23. Фильтрация

Фильтрация деп ерітінді молекулаларымен гидростатикалық қысым есебінен мембрана қабаты арқылы ішке тасымалдануын айтады. Сүзу жылдамдығын

Пуайзель формуласымен анықтаймыз:

( )/ 8

V – етінді көлемі. t – уақыт

v – саңылау радиусы

Фильтрация қан тамырлары қабырғалары арқылы суды тасымалдау үшін маңызы өте көп. Егер бұл процес дұрыс жүрмесе, патологиялық өзгеріс нәтижесінде дене ісінуі мүмкін.

24. Активті тасымалдау(26, 27)

Активті тасымалдау патологияға керісінше жүреді, яғни иондар аз ортада көп ортаға қарай тасымалдауды атайды.

Активті тасымалдау жүре алмайды.

Белсенді тасымал АТФ – те жинақтан энергияны шығындау есебінен жүреді.

БМ ар-лы А.Т. алғаш 1949 жылы Уссинг тәжірибе жүзінде дәлелдеді.

Белсенді зат тасымалдау маңызы аса зор. Себебі концентрациялық градиент 7мктр потенциалының градиенті, қысым градиентінің барлығы активті тасымалдау нәтижесінде пайда болады.

Активті иондық насостар арқылы жүзеге асады. Насос деп отырғаныңыз – ақуыздар. Бұл ақуыз түзілген АТФ энергиясы нәтижесінде ионды сыртқа, ішке қарай өткізіп отырады.

Тасымалдағыш ақуыз АТФ энергиясы есебінен қа бұрылады да бір жағымен ионын ішкі жағымен ионын сыртқа шығарады.

Иондық насостарды 37 мктрогендік түрі анықталған.

25. Активті тасымалдау механизмі

Активті тасымалдау нәтижесінде иондардың концентрациясы сыртқа ж/е ішкі ортада өзгеріп отырады. Егер БМ-да тек пассивті тасымалдау бола берсе, ол кезде С теңесіп қалар еді, ал бұл жасушаға жеткізер қаупі өте зор. Ал бұны өзгерту активті тасымалдау механизмі болып табылады.

26. Иондық насостар,түрлері.

Атф бір молекуласы ыдырағанда бөлінетін энергия арқылы сыртқы ортаға 3 натрий ионын, ішкі ортаға 2 калий ионын тасымалдайды. Бұл тасымалдағыш ақуыз арқылы жүреді. Атф энергиясы арқылы зат тасымалдайтын ақуыздар иондық насос деп атайды. Қазіргі кезде толық зерттелген осындай үш түрлі эллектрогенді насос белгілі. Олар: калий-натрий насосы 3 натрий ионын сыртқа, 2 калий ионын ішке. Кальций насосы 2 кальций ионын сыртқа, 2 протонды сыртқа.

27. К+ Na+ иондық насосы.

Калий-натрий насосы 3 натрий ионын сыртқа 2 калий ионын ішке тасымалдайды. Осындай тасымалдау арқылы жасуша ішкі ортада калий ионының концентрациясын жоғары деңгейде, ал натрий ионын төмен деңгейде ұстап тұрады.

28.Иондық каналдар арқылы тасымалдау.

Бм-да зат\ иондықканалдар арқылы да тасымалданады. Бұл канал интегралды ақуыздар. Каналдар ақылы мембранаға ірі ион мен су молекулалары тасымалданады. Әр иондық канал өзіне тиісті затты ғана өткізеді, яғни натрий каналы тек na+, калий каналы тек K+ өткізеді. Каналдар қанша көп және қанша үлкен болған сайын өткізгіштігі сонша артады. Мыс калий каналы натрий каналын тетрадотоксин арқылы жабуға болады. Иондық канал селективті сүзгі және қақпа тәрізді болады. К+ N+ насосы арқылы жасуша ішінде калий иондары артып, натрий ионы конц азаяды. Осындай өзгеріс физиологиялық маңызы аса зор.

29. 30. Потенциалға тәуелді, тәуелсіз иондық каналдар.

Мембрана өткізгіштігі канал қақпа арқылы реттеліп отырады. Ондай каналдар ашық не жабық болуы бірнеше факторға байланысты. Солардың бірі-потенциал. Егер канал қақпасының күйі мембранадағы потенциал өзгерісіне байланысты болса, мұндай канал потенциалға тәуелді канал деп аталады. Мұндай каналдағы қақпаның күйі мембранадағы кернеуді сезгіш жүйе-жүйе сенсор арқылы реттеледі. Иондық канал. Бұлар потенциалға емес химиялық, механикалық, сәулелік әсерге байланысты күйін өзгертіп отыратын қақпа.