басына дейін жұмысшыға,буынға немесе бригадаға берілетін.

Еңбек мерзімді ақы төлеуі жұмысшылар үшін нақты ­жұмыс істейтін уақыты тарифті ұтыс тігу дәрежесімен , ЕТКСпен анықталған.

Еңбекақының безнарядная жүйесі - оның көзінше құрылысшы ­ бөлімшелерге орындалған жұмыстардың құнын есептейді .

Жұмысшылардың еңбек ұйымы . Құрылыста жұмысшылар бригадамен немесе буындармен 2-5 адамнан,сирек оқиғаларда –бір адаммен жұмыс істейді .

Дәріс 2.