- •2 Курстық жоба бойынша жалпы нұсқаулар
- •2.1 Курстық жобалау тапсырмасы
- •2.2 Курстық жобаның көлемі, құрамы және жасалуы
- •Мазмұны
- •Тапсырмалық мәлімет
- •3 Бензин моторының жұмыс циклін есептеу
- •3.1 Жұмыстық заттың өлшемдерi
- •3.2 Толтыру процесi
- •3.3 Сығымдау процесi
- •3.4 Жану процесi
- •3.5 Ұлғаю процесi
- •3.6 Циклдің индикаторлық көрсеткiштерi
- •3.7 Мотордың тиiмдiлiк көрсеткiштерi
- •4 Дизельдің жұмыс циклін есептеу
- •4.1 Жұмыстық заттың өлшемдерi
- •4.2 Толтыру процесi
- •4.3 Сығымдау процесi
- •4.4 Жану процесi
- •4.5 Ұлғаю процесi
- •4.6 Циклдің индикаторлық көрсеткiштерi
- •4.7 Мотордың тиiмдiлiк көрсеткiштерi
- •5 Мотордың жылу балансы
- •5.1 Жaлпы мәлімет
- •5.2 Жылу балансын есептеу
- •6 Индикаторлық диаграмманы құру
- •6.1 Жалпы мәлімет
- •6.2 Бензин моторы
- •6.3 Дизель
- •6.4 Индикаторлық диаграмманы құру әдістемесі
- •7 Мотордың сыртқы жылдамдық сипаттамасын құру және талдау
- •7.1 Жалпы мәлімет
- •7.2 Сыртқы жылдамдық сипаттаманы компьютерде есептеу тәртібі
- •7.3 Сыртқы жылдамдық сипатамасын талдау
- •8 Майлау жүйесін есептеу
- •8.1 Негізгі өлшемдер
- •8.2 Май суытқыш радиатор
- •9 Салқындату жүйесін есептеу
- •9.1 Салқындату жүйесінің негізгі өлшемдері
- •9.2 Сұйық салқындатқыш радиатор
- •Әдебиеттер
- •Мазмұны
2 Курстық жоба бойынша жалпы нұсқаулар
2.1 Курстық жобалау тапсырмасы
Піспекті іштен жану моторын толық көлемде есептеу өзара байланысты әр түрлі есептерді қамтиды. Олардың қатарына жылулық, динамикалық, негізгі тетіктердің беріктігін және мотор жұмысын қамтамасыз етуші жүйелерді есептеу жатады.
Негізін 1906 ж. профессор В.И. Гриневецкий салған жылулық есептеу тәсілі жаңадан жобаланған мотордың басты геометриялық өлшемдері мен тиімді көрсеткіштерін анықтауға мүмкіндік береді. Сондай-ақ бұл тәсілді кейбір құрылымдық өлшемдері немесе жұмыс шарты өзгертілген қолда бар нақты мотордың жұмыс циклін талдау үшін де пайдалануға болады. Мұндай мәселе қолданыс саласындағы инженерлік қызмет ауқымында кездесетін өндірістік жәйттерге әлдеқайда жақын. Курстық жобаның тапсырмасы осындай талапқа негізделген.
1-кестеде әрбір студент үшін жеке тапсырма варианты (мотор үлгісі) берілген. Есептелуге тиіс негізгі дизельдің құрылымдық өлшемдері мен тиімді көрсеткіштері 2-кестеде, бензин моторы үшін 3-кестеде келтірілген.
Фамилиясы А әріпінен Н әріпіне дейін басталатын студенттер дизель мотор үлгісін, қалғандары бензин моторын тандауға тиіс. Вариант нөмірі студенттік кітапша нөмірінің соңғы саны бойынша анықталады. Есептелінетін мотор жүйесі де вариант бойынша айқындалады. Егер вариант нөмірі жұп сан (0 қоса алғанда) болса, студент майлау жүйесін, ал егер тақ сан болса, салқындату жүйесін есептеуге тиіс.
1-кесте – Тапсырма варианттары мен есеп үшін қажет бастапқы мәлімет
Дизель |
|||||||||||
Вариант |
0 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
|
Мотор үлгісі |
Toyota Land Cruiser Prado |
Mitsubishi Pajero sport 2.5 TD |
Volvo S80 |
Ford Mondeo 2.0 TDCi |
КамАЗ-740 |
«Газель-Бизнес» 2705 2.8 |
Peugeot 407 SW 1.6 HDi |
Toyota Avensis 2.0d |
Volkswagen Passat CC 2.0 TDI |
KIA Sportage 2.0 CRDi |
|
Үрмелеу қысымы |
Қосымша вариант |
||||||||||
0 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
||
Рк, МПа |
0,20 |
0,16 |
0,17 |
0,18 |
0,19 |
0,16 |
0,17 |
0,18 |
0,19 |
0,20 |
|
Бензин моторы |
|||||||||||
Вариант |
0 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
|
Модель |
PEUGEOT 308 |
Toyota Land Cruiser Prado |
Chery M11 Sedan |
Nissan Note E11B |
Nissan Juke |
NISSAN X-TRAIL |
Daewoo Nexia |
Lexus RX III 350 4WD |
OPEL INSIGNIA |
ВАЗ-2123 |
|
Сығымдау дәрежесін ұлғайту |
Қосымша вариант |
||||||||||
0 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
||
Δε |
0,5 |
0,6 |
0,7 |
0,8 |
0,9 |
1,0 |
0,6 |
0,7 |
0,8 |
0,9 |
|
Ескертпе:
Фамилиясы А әріпінен Л әріпіне дейін басталатын студенттер дизель мотор үлгісін, қалғандары бензин моторын тандауға тиіс.
Тапсырма варианты студенттік кітапша номерінің соңғы саны бойынша, ал қосымша вариант оның алдындағы саны бойынша анықталады.
2-кесте – Түпнұсқа дизель моторларының негізгі құрылымдық өлшемдері мен тиімділік көрсеткіштері
Негізгі көрсеткіштер |
Мотор үлгілері |
|||||||||
Toyota Land Cruiser Prado |
Mitsubishi Pajero sport 2.5 TD |
Volvo S80 |
Ford Mondeo 2.0 TDCi |
КамАЗ-740 |
«Газель-Бизнес» 2705 2.8 |
Peugeot 407 SW 1.6 HDi |
Toyota Avensis 2.0d |
Volkswagen Passat CC 2.0 TDI |
KIA Sportage 2.0 CRDi |
|
Цилиндр диаметрі D, мм |
96,0 |
91,1 |
81 |
85 |
120 |
94 |
75 |
82,2 |
81 |
84 |
Піспек жүрісі S, мм |
103,0 |
95 |
93,15 |
88 |
120 |
100 |
88,3 |
94 |
95 |
90 |
Мотррдың жұмыстық көлемі Vл, л |
3,0 |
2,5 |
2,4 |
2,0 |
10,85 |
2,8 |
1,56 |
2,0 |
1,97 |
2,0 |
Цилиндр саны |
4 |
4 |
5 |
4 |
8 |
4 |
4 |
4 |
4 |
4 |
Сығымдау дәрежесі ε |
17,9 |
21 |
16,5 |
17,9 |
17 |
16,5 |
18 |
16,8 |
19 |
16,5 |
Максималды тиімді қуат Ne, кВт |
127 |
72,8 |
151 |
85 |
154 |
88,3 |
80,1 |
84 |
103 |
100 |
Лайықталған (номинал) айналым жиілігі nном, айн/мин |
3400 |
4000 |
4020 |
3700 |
2600 |
3200 |
4000 |
3600 |
4200 |
4000 |
Максималды айналдырғыш момент Memax, Н·м |
410 |
240 |
420 |
320 |
637 |
297 |
240 |
300 |
320 |
373 |
Максималды айналдырғыш моментке сәйкес айналым жиілігі nMe, об/мин |
2200 |
2000 |
2400 |
2000 |
1600 |
2200 |
1750 |
2000 |
2500 |
2500 |
3-кесте – Түпнұсқа бензин моторларының негізгі құрылымдық өлшемдері мен тиімділік көрсеткіштері
Негізгі көрсеткіштер |
Мотор үлгілері |
|||||||||
PEUGEOT 308 |
Toyota Land Cruiser Prado |
Chery M11 Sedan |
Nissan Note E11B |
Nissan Juke |
NISSAN X-TRAIL |
Daewoo Nexia |
Lexus RX III 350 4WD |
OPEL INSIGNIA |
ВАЗ-2123 |
|
Цилиндр диаметрі D, мм |
77 |
94,0 |
81 |
73.0 |
78 |
84 |
76,5 |
94 |
79 |
82 |
Піспек жүрісі S, мм |
85,8 |
95,0 |
77,5 |
82.8 |
83.6 |
90.1 |
81,5 |
83 |
81,5 |
80 |
Мотордың жұмыстық көлемі Vл, л |
1,6 |
4,0 |
1,6 |
1,4 |
1,6 |
2,0 |
1,5 |
3,5 |
1,6 |
1,7 |
Цилиндр саны |
4 |
6 |
4 |
4 |
4 |
4 |
4 |
6 |
4 |
4 |
Сығымдау дәрежесі ε |
11 |
10,4 |
10,5 |
9,9 |
10.7 |
10,2 |
8,6 |
10,8 |
10,8 |
9,3 |
Максималды тиімді қуат Ne, кВт |
88 |
207 |
87,5 |
65 |
86 |
104 |
55 |
206 |
85 |
58,5 |
Лайықталған (номинал) айналым жиілігі nном, айн/мин |
6000 |
5600 |
6150 |
5200 |
6000 |
6000 |
5400 |
6200 |
6000 |
5000 |
Максималды айналдырғыш момент Memax, Н·м |
160 |
387 |
147 |
128 |
158 |
196 |
123 |
346 |
155 |
127,5 |
Максималды айналдырғыш моментке сәйкес айналым жиілігі nMe, об/мин |
4250 |
4400 |
4400 |
3200 |
4000 |
4800 |
3300 |
4700 |
4000 |
4000 |
Тапсырманың әрбір вариантында студенттік кітапша нөмірінің соңғы саны алдындағы сан бойынша анықталатын қосымша 10 вариант бар. Қосымша вариантта бензин моторы үшін сығымдау дәрежесін ұлғайту мөлшері (Δε), ал дизель үшін үрмелеу қысымы (рк) көрсетілген. Демек бензин моторын есептегенде 1-кестеде көрсетілген сығымдау дәрежесін қосымша вариантта берілген Δε шамасына ұлғайту қажет.