2.Кіші мектеп психикалық жасы.

Бастауыш мектеп кезеңіне 7-10 жас аралығындағы балалар жатады. Бұл кезеңде баланың денесі едәуір дамып, бұлшық еттері мен шеміршектері, сүйектері нығайып, табаны сүйектенеді, омыртқасы барлық мойын, арқа бел бүгілістері дамиды. Бұлшық еттері шапшаң өседі. Мидың маңдай бөліктерінің жетілуі баланың психикалық іс әрекеттері мен жүйке қалыптасуына үлкен рөл атқарады.

Бастауыш мектеп кезеңінде сөздік материалды есте сақтау мүмкіншілігі күрт жоғарылайды, меңгерілетін оқу материалы үнемі оқушыдан елестету үрдісін талап етіп отырады. Есте сақтау мен елестету баланың күш жігерді керек ететін мотивтерге байланысты өзгеріп отырады. Бастауыш мектеп кезеңінде алған білімдері бала өз іс әрекетінде қолдануға машықтанады. Баланың ақыл ой әрекетінің дамуы үрдісінде орындау практикалық әрекетінен ішкі ақыл ой әрекетіне көшу көрінеді. Дегенмен, практикалық әрекет жоғалмай, керісінше, оқушының жаңа, қиын тапсырмаларды орындау негізінде байқалады. Ойлаудың ішкі жоспарға көшуі арқылы ізденіс, негізгі сипаттағы практикалық әрекетті орындауды үренеді.

3. Бастауыш сынып оқушысының ерікті әрекетер сипатының бірі - зейінділікке дамыту жолдары.

Емтихан билеті № 19

1. 1 сынып оқушыларындағы зейіннің бөлінушілігі

2. Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілетін

дамыту және мұғалімнің ролі.

3. Қабылдау саласындагы айырмашылықтар және бала бойында дамыту жолдары

Емтихан билеті № 20

1.Бастауыш сынып оқушысының күрделі психикалық ерекшелігі – ес процесі.

2. Ойлауды тәрбиелеу - бала психикасын жан жақты дамытудың алғы шарты .

3. Төменгі сыныпта сөйлеу мәдениетін жетілдіру жолдары

Емтихан билеті № 21

1. Оқу дағдысының кезеңдерін ата.

2.Балаларды сөйлеу мәдениетіне төселдіру

3. Жаңа туған жөргегтік кезеңнің бала психикасының дамуындағы

Емтихан билеті № 22

1. Қиял – баланың барлық танымдық құбылыстарымен ұштасып жататын процесс.

2. Танымдық белсенділіктің үш дәрежесі бар:

3. Бастауыш сынып оқушысының танымдық белсенділігін дамыту

Емтихан билеті № 23

1. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық ерекшелігі

2. Оқу үрдісінде танымдық қызығушылықтың құндылығы

3. Жас өспірімдік психикалық жас

Емтихан билеті № 24

1. Жеткіншектік психикалық жас

2. Жеткіншектің дене құрылысы мен физиологиялық дамуы.

3. Жеткіншектің «мен» деген қасиеті, үлкендермен қарым – қатынасы және олардың арасындағы қайшылықтардың пайда болуы.

Емтихан билеті № 25

1. Есею және үлкендердің ісіне талаптану.

2. Жеткіншектің құрбыларымен қарым – қатнасы.

3. Жеткіншектің оқуы және таным процесінің дамуы.

Емтихан билеті № 26

Қартаң (кексе) психикалық жас

Жеке адамның тұлғалық сипаттарында ерекше байқалатын екі түрлі ерекшелік бар. Оның бірі-әрбір адамның құрылымы мен және басындағы даралық сипаттар. Бұл- адамдардың типтін мақсаттары мен байланысты теориялық мәселе. Екіншісі – сол типтерден туындайтын және жеке басқа бағынышты азаматтық ерекшелектер. Бұл мәселе осы заманғы психологияда айрыкша мақызды деп саналатын биологиялық және жеуметтік факторларға негіздене отырып қарастырылады. Биологиялық фактор-адамға тау берілетін табиғи анатомиялық және физиологиялық қасиеттер, ал жеуметтік фактор-адамның дамып жетілуіне тіршілік ортасының қоғамның, тәлім-тәрбие істерінің әсер. Осы екі фактор адамның психикалық дамуында бірінбірі толыктырып отырады.

Адамның өзідік психологиялық сипатын зерттеуде ерекше орын алатын іс-әрекет түрі-оның белсенділігі. Белсенділік іс-әрекетпен, оның бағдар-мақсатымен, өмір тіршілігімен тығыз байланысты. Іс-әрекеттің белсенді болуы жайында психологияда әр алуан көзқарастар, пікірлер бар. Сонық бірі – Австрия ғалымы З.Фрейдтің пікірі.Ол адамның белсенділігі инстинкті әрекеттеріне, соның ішінде жыныстық еліктеу мен өзін-өзі сақтау инстинктіне байланысты дейді. Адам мұндай инстинктерге шек қойып, оларды тежейді, өз бойындағы күш-қуатын сақтап, оны басқа мақсаттарға, мәдени қажеттіліктерін өтеуге жұсайды. Сөйтіп, ол өзінің мінез-құлқын саналы түрде басқарады. Алайда, З.Фрейдпен оны жақтаушы зерттеушілер адамның белсенділгі сол жыныстық еліктеудің шеңберінен шыға алмайды деп «Эдип комплексі» дейтін мәселе көтеріп, ерте замандағы ірек жазушысы Софоклдың «Эдип патша» атты шығармасының саре уағыздайды.

Ғылыми зерттеулерінде кемшіліктер болғанымен де З.Фрейтің адам бойындағы белсенділік әрекеттің табиғи әрі биологиялық құбылыс екендігін желдеп беруінің өзі-үлкен жаңалық. Дегенмен, оның белсенділік әрекеттің қозғаушы күші жыныстық қатынастарға сәйкес дамуды дейтін пікірін көптеген шетелдік психологтар орынсыз деп салады. Атап айтатын болсақ, А.Кординер, В.Фрамм, К.Хорни Фрейд көзқарасының кемішілігін ашып көрсете алмаса да өздерінше «жақа фрейдизим» деген ағымды тудырды.

«Жақа фрейдизим» ағымы адам тіршілік еткен ортасына тәуелді болып, сол ортаға бейімделгіні келеді деп санады. «Жақа фрейдсілдердің» ойынша, тіршілік ортасша бейімделген адам әлеуметтен өзінің ғашығын іздейді, соған ұмытылады, билік үшін күресте беделге не болады, адамдар тобының ырқына көніл, мақсатына жетуге талпынады. К.Хорни адам қоғамнан ауляқ болып, ғашығымен мұндасып, оқаша сырласқыш келеді дейді. Сөйтіп «жақа фрейдиілер» адамның белсендігін асыра дәріптеп, оған мистиқалық өң береді. Ал шын негізінде адамның беленділік іс-әрекеттері ғылыми-материалистік тұрғыдан қарастырылуы тиіс болатын. Белсендік әрекет адамның қажеттіліктерін қанагаттандырып, мұқтаждықтарын өтеу әрекетімен ұштады. Қажеттілік – адам белсенділігінің негізгі себебі және іс әрекетке істермелеуші күш. Қажеттілік қоғамдық тәлім-тәрбие ықпалымен қалыптасып, адамның материалдық, рухани, қоғамдық мұқтаждықтарын қанағаттандырады. Мұндай қанағаттандыру қоғамдық-даралық сиппатта болып, қажеттілік тектік белгісіне орай табиғи және рухани-мәдени, ал сол заттарды ұстап-тұтыну сипатына қарай материалдық және рухани қажеттіліктері болып бөлінеді. Материалдық-заттың қажеттіліктерге тамақ, кесім-кешен, тұрғын үй, тұрмыс заттары жатады. Рухани қажеттілік адамның басқа адамдармен әңгімелесіп, пікір алысу, білімін көтеріп, кітап, газет-журнал оқуы, өнер түрлерін үйренуі т.б. мұңтаждықтарын қанағаттандыру арқылы жүзеге асады. Қажеттіліктер тегімен адам санасылық тарихи дамыуна орай және оларды тұтыну объектісіне сәйкес түрлі болып бөлінеді.

Адамның көптеген психологиялық ерекшеліктері, оның өмір сүретін ортасына қоғамдық қатынастардың тікелей әсер етуінен қалыптасып отырады. Адамның айналасын қоршаған дүние үнемі өзгеріп отыратындықтан, осымен бірге оның түрлі ерекшеліктері де дамып, өзгеріп отырады. Мұндай қасиеттер адам өмірге келісімен пайда болмайды. Адам белгілі дәрежеде өсу, жетілу процесінде дамиды.

Қартаю мен кәрілік кезеңі. Адам био әлеуметтік аса күрделі жүйе. Адам өмір сүруіне керек материалдық және рухани қажеттілік ол өзі өсіп,дамыған сайын артып отырады.Ғылым салаларын ,мәдениетті, эстетикалық және этикалық қасиеттерді ұдайы дамытып отыруы-адам қажеттілігінің өсуінің дәлелі. Әр ұрпақтың өмірі орта есеппен 70-80 жылға созылады және бірнеше кезеңге бөлінеді, әр кезеңнің өз ерекшеліктері бар.Екі жас пен жеті жас аралығындағы балалардың бойы мен салмағы тез өседі .Жеті және он үш жас аралығында бұлшық еттері өсіп ,жүйке жүйесі қалыптасып,

Қарқынды қызмет атқаратың болады. Одан кейінгі кезендерде ақыл-ой толысып , ересек тартады. Организмнің морфологиялық-физилогилық өзгерістері әлеуметтік факторлар мен тығыз байланыстаөтеді жас өспірімдер өзінің денесінің қалыпты өсуіне, ой-саналарының дұрыс қалыптасуына мән беріп,денсаулығына нығайту шараларын білуі тиіс.Әр оқушы келешекте қоғамға пайдалы, жан-жақты дамыған,тәрбиелі тұлға ретінде қалыптасуы керек. Қоғамдағы зиянды жаман әідеттерден (маскүнемдік,темекі тарту,наша қорлық,қоғам тәртібін бұзу өтірік сөйлеу, өмірге жеңіл қарау , жалқаулық, еріншектік,т.б.) аулақ болғандары жөн.Өз елінің экономикалық жағына үлес қосу, қоршаған ортаны қорғау әрбір жастың негізгі міндетерінің бірі болуға тиіс.Бұдан әрадамның адамгершілігі және жеке тұлға ретіндегі жауапкершілігі көрінеді.Ондай адамдар құрметке бөленеді, артына өшпестей із қалдырады.Олардың есімдері тарихтан белгілі орын алады

3. Бірбеткейлік,қыңырлық,жағымды,жағымсыз мінездің пайда болуы.