Мазмұны

Кіріспе................................................................................................................5

1.Төтенше жағдайлардағы ішкі істер органдары әрекеттерінің негіздері

1.1 Төтенше жағдайдың ұғымы, сипаты және жіктелуі................................9

1.2 Төтенше жағдайлардағы ішкі істер органдары әрекеттерінің құқықтық аспектілері..................................................................................................................22

1.3 Төтенше жағдайлардағы ішкі істер органдарын басқарудың қағидалары.................................................................................................................29

2.Төтенше жағдайлардың әкімшілік құқықтық режимінде ішкі істер органдарын басқарудың ұйымдастырушылық негіздері

2.1 Төтенше жағдайларға ішкі істер органдарын ұйымдасқан түрде қамтамасыз ету...........................................................................................................38

2.2 Төтенше жағдайлардағы басқару органдарының ұйымдастырушылық құрылымы, міндеттері мен қызметтері...................................................................50

Қорытынды....................................................................................................57

Қолданылған әдебиеттер тізімі...................................................................60

Кіріспе

Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі Қазақстан Республикасының Конституциясының 1-бабында «Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемелекет ретінде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы–адам және адам өмірі, құқықтары мен бостандықтары» деп жазылған [1].

Сондықтан, кез келген жағдайда тіпті, төтенше жағдай кезінде де адам өмірі, құқықтары мен бостандықтары бірінші орында тұрады. Яғни, төтенше жағдай кезінде қауыпсіздік пен тыныштықты қамтамасыз ету мақсатында ішкі істер органдары түрлі шаралар қолданады және олардың қажеттігі туралы жергілікті тұрғындарға бұқаралық ақпарат құралдары арқылы хабардар етіледі. Қолданылатын іс-шараларға: бекініс, эвакуациялау, медициналық қамтамасыз ету, материалдық-техникалық қамтамасыз ету, басқада қажетті топтар құру және тағы басқалары жатады.

Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың 2013 жылғы «Қазақстан-2050» стратегиясы–қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» жолдауы еліміздің жасампаздық жолын жалғастырудың басым бағыттырын батыл ойлармен белгілеп берді.

Қазақстан Республикасының Президенті «Қоғам әрбір қадам басқан сайын демократияландыру мен адам құқықтары саласындағы ең жоғары стандарттарға жақындап келеді. Біз ел Конститутциясында негізгі құқықтар мен бостандықтарды бекіттік. Бүгінгі күні Қазақстанның барлық азаматтары тең құқықтар мен мүмкіндіктерге ие» деп көрсетті [2].

Бұл дегеніміз көп ұлтты Қазақстанда азаматтардың құқықтарын қорғауға және қоғамдық тәртіпсіздік пен құқық бұзушылықтарды болдырмауға ерекше көңіл бөлетіндігін білдіреді.Оған қоса төтенше жағдай кезінде қоғамдық тәртіп пен қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде ішкі істер органдарының қызметін жетілдру негіздерінің бірі болып келеді.

Қазіргі кезде мемлекеттің әлеуметтік – экономикалық, құқықтық және басқада негіздерін түбірмен қайта құру, басқаруды жетілдіру түрлі әлеуметтік жүйе үшін соның ішінде ішкі істер органдары жүйесінің әлеуметтік маңыздылығына, күрделілігіне және олар орындайтын міндеттердің жауапкершілігін есепке алғанда да ерекше өзектілікке ие болуда.

Сонымен экстримальды жағдайларда ішкі істер органдарының күштері мен құралдарын басқару проблемалары осы жүйенің жұмысын ұйымдастыруды жетілдірудегі маңызды мәселелердің бірі болып табылады.

Ішкі істер органдарының экстримальды жағдайлардың зардаптарымен тиімді күресі оның кері салдарларын жоюдағы ерекше шарттарды заңдастыру мен жоюға бағытталған күштермен құралдарды топтастыру мен қолдануды қарастыратын әр түрлі шаралар кешенін жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Қазіргі жағдайда осы шаралар кешенін жүргізу ішкі істер органдарының жұмыстарын ұйымдастыру жүйені жетілдіруді, жергілікті жерлердегі органдар мен бөлімшелердің, ішкі істер министрлігі, ішкі істер басқармасы аппараттары қызметтерінің басқару дәрежесін біршама көтеруді талап етеді.

Диалектика заңына сәйкес табиғат пен қоғам арасында, сондай-ақ қоғамның өз ішінде қарама-қайшылықтың қатты күшеюінің оқтын-оқтын болып тұратынына тарихи тәжибие дәлел бола алады. Зерттеушілер мұндай құбылыстардың таралуы мен көлемінің өсу және олардың зардаптарының ауыртпалғының арту үрдесін көрсетіп отыр.

Жоғары деңгейдегі әлеуметтік шиеленіс, стихиялықтың көрінуі, бұқаралық шараларды өткізудіңі ережелерімен нормаларын оларға қатысушылар мен ұйымдастырушылардың жиі ескермеуі қоғамдық қауыпсіздік пен қоғамдық тәртіпті қамтамсыз ету бағытындағы бұқаралық шараларды өткізуді дайындау дәрежесі мен бақылау мүмкіндігін едәуір төмендетті. Соның нәтижесінде бұқаралық іс шаралар барысында түрлі қауіпті оқиғалар мен төтенше жағдайлар деңгейі біршама өсті [3, 14-б.].

Мысал ретінде 2000 жылдың 2 ақпанында астаналық «Жастар» сарайында «Лад» славияндық қозғалысы мен «Дала өлкесіндегі қазақтар одағы» ұйымдастырылып, өткізілген митинг кезіндегі ішкі істер органдары әрекетінің ерекшелігін келтіруге болады.

Митнингінің билік басындағылардан рұқсат алғанына және оның «Ресей мен Бельаруся Одағында Қазақстанның өркендеуі» ұранымен өткеніне қарамастан, мазмұны бойынша Қазақстан Республикасының Конституциясының нормаларына қайшы келді және шын мәнінде Қазақстан халқын іс жүзінде конституциялық құрылымды өзгертуге шақырады.

Дипломдық жұмыстың практикалық маңыздылығы ішкі істер органдарының төтенше жағдай кезіндегі қоғамдық тәртіпті сақтау және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және адамдардың өмірі мен бостандықтарын, құқықтарын қамтамасыз ету бойынша туындайтын мәселе күрделі де көкейкесті, сонымен бірге теориялық және тәжірибелік маңызы зор мәселелерінің бірі болып табылады.

Дипломдық жұмыстың мақсаты – ішкі істер органдарын төтенше жағдайлар барысындағы әрекеттерге, олардың қауіпі мен пайда болу барысында ішкі істер органдарының басқару жүйесін жоспарлау мен жобалау жолымен дайындауды ұйымдастыруды жетілдіру болып табылады.

Дипломдық жұмыстың мақсатына жету өзара сабақтас кейбір міндетердің шешілуімен тығыз байланысты. Олардың қатарына төмендегілер жатады:

• «төтенше жағдайлар» түсінігінің мазмұны мен анықтамасын анықтау;

• ішкі істер оргадары қызметінің практикасында орын алған жағдайлардың барлық түрлерін баяндау мен жүйелеу;

• ішкі істер органдаының төтенше жағдайлардағы әрекетін жоспарлау барысындағы кемшіліктерді анықтау мен жүйелі суреттеу;

• төтенше жағдайлардың тууына мүмкіндіктер беретін факторлады анықтау мен жіктеу;

• төтенше жағдайлар ықтималдығын болжау;

• ішкі істер оргадары кадрларын төтенше жағдайлардағы әрекеттерге дайындаудың іс жүзіндегі практикасын үйрену;

• ішкі істер органдарының төтенше жағдайлардағы әрекеттерін ұйымдастыруды жоспарлау мен жобалау бойынша практика тәжірибелері мен ғылым жетістіктерін талдау.

Дипломдық жұмыстың міндеттері:

• төтенше жағдайдың ұғымын, мазмұнын, төтенше жағдай енгізу тәртібінің құқықтық жағдайын анықтау;

• төтенше жағдайдағы ішкі ісер органдарының атқаратын жұмысын, үйлестіру рөлін ішкі істер министрлігінің орталық аппараттарымен өзара әрекетесуіне сипаттама беру;

• төтенше жағдайда ішкі істер органдарының құқық бұзушылықтың алдын алуды жүзеге асыру барысындағы қызмет шараларын дамытуға бағытталған әдістермен, ұйымдастырушылық және құқықтық шараларды талқылау.

Дипломдық жұмыстың объектісі мемлекеттік органдардың құқық қорғау қызметтерінің ерекше саласы – төтенше жағдайлар ахуалында қоғамдық тәртіпті және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету болып табылады.

Дипломдық жұмыстың әдістемелік негізі Дипломдық жұмыс барысында танымның әртүрлі – жалпы, жеке, арнайы әдістері қолданылады. Мұнда танымның нысанын диалектикалық, жүйелік, салыстырмалы-тарихи, әлеуметтік зерттеу шеңберінде қалыптасқан әдістер көп қолданылады. Дипломдық жұмыстың міндеттері құықтық, философия, психология, басқару, педагогика теорияларының ережелері мен категорияларын, олардың төтенше жағдайлардың тууы мен құқықтық тәртібі күштерін үйлесімді әрекетке дайындаудың заңдылығын, механизімдерін, факторларын баяндау мен талдау үшін пайдаланылатын салада қолданумен байланысты шешіледі.

Дипломдық жұмыстың нормативтік негізін зерттеудің объектісін ішкі істер органдарының төтенше жағдай кезіндегі қоғамдық тәртіпті сақтау және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және адамдардың өмірі мен бостандықтарын, құқықтарын қамтамасыз ету барысында туындайтын әкімшілік құқық қатынастарын реттейтін нормативтік құқықтық актілер құрайды.

Дипломдық зерттеудің териялық негізін ішкі істер органдарының төтенше жағдай кезіндегі міндеттерін, олардың функциялар мен әдістердің өзіндік ерекшеліктері мен қасиеттері жөніндегі тұжырымдарды қарастырады. Одан бөлек, төтенше жағдай кезінде қоғамдық тәртіпті сақтау және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және адамдардың өмірі мен бостандықтарын, құқықтарын қамтамасыз ету саласындағы еңбектері құрайды.

Дипломдық жұмысты жазудың практикалық базасы – дипломның құқықтық және фактілік базасы болып зерттеу барысында пайдаланылған Қазақстан Республикасының Контитуциясы, Президентінің Жарлықтары, Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулылары, Ішкі істер органдарының қоғамдық тәртіпті қорғау және қауіпсіздікті қамтамасыз етуге байланысты бұйрықтары мен нұсқаулары, полиция органдарының әкімшілік практикасының жағдайын көрсететін статистикалық мәліметтер, басқа да нормативтік құқықтық актілер болып табылады.