1. 1. Конструкциялық құрылым дегеніміз не?

Егер АБЖ құрылымының әр бөлігі жеке конструкциялық тұтастық құратын бөлік болса, ондай құралымды конструкйиялық құрылым деп атайды.

2. Автоматтандыру схемасы

Технологиялық процесстердің автоматты жүйесінің сипаттамасын және құрылымын анықтайтын, олардың автоматика құрылғыларымен және аспаптарымен, оның ішінде есептеу техникасының құрылғыларымен жабдықталуын анықтайтын негізгі техникалық құжатты автоматтандырылған схема деп атаймыз.

Автоматтандырылған схеманы өңдеу технологиялық процесстерді талдауға, олардың объектілерінің статикалық және динамикалық сипаттамасын игеруге, яғни негізгі басқарылатын және бақыланатын параметрлерді дұрыс таңдауға, олардың өзгеру диапазонын және жұмыстық белгіленуін қоюға, қозу әсерінің сипаттамасын анықтауға және басқару әсерін таңдауға әкеледі.

Автоматтандырылған схеманың дайын түрі технологиялық жабдықтардың, коммуникациялардың, технолгиялық жабдықтар және автоматика элементтерінің арасындағы байланысты, автоматика құрылғылары мен аспаптарының шартты белгілері арқылы берілетін схемалық түрдегі сызбаны көрсетеді. Автоматтандырылған схема стандарттқа сәйкес орындалады.

Автоматтандырылған объектінің технологиялық схемасы схеманың жоғарғы жағында, жобаның технологиялық бөлігінде схемаға сәйкес қабылданған тұтас сызықтармен көрсетіледі. Технологиялық схема солдан оңға қарай тармақталуы керек.

3. Өлшеу аспаптары

Тамақ өндірістеріне және басқа да салаларда өлшеу, өлшеу құралдары, бақылау өнімнің жоғарғы сапасын алуда басты мәселе болып табылады.

Өндірісте обьективті өлшеу құралынсыз өндіріс процессін автоматтандыру

мүмкін емес.Өлшеу құрамының дамуы өнеркәсіп дамуымен өте тығыз байланысты. Өлшеу құралдарының дәлдігі, сенімділігі үлкен жетістіктер әкеледі.

Бақылау өлшеу аспаптары келесідей болып бөлінеді:

өлшенетін шама түріне қарай;

метрологиялық белгіленуіне қарай;

ақпарат алу тәсіліне қарай;

әсер ету принципіне қарай, энергия қолдануына қарай;

іске асырылуына қарай.

Бақылау өлшеу аспаптары өлшенетін шама түрінеқарай келесідей түрлерге бөлінеді: температура; қысым; су, бу, сұйық шығынын; сұйық және сусымалы заттардың деңгейін; тығыздық; ылғалдылық; тұтқырлылық өлшеу аспаптары.

Метрологиялық белгіленуінеқарай аспаптар жұмыстық (техникалық және практикалық), үлгілік және эталондық болып бөлінеді.

Ақпарат алу тәсілінеқарай көрсеткіштік, тіркеуші, сигналдаушы, интегралдаушы,реттеуші болып бөлінеді.

көрсеткіштік аспапаспапта өлшенетін шаманың мәнін бақылаушыға беруді жүзеге асырады.

тіркеуші аспапкөрсеткішті автоматты түрде жазу қондырғысымен жабдықталады.

сигналдаушы аспапөлшенетін шама белгіленген мәнге жеткенде дыбыстық немесе жарықтық сигналы қосылатын арнайы құралмен жабдықталған.

интегралдаушы аспаптауақыт бойынша интегралданатын шама немесе басқа тәуелсіз айнымалы және есептеу механизмі бойынша өлшенетін шаманың (анықталынатын) суммалық мәні анықталады.

реттеуші аспаппроцесс параметрлерін реттеу құрылғылары арқылы автоматты басқару қондырғысымен жабдықталады.

Іске асырылуына қарайаспаптар қашықтыққа беру және орнындағы аспаптар болып бөлінеді:

орнындағы аспаптаробъектіде немесе объектінің маңайында орналасады. Мысалы, шыны термометр, тахометр.

№ 38 билет