51. Топырақ коррозиясының өту механизмін түсіндіріңіз.

Топырақтық коррозия жерасты металл құрылымдарына әсер ететін электрохимиялық коррозияның ең кең тараған түрі болып табылады. Топырақтар мен грунттар үлкен аудандар шегінде, тіпті кішігірім аймақтардың өзінде әртүрлі болады. Топырақ пен жердің ең жоғарғы қабаты, топырақ араларында нақты шекара болмайды. Ылғалдылық топырақ пен жердің коррозиялық активтілігіне үлкен әсерін тигізеді. Ауа өтімділікті топырақ пен жерде болаттың коррозия жылдамдығы 30-50 % ылғалдылықта өте жоғары мәнді болады.Ылғалдылықтың одан әрі жоғарылауында коррозия жылдамдығы төмендейді және бірқалыпты болады. Мұндай құбылысты капиллярлы-кеуектілікті ортамен байланыстағы болаттың бетіндегі анодты және катодтық реакциялардың жүруімен түсіндіруге болады.

Металдардың топырақтық коррозиясының пайда болуының басты шарттары:

екі әртүрлі металл бұйымдардың немесе олардың бөлшектерінің потенциялдар айырмасының, сонымен қатар бір металдың жекелеген аймақтарының болуы;

екі металдың немесе электролитті металдың екі аймақтарының болуы;

анод және катодтың өткізгіштермен біріктірілуі, егер оның беттерінде анодтық және катодтық аймақтар пайда болған болса;

диссоцирленген иондардың электролитте болуы.

Мұндай жағдайлар топырақтық электролитпен байланыста болатын кез келген металдардың бетінде қадағаланады.

52. «Электролиттер және электролиттер еместер» дегеніміз не?

электролиттердегі коррозия – электр тогын өткізетін сұйық ортадағы металдардың коррозиясы. Электролит түріне байланысты қышқылдық ертінділердегі, сілтілер және тұздар (қышқылдық, сілтілік, тұзды), теңіз, өзен суларындағы коррозия деп жіктелінеді.

Электролит құрамын коррозия үрдіс механизмі анықтайды, оның кинетикасы мен жылдамдығына әсер етеді. Мысалы, егер электролит аниондар немесе тотықтырғыштар құрамынан тұрса, коррозия жылдамдығы төмендейді, олармен әрекеттесу нәтижесінде металл бетінде қиын еритін тұздар қабыршағы түзіледі.

Электролиттегі еріген оттегі металдардың коррозия үрдісін тежейді немесе жылдамдатады.

Коррозия үрдісіне электролит

53. «Топырақ электролиті» деген терминді қалай түсінесіз?

Топырақтық электролитке байланыста болатын барлық металл бұйымдардың беттерінде металл немесе электролит құрамының жергілікті біртекті болмауы себебінен көптеген коррозиялық элементтер саны пайда болады, бұлардың табиғаты гальваникалық элементтерге ұқсас келеді. Мұнда коррозиялық зақымдануларға оң потенциалға ие жақын орналасқан катодтық аймақтармен салыстырғанда терістік электрохимиялық потенциалға ие анодтық аймақтар ұшырайды.

54. «Топырақтың меншікті электр кедергісі» дегенге анықтама беріңіз.

Топырақтың коррозиялық активтілігі жердің меншікті электрлік кедергі көрсеткішімен сипатталады. Жердің меншікті электрлік кедергісі деп көлденең қимасының ауданы 1м және ұзындығы 1м (ρ, Ом·м²) шартты топырақтық өткізгіште электр тоғының өтуіне кедергісін түсінеміз.

Жердің меншікті электрлік кедергісі оның ылғалдылығына және жерлік электролиттегі суда ерігіш тұздар құрамына тәуелді. Жердің меншікті электрлік кедергісі кең ширекте өзгере алады (оннан мыңдаған Ом метрге дейін).

Коррозияның қауіптілігі мен топырақтың меншікті электрлік кедергісі арасында тура тәуелділік болады: ρ қаншалықты кіші болса, коррозияның мүмкіндігі соншалықты болады.