2.1 Негізгі ережелер мен анықтамалар

Нәрсенің кескіні ...................................	проекциялау әдісімен салынады.
Мазмұнына қарай кескіндерді ..............................	, .................................. және

............................... деп ажыратады.

Көрініс деп нәрсенің қараушыға көрінетін бетінің кескінін айтады. Кескіндердің санын азайту үшін көріністе көрінбейтін сызықтарды .....................

сызықпен кескіндеуге рұқсат етіледі.

Тілік деп бір немесе бірнеше жазықтықпен ойша кесілген нәрсенің кескінін айтады. Тілікте қиюшы жазықтықта пайда болған фигура және нәрсенің қиюшы жазықтықтың арғы жағындағы бөлігі көрсетіледі.

Қима деп нәрсені бір немесе бірнеше жазықтықпен кескенде пайда болатын фигураны айтады. Тілікте немесе қимада қиюшы жазықтықта пайда болған фигура сызықталады. Сызықтау 45°-қа тең бұрышпен көлбейтін, арақашықтықтары 2…2,5 мм болатын тұтас жіңішке сызықпен орындалады.

Кескіндердің (көріністер, тіліктер және қималар) саны аз болуы, бірақ нәрсенің пішінін толық анықтауға жеткілікті болуы қажет.

2.2 Негізгі, қосымша және жергілікті көріністер

2.2.1 Негізгі проекциялар жазықтықтары ретінде текшенің жақтары қабылданған. Оларды 1, 2, 3, 4, 5 және 6 деп нөмірлейік (2.1, а-сурет). Текшенің жаймасын салайық (2.1, ә-сурет). 1 − фронталь проекциялар жазықтығы (π₁); 2 − горизонталь проекциялар жазықтығы (π₂); 3 − профиль проекциялар жазық-

а) ә)

2.1-сурет

16

тығы (π₃). Нәрсені текшенің жақтарына тік бұрыштап проекциялайды. Сонда

нәрсенің	............................ көріністері деп	аталатын 6 көрініс шығады. Оларды:
1 − ........................	көрініс; 2 − .........................	көрініс; 3 − ........................	көрініс;
4 − ........................	көрініс; 5 − ........................	көрініс және 6 − ........................

көрініс деп атайды.

Нәрсені фронталь проекциялар жазықтығына қатысты оның пішіні мен өлшемдері туралы алдыңғы көрініс мүмкіндігінше толық мағұлмат беретіндей

етіп орналастыру керек. Сондықтан алдыңғы көріністі ........... көрініс деп

атайды.

1-тапсырма. Дененің аксонометриялық проекциясы бойынша оның негізгі 6 көрінісін проекциялық байланыста орналастырып сызыңыз. Дененің пішінін анықтау үшін жеткілікті көріністерді жуандатылған сызықтармен ажыратып көрсетіңіз (4-қосымша).

17

2-тапсырма. Алдыңғы және үстіңгі көріністерімен берілген дененің сол жақ көрінісін және тікбұрышты изометриясын салыңыз (5-қосымша).

2.2.2 Нәрсенің негізгі көріністерінде бұрмаланып кескінделетін бөлігінің пішінін анықтап, өлшемдерін көрсету үшін .............................. көрініс қолданылады. Онда нәрсені негізгі көріністерде бұрмаланып түсетін бөлігіне параллель жазықтыққа проекциялайды. Қосымша проекциялар жазықтығын-дағы көріністі сызба жазықтығымен беттестіреді. Проекциялау бағытын нұсқамамен көрсетіп, оның жанына бас әріп жазылады (2.2-сурет). Қосымша көріністің жоғарғы жағына да нұсқамадан кейін осы әріп жазылады. Қосымша көріністі бұрып орналастыруға болады.

18

2.2-сурет

Соңғы жағдайда көріністің жоғарғы жағына нұсқама мен бас әріптен кейін бұру белгісі қойылады (2.3-сурет). Егер қосымша көрініс бас кескінмен тікелей проекциялық байланыста орналасса, онда қарау бағытын көрсетпеуге және қосымша көріністі белгілеумеуге болады.

2.2.3 Нәрсенің түгелдей емес, тек шағын бөлігінің кескінін ........................

көрініс деп атайды. Шектеу сызығы ретінде тұтас жіңішке ирек сызық пайда-ланылады. Жергілікті көріністі белгілеудің қосымша көріністі белгілеуден айырмашылығы жоқ. Жергілік-ті көрініс негізгі көріністе, қосымша көріністе болуы мүмкін (2.2-сурет).

Қарау бағытын

көрсететін нұсқама Бұру белгісі

2.3-сурет

19

3-тапсырма. Проекциялау бағыты А нұсқамасымен көрсетілген қосымша жергілікті көріністі салыңыз (6-қосымша).