44. Hla антигендерінің аурушылдыққа тұқым қуалаған бейімділігінің байланысы.

«HLA және аурулар» мәселесін екі аспектіге бөліп қарауға болады:фундаментальды және қолданбалы. Фундаментальды зерттеулер-HLA антигендерімен ауру арасындағы байланыстың механизмін ашуға бағытталған. Ал қолданбалы аспектісінде –клиникада диагностикалауда, дифференциалды диагностикалауда, ауруды алдын алуда (профилактика),ауру ағымының болжауында,емдеу тәсілінде,плазма донорларын белгілі антигендермен жасанды иммунизациялау арқылы таңдауында маңызды үлкен. HLA  гендері ауруды қабылдаушы гендермен немесе аурудың бейімділігін анықтайтын шынайы гендермен тіркескен локустардың маркерлері болып таылады.  HLA гендерімен иммундық жауаптың екі бөлігі де (гумолальді және жасушалық) бақыланып тұрады.

45.Трансплантациялық  иммунитеттің негіздері. Трансплантат тұрақтамауындағы  жасушалық және гуморальді  механизмдердің ролі. Гистосәйкестік антигендері бойынша донор мен реципиент таңдау.Трансплантациятермині бір организмнен екінші организмге жасушаларды, тіндерді және мүшелерді алмастыруды білдіреді. `1940 жыл басында чех ғалымы П. Медавар, бірнеше байқауы бойынша,  ауыстырып салған тіндердің тұрақтамауы иммундың жауап себебінен өтетінін байқаған. Өзгерген һз жасушаларын анықтап жоятын жүйе тікелей салынған тіндердегі бөнде жасушаларын айырып тану және жою қызметінде атқарады. Ол жүйені біз иммундық жүйе деп білеміз. Трансплантат тұрақтамауы донор мен реципиент арасындағы гентикалық айрмаышылқтармен себептеледі. Әр түрлі салынған трансплантатқа қарсы иммундық жауаптың дәредесі де әртүрлі болады. Әрбір трансплантат түрін белгілеу үшін бірнеше терминдерді қолданады: аутотрансплантат деп –бір индивидуумда өз денесінің бір жерінен басқа жеріне салынған тіндерін айтады. Изотрансплантат(синтрансплантат)-ол генетиккалық ұқсас индивидуумдар арасындағы салынған тіндер мен мүшелері. Аллотранплантат-ол бір биологиялық түрге жататын генетикалық  түрлі организмдердің арасындағы алмастырған тіндер мен мүшелер. Кснеотрансплантат деп –әр түрге жататын организмдердің арасындағы салынған тіндер немесе мүшелер.  Генетикалық бөгде тіндердің тұрамақтауына жауапты негізгі антигендерге гистосәйкестік антигендері жатады, оларды кодтаушы гендерін гистосәйкестік гендері д.а.Ұқсас антигендері бар тіндерді гистос»йкесті тіндер д.а. HLA жүйесінің гендері транплантатциялық гендердің жасалуын бақылайды. Трансплантациялық антигендер ең көп мөлшерде лимфоциттерде,теріде; аздау-өкпе,бауыр,ішек,жүректе; ең азы мида экспрессияланған.  HLA жүйесінің гендері бірдей , бірыңғайлы болады және басқа адамда қайталанбайды. Донор мен реципиенттің осы антигендер бойынша толық сәйкестілігі тек монозиготалы егіздерде ықтималды болады.Оның интенсивтігін, ұзақтығын және нәтижесін белгілейді: донор мен реципиент арасындағы антигендік айрмашылықтар дәрежесі, реципиенттің иммунды рекативтілік дәрежесі, трансплантаттың түрі, транплантатта лимфоидты тіннің болуы, гистосәйкестік антигендердің мөлшері бойынша

46. «Транспланттаттың иесіне қарсы» серпілісі, алдын-алу шаралары. Клиникада трансплантацияның сәтті болуына ықпал ететін жағдайлар. Реципиентке аллогенді сүйек кемігін салған кезде, айрықша жағдай болуы мүмкін № сәулеленген реципиент трансплантатты істен шығыра алмайды№ ойткені  бұл жағдайда донордың имунхабарлы т-жасушалары реципиенттің аллоантигендерімен байланысып трансплантат иесіне қарсы серпілісті шақырады. Оны тиқс ауруы деп атайды № реципиенттің жасушалары донордың т лимфоциттеріне қарсы тұрақтамау серпілісін шақырмауы, донор мен реципиенттің генетикалық ерекшеліктеріне және сәулеленген реципиенттің жасушалары иммунологиялық хабарсыз болғанды.ына яғни иммунды супрессия жағдайға байланысты болады. Бұл кезде донордың сүйек кемігіндегі иммунхабарлы т –жасушалары реципиенттің иммунды супрессияланған тіндерін шабуылдайды , тиқс негізі реципиенттің DR антигендеріне шабуылдайды , тиқс негізі реципиенттің DR антигендеріне қарсы жүреді және оны транспланттатың жетілген тбжс эффекторлары , т өлтіргіштер мен макрофагтар жүргізеді. Осы айтылған бойынша тиқс алдын алудың шарттары , осы айтылған бойынша ,тиқс алдын алудың шарттары –донор мен реципиенттің НЛА антигендері бойынша толық іріктеу №трансплантаттын жетілген т-лимфоциттерді алыстату, иммунсупрессиялы препараттарды қолдану.Клиникада мүшелер мен тіндерді трансплантациялау, трансплантация қазіргі кезде әр түрлі дерттердің терминалды сатысындағы емнің нағыз альтернативті әдісі болып  табылады. Мұшелік трансплантация-осы жүзжылдықта медицинаның бір ғажабы болып оттыр,трансплантация аурудың бүйректік ,бауырлық,жүректік және өкпелік жетіспеушіліктердің ауыр формаларында өмірді ұзартатын ең маңызды әдістің сипатына ие. Әр түрлі жасушалар трансплантациясының клиникалық нәтижесі сонғы 10-15 жылда адам ағзасы мен тіндері жаңа иммунды супрессивті препараттарды қабылдаудың арқасында жоғарылады, циклоспорин а сонымен қатар нла антигендер іріктеуі жақсаруымен және иммунологиялық маниторинг әдісін іске асырылуымен байланысты. Қазіргі уақытта бүйрек пен мүйізді қабықты қондыру сәтті іске асуда ,ал жүрек өкпе бауырдың трансплантациясы сирек орындалады алайда көп уәделі сәттілікпен, керісінше сүйек миы мен ұйқы безінің трансплантациясының нәтижесі төмен және басқа емді қолданып болған сирек жағдайда жасалады. Еуропалық трансплантациялық тіркеудің мәліметі бойынша трансплантация көлемі еуропа елдерінде соңғы 10жылда жыл сайын 10процент өсіп отыр. Осы емдеу әдісін қолданатын негізгі ауруларға оейкоз лимфома басқа қатерлі ісіктер жатады. Олар барлық трансплантацияның 96процент құрайды,