Рахимов А.А., т.ғ.к., доцент,

Мулдашев М.А., доцент,

Сарсенов А.Е, аға оқытушы,

Ауелбекова Ш.Н. оқытушы.

Рецензент: Джаналиев Е.М тех.ғыл.канд., доцент

5В080600 – «Аграрлық техника және технология»

мамандығының күндізгі және сырттай оқу бөлімінің

білім алушыларына «Гидравлика және жылу техникасы»

пәні бойынша зертханалық жұмыстарды орындауға арналған

Әдістемелік нұсқаулар

«Механикаландыру технологиялары және жерге орналастыру» кафедрасы отырысында талқыланды « » __________ 2012 ж., хаттама № 5

Политехникалық факультетінің оқу-әдістемелік бюросымен ұсынылды « » _______2012 г., протокол № __

Университеттің ОӘК мақұлданды « » _______2012 г., протокол № __

Әдістемелік нұсқауда гидравлика және жылу техникасының бөлімдері қарастырылған. Сұйықтардың, көтергіш күштердің және сұйықтың еркін беттерінің қасиеттерін анықтау әдістері берілген. Сұйық қозғалыстарының режімдерін зерттеу, гидродинамикалық үйкеліс күшін және ағынның әртүрлі режиміндегі жергілікті кедергі коэффициенттерін анықтау. Вентури суөлшегішін тарировкалау және Бернулли теңдеуінің геометриялық иллюстрациясы. Ауаның көлемдік жылусыйымдылығын және жылу беру, жылуөткізгіштік, сәуле шығару, әртүрлі материалдардың жылубергіштік коэффициенттерін анықтау. Салқындатқыш машиналарды зерттеу тәртібі.Әдістеме тәжірибесімен танысу, өлшегіш құрал-жабдықтармен және оларды пайдалану ережелерімен танысу зертханалық жұмыстардың мақсаты болып саналады. Сондай-ақ білім алушыларға гидравлика және жылу техникасының негізгі заңдылықтарының барлық ерекшеліктерін түсінуге мүмкіншілік туғызады.

Рмк «Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті», 2013 Мазмұны

Кіріспе ..........................................................................................	3
Зертханалық жұмыс №1. «Тұтқырлықты анықтауға арналған аспаптар. Энглер вискозиметрі»...................................................	4
Зертханалық жұмыс №2.«Дөңгелек клапанның көтергіш күшін анықтау»	10
Зертханалық жұмыс №3.«Бірқалыпты вертикалды цилиндр пішінді ыдысты айналып тұрған сұйықтың еркін бетінің формасын анықтау»	13
Зертханалық жұмыс №4. «Бернулли теңдеуінің геометриялық иллюстрациясы»	17
Зертханалық жұмыс №5. «Дөңгелек құбырдағы сұйықтың қозғалыс режімін анықтау»	22
Зертханалық жұмыс №6 «Дөңгелек құбырдағы ламинарлық режимдегі сұйық қозғалысының гидродинамикалық үйкеліс коэффициентін анықтау»	26
Зертханалық жұмыс №7 «Дөңгелек құбырдағы турбуленттік режимдегі сұйық қозғалысының гидродинамикалық үйкеліс коэффициентін анықтау»	31
Зертханалық жұмыс №8 «Қалыптасқан сұйық қозғалысындағы жергілікті кедергі коэффициенттерін тәжірибелік жолмен анықтау»	34
Зертханалық жұмыс №9. «Вентури суөлшегішін тарировкалау»	38
Зертханалық жұмыс №10 «Ауаның көлемдік изобаралық жылу сыйымдылығын анықтау»	42
Зертханалық жұмыс №11 «Тоңазытқыш машиналардың құрылысын игеру»	48
Зертханалық жұмыс №12 «Су қыздырғыштың жылуберіліс коэффицентін анықтау»	59
Зертханалық жұмыс №13 «Ұнтақ материалдардың жылу өткізгіштік коэффицентін анықтау»	67
Зертханалық жұмыс №14 «Қатты дененің сәуле шығару коэффициентін анықтау»	73
Зертханалық жұмыс №15 «Ауаның еркін қозғалысындағы жылубергіштік коэффициентін анықтау»	80
Қорытынды	85
Әдебиеттер	85

Кіріспе

Әдістемелік нұсқау 5В080600-«Аграрлық техника және технология» мамандығы (күндізгі және сырттай оқу түрі) үшін, курстың бағдарламасына сәйкес құрастырылған.

Қазіргі кезде гидравликалық және жылу қондырғылары әртүрлі ауылшаруашылық салаларында кеңінен таралуда, сол себепті аталған мамандық бойынша білім алушыларға жылу техникасының негізгі заңдарын білуге және олардың жұмыс жасау принципімен танысуға міндетті.

Бұл қондырғылар агроөнеркәсіптік кешенінің техникалық және технологиялық жабдықтарының негізгі бөлігін құрайды, сондықтан өндірілетін өнімнің сапасы мен өнімділігі олардың жұмыс атқаруына айтарлықтай тәуелді.

Агроөнеркәсіптік кешеннің гидравликалық қондырғыларына мыналар жатады: гидравликалық және пневматикалық жетектер технологиялық процестер мен түрлі нысандарды басқару процестерін механизациялау мен автоматизациялаудың негізгі құралы болып саналады. Мұндай жетектер станоктарда және автомат линияларында, роботтар мен манипуляторларда, тракторлардың, автомобильдердің, өздігінен жүретін машиналар мен механизмдердің басқару жүйелерінде орындаушы құрылғылар ретінде қолданылады.

Жылу қондырғыларына: барлық жылу қозғалтқыштары, бу және газ турбиналары, реактивтік және ракета қондырғылары, іштен жану қозғалтқыштары, сондай-ақ барлық компрессорлық машиналардың, кептіру және салқындату қондырғыларының технологиялық жабдықтары жатады.

Өнеркәсіптің барлық салаларында гидравликалық және жылу қондырғыларын кеңінен қолдану және пайдалану болашақ маманнан қондырғы мен оның жұмыс жасауы жөніндегі білімді ғана талап етпей, сондай-ақ газдар мен сұйықтардың қозғалыс заңдарын ғана емес, сондай-ақ олардың жылу алу, беру және түрлендіру процестеріндегі қасиеттерін білуді талап етеді.

Гидравлика және жылу техникасы пәнінен зертханалық жұмыстар курстың негізгі бөлімдері бойынша студенттердің білімін кеңейте, тереңдете және одан әрі бекіте түседі, әдебиеттер және анықтама материалдарымен өздігінен жұмыс жасау дағдысын үйретеді, сонымен қатар гидравлика мен жылу техникасының негізгі заңдарының барлық ерекшеліктерін түсінуге мүмкіндік береді.

№1 Зертханалық жұмыс. Тұтқырлықты анықтауға арналған аспаптар. Энглер вискозиметрі.

Жұмыстың мақсаты: сұйықтыңтұтқырлығын анықтауға арналған аспаптардың құрылысын, атқаратын қызметі мен жұмыс жасау принциптерін оқып үйрену.

Жұмыстың мазмұны: Энглер вискозиметрінің құрылысын, жұмыс жасау принципін оқып, атқаратын қызметімен танысу; бақылау сұрақтарына жауап беріп, есеп беру.